در زمان‌های گذشته، قبل از اینکه فناوری بلاکچین وجود داشته باشد، برای افراد بسیار دشوار بود تا صحت هر دارایی منحصر به فردی را که دارند، بدون کمک یک واسطه یا شخص ثالث مورد اعتماد تایید کنند.
احتمالا به‌نظر برسد که تنها امکان جعل در اقلام و کالاها وجود دارد؛ مانند کیف‌های گران قیمت و روغن زیتون که مرتبا جعل می‌شوند، اما دارایی‌های فیزیکی مانند کارت‌های شناسایی و بلیت‌های کنسرت نیز می‌توانند جعل شوند.
این سناریو درمورد دارایی‌های دیجیتال بدتر است! زیرا می‌توان تصاویر را کپی و جایگذاری کرد، همچنین آهنگ‌ها و مطالب منتشر شده را می‌توان به راحتی و بدون پرداخت حتی یک ریال به مالکان آن دانلود کرد.
برای حفظ امنیت دارایی‌های دیجیتال می‌توان از توکن‌های غیرقابل معاوضه یا NFTها استفاده کرد. NFT ها دارایی‌های دیجیتالی هستند که در بلاکچین‌ها ذخیره می‌شوند.
ان اف تی (NFT) چیست؟
NFT مخفف عبارت None-Fungible-Token به معنی توکن‌های غیر قابل تعویض است. این توکن‌ها دارایی‌های دیجیتالی یا فیزیکی و بازنمایش‌هایی از اطلاعات دنیای واقعی هستند.
به بیان دیگر، دارایی‌ها و یا اطلاعات با استفاده از رمزنگاری “توکنیزه” (Tokenize) می‌شوند و در یک دفتر کل دیجیتال با تمام مزایای فناوری بلاکچین ذخیره می‌شوند.
ایجاد ان اف تی در بلاکچین به مالکان آن امکان می‌دهد تا مدرکی امن، غیرمتمرکز و تغییرناپذیر مبنی بر مالکیت یک دارایی منحصر به فرد داشته باشند.
بسیاری از سازندگان ان اف تی با افزودن فراداده یا اطلاعات مرتبط با مالکیت و نحوه توزیع توکن در آینده، فرآیند توکنیزه کردن را به صورت پیشرفته‌تر انجام می‌دهند.
NFTها غیرقابل تعویض هستند
چرا ان‌اف‌تی‌ها غیرقابل تعویض هستند؟
چون هر NFT منحصر به فرد است و نمی‌توان آن را با دیگری جایگزین و یا تعویض کرد.
برای درک مفهوم “غیرقابل تعویض” به چیزی خاص فکر کنید که منحصر به فرد است و هرگز نمی‌توان آن را با چیز دیگری جایگرین کرد.
یک اسکناس دلار، با وجود اینکه یک شماره سریال منحصر به فرد دارد اما هنوز قابل تعویض است زیرا هر اسکناس یک دلاری دیگر، به همان اندازه یک دلار ارزش دارد و برای افراد تفاوتی ندارد که اسکناس یک دلاری خود را با یک دلار دیگر تعویض کنند.
یا مثلا یک بسته شکر در انباری شما تفاوتی با دیگر بسته‌های شکر موجود در فروشگاه ندارد و قابلیت جایگزینی با آن‌ها را دارد.
یا مثلا نقاشی یک کودک از خانواده‌اش، (یا هر نقاشی دیگری که تابه‌حال دیده‌اید) دارای ویژگی غیرقابل تعویض است زیرا هیچ نقاشی دیگری مانند آن وجود ندارد و با نقاشی یک کودک دیگر قابل تعویض نیست.
همچنین پاسپورت شما نیز غیرقابل تعویض است زیرا حاوی اطلاعات منحصر به فردی است که آن را از سایر گذرنامه‌ها متمایز می‌کند.
NFT یک شناسه دیجیتال منحصر به فرد است که در یک بلاکچین ثبت می‌شود و برای تایید صحت و مالکیت استفاده می‌شود.
NFTها ارزهای دیجیتال نیستند
NFTها دارایی‌هایی رمزنگاری شده هستند و از بلاکچین استفاده می‌کنند اما این بدان معنا نیست که آن‌ها ارزهای دیجیتال هستند.
نکته‌ای که درمورد ارزهای دیجیتال وجود دارد این است که آن‌ها قابل تعویض هستند. برای مثال یک اتریوم ETH با هر اتریوم دیگر موجود در بازار قابل معاوضه است؛ درحالیکه یک NFT منحصر به فرد است و نمی‌تواند با دیگری جایگزین شود.
NFTها با استفاده از یک استاندارد متفاوت توکن ایجاد می‌شوند.
توکن‌های محبوب مانند ETH، MATIC و SHIB از استاندارد ERC-20 در بلاکچین اتریوم استفاده می کنند.
اکثر NFTهای امروزی معمولا از استانداردهای توکن ERC-721 یا ERC-1155 پیروی می‌کنند که قوانین خاص‌تری درمورد ایجاد مالکیت و انتقال توکن‌ها دارند.
درنهایت، NFTها را نمی‌توان در صرافی‌های معمولی ارزهای دیجیتال معامله کرد. در عوض، باید در بازارهای مخصوص به NFT در جستجوی آن‌ها باشید و اگر بخواهید، می‌توانید یک کیف پول مخصوص برای NFT خود داشته باشید.
سوال این است که اگر NFTها نمی‌توانند به عنوان ارز مورد استفاده قرار گیرند، پس چرا آن‌ها روی بلاکچین هستند؟
ویژگی‌های یک ان اف تی
همان‌طور که گفته شد، NFTها عینا مانند یکدیگر نیستند و با هیچ چیز دیگری قابل نمی‌باشند.
به عبارتی، یکی از ویژگی‌های تعیین‌کننده NFTها، منحصر به فرد بودن آن‌هاست.
منظور از منحصر به فرد بودن چیست؟
برای مثال، تنها یک عدد تابلوی “مونالیزا” وجود دارد.
البته ممکن است چندین تابلوی کپی و جعلی از مونالیزا وجود داشته باشد، اما تنها یکی از آن‌ها توسط خود لئوناردو در دهه ۱۵۰۰ نقاشی شده است.
همچنین شما می‌توانید از تابلوی مونالیزا عکس بگیرید یا تصویری از آن را با کیفیت بالا چاپ کرده و قاب کنید تا آن را در اتاق نشیمن خود قرار دهید، اما به هیچ وجه ارزش پولی تابلوی شما به نسخه اصلی تابلوی مونالیزا نزدیک نیست.
ممکن است به طور قطع ندانیم اما احتمالا تابلوی واقعی مونالیزا در یک گالری بزرگ در موزه لوور به نمایش گذاشته شده است یا در یک زیرزمین امن مهر و موم شده است.
درست مانند مونالیزا که در نوع خود بی‌نظیر است، NFT نیز منحصر به فرد و بی‌نظیر است.
مالکیت و اصالت شاهکارهای هنری معروف از طریق ارزیاب‌های حرفه‌ای تایید می‌شود که گواهی‌هایی را صادر می‌کنند که تضمین می‌کند آن اثر، نسخه واقعی و اصلی است.
با NFTها و از طریق فناوری بلاکچین، پیگیری اینکه چه کسی مالک چه‌چیزی است بسیار ایمن‌تر می‌شود. هرکسی که کلیدهای خصوصی آدرسی را که به یک ان اف تی در یک بلاکچین اختصاص داده شده است را در اختیار داشته باشد، مالکیت دیجیتال و کنترل کامل آن دارایی را در دست دارد.
این بدان معناست که هرکسی که یک NFT را در اختیار داشته باشد، به‌تنهایی می‌تواند آن را بفروشد یا ببخشد. اگر فردی یک NFT دارد که تصمیم گرفته آن را برای خود نگهدارد، پس برای همیشه مالک آن است.
اگر با مفهوم “کلیدهای خصوصی” و “آدرس” آشنایی ندارید، مقاله‌های مربوط به کیف‌پول ارز دیجیتال را مطالعه کنید.
حتی پس از فوت مالک NFT، هیچکس نمی‌تواند آن NFT را مانند دارایی‌های واقعی، تحت مالکیت خود درآورد؛ مگر اینکه به آن‌ها نوعی دسترسی به کیف پول دیجیتال خود را داده باشید.
NFT مجموعه‌ای متشکل از دو جزء کلیدی است: خود توکن و محتوای دیجیتال. این محتوای دیجیتال به شکل یک فایل مانند یک فایل متنی، تصویری، صوتی، ویدیوئی و … است. این فایل به عنوان “فراداده” “Metadata”شناخته می‌شود. درحالیکه خود توکن مستقیما روی یک بلاکچین و یا روی یک داده‌های متصل به بلاکچین ذخیره می‌شود، فراداده معمولا در بلاکچین ذخیره نمی‌شود بلکه خارج از بلاکچین ذخیره می‌شود.
از آن‌جایی که از نظر فنی یک NFT، یک قطعه کد روی یک بلاکچین است، می‌توان آن را طوری برنامه‌ریزی کرد که ویژگی‌های داخلی مختلفی داشته باشد.
یک مثال این است که حق امتیازها را می‌توان روی توکن‌ها برنامه‌ریزی کرد؛ به این معنی که یک هنرمند هنوز هم می‌تواند از فروش ثانویه کار خود، کسب درآمد کند.
NFTها بسته به بلاکچینی که روی آن ساخته می‌شوند، بدون نیاز به مجوز نیز هستند. یعنی ویژگی‌های بلاکچین را می‌توان بر روی NFT اعمال کرد که به آن امکان می‌دهد به روش‌های مختلف، حتی بیشتر از آنچه سازندگان اصلی در نظر داشتند، مورد استفاده قرار بگیرد.
کاربردهای NFT
همان‌طور که گفته شد، NFT یک توکن منحصر به فرد و قابل برنامه‌ریزی است که می‌تواند به‌طور غیرقابل انکاری مالکیت دیجیتال را ایجاد کند.
استفاده از ان اف تی در آثار هنری
با توکنیزه کردن یک محصول هنری در بلاکچین، درواقع هنرمندان به نوعی آثار خود را امضا می‌کنند تا ثابت کنند که مالک آن هستند.
آن‌ها با انجام این کار می‌توانند باعث کم شدن واسطه‌ها شوند و آثار خود را از طریق صرافی‌های جهانی NFT به مخاطبان بیشتری بفروشند.
همچنین آن‌ها می‌توانند پارامترهای انتقال را از طریق قرارداد هوشمند ایجاد کنند تا نظارت بیشتری بر روند توزیع محصول خود داشته باشند.
هنرمندان به‌جای اینکه فقط از فروش اولیه درآمد داشته باشند، می‌توانند هربار که NFTهایشان مبادله می‌شود، درآمد کمی کسب کنند.
برندهای بزرگ می‌توانند به راحتی با استفاده از توکنیزه کردن محصولات خود مالکیت معنوی محصولات را مدیریت کنند.
به طور مشابه، برندهای بزرگ می‌توانند برای آسان‌سازی اعطای مجوز فعالیت‌ها محتوای خود را توکن کنند و همه افراد مشهور، بزرگ و کوچک، می‌توانند برای فروش کالاهای انحصاری به دنبال‌کنندگان خود NFT صادر کنند.
در همین حال، مجموعه‌داران آثار هنری بدون اینکه نگران تقلبی بودن نسخه‌های آثار هنری‌شان باشند، می‌توانند از اثبات مالکیت اقلام فیزیکی یا دیجیتالی کمیاب خود لذت ببرند.
استفاده از NFT در بازی
چرا در بازی‌های آنلاین برای ارتقای کاراکتر خود، خرید زره‌های فانتزی و … هربار هزینه کرده و خود را به زحمت می‌اندازید درحالیکه ممکن است برای همیشه از حساب خود خارج شوید؟
خوشبختانه بازی‌های آنلاین درحال انطباق ما با فناوری‌های بلاکچین هستند که به گیمرها اجازه می‌دهد دارایی‌های درون بازی را که به‌دست آورده یا خریده‌اند و مستقیما مالک آن هستند را بتوانند به بازیکنان دیگر بفروشند.
حتی برخی از NFTهای بازی ممکن است مبادله یا به بازی‌های دیگر نیز منتقل شوند.
مالکیت مشترک ان اف تی و تکنولوژی (F-NFT)
NFTها به خودی خود نمی‌توانند به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم شوند.
با این حال، مالکان می‌توانند NFTها را در یک قرارداد هوشمند قفل کنند که تعداد خاصی از “NFTهای تقسیم‌شده (F-NFT)” را به همراه خواهند داشت.
این سهام‌های تقسیم‌بندی شده برای افرادی مفید است که می‌خواهند یک محصول گران قیمت و واقعی را تصاحب کنند یا بفروشند.
به عنوان مثال، اگر چند نفر توافق کنند که هرکدام مالکیت بخشی از یک عمارت ۱۴ خوابه را داشته باشند، سریع‌تر به فروش می‌رسد.
تکنولوژی (F-NFT) احتمالا می‌تواند این سناریو را تسهیل کند و فروش را در آینده بسیار کارآمدتر کند.
کسب و کارهای کوچک به‌طور بالقوه می‌توانند با ارائه برخی از بخش‌های خود (مالکیت جزئی کسب و کار از طریق NFT) به مردم، مانند نحوه فروش سهام شرکت‌ها در بازار سهام عمومی برای افزایش سرمایه، بودجه بیشتری دریافت کنند.
مدیریت هویت دیجیتال با ان اف تی
اثبات مالکیت یک داده و ذخیره آن در یک بلاکچین امن، برای کسانی که به دنبال ایجاد اطلاعات هویتی هستند مفید خواهد بود.
تکنولوژی NFT می‌تواند به افراد امکان دسترسی آسان به شناسنامه، پاسپورت، سابقه پزشکی تایید‌شده و مدارک تحصیلی‌شان را بدهد.
نه تنها این، بلکه آن‌ها می‌توانند در صورت نیاز فقط اطلاعات مربوطه را با سایر طرفین به اشتراک بگذارند.
هیچکس نمی‌تواند ادعا کند که گواهی تولد شما را دارد و هربار که به کلینیک دیگری می‌روید یا به خارج از کشور سفر می‌کنید نیازی ندارید تا چندین فرم را پر کنید.
همچنین، کسب‌وکارهای تولیدی که از NFT استفاده می‌کنند، می‌توانند تأیید کنند که مواد اولیه از کجا منشا گرفته است.
سپس می‌توانند پیشرفت محصولات خود را از طریق زنجیره تامین پیگیری کنند و صحت محصولات خود را برای مشتریان خود به تایید برسانند.
کاربرد دیگری که NFTها دارند این است که آن‌ها می‌توانند به برگزارکنندگان ورزش‌ها،کنسرت‌ها و … در کنترل حضور در رویدادها کمک کنند تا از فروش بلیت‌های تقلبی جلوگیری کنند.
توکن‌های اجتماعی (Social Tokens)
توکن‌های اجتماعی دسته وسیعی از NFTها هستند که توسط افراد و جوامع صادر می‌شوند.
راه‌اندازی NFTهای شماره‌دار، درها را به روی «باشگاه‌های» عضویتی باز می‌کند که خدمات انحصاری را ارائه می‌کنند.
سایر باشگاه‌ها می‌توانند NFTها را به عنوان توکن‌های عضویت بفروشند و امتیازات دیگری ارائه دهند. هنرمندان می‌توانند کلوپ‌های رسمی طرفداران را راه‌اندازی کنند و وکلا و گل‌فروشان می‌توانند برای خدمات خود توکن بفروشند.
حتی فروشندگان توکن می‌توانند فعالیت صاحبان NFT را ردیابی کنند و برای ایجاد تعامل یا وفاداری پاداش ارائه کنند.
کاربرد ان اف تی در وثیقه
درست است که NFTها به عنوان ارزهای دیجیتال عمل نمی‌کنند اما ارزشی دارند که می‌توان از آن برای دریافت وام‌های ارز دیجیتال و یا ارزهای فیات استفاده کرد.
هنگامی که وام‌گیرنده و وام دهنده درمورد ارزش NFT و پارامترهای وام توافق کنند، از NFTها می‌توان به عنوان وثیقه استفاده کرد. نحوه کارکرد NFTها مشابه با وثیقه قرار دادن آثار هنری ارزشمند برای دریافت وام است.
با توجه به افزایش تقاضا، برنامه‌های DeFi و CeFi در ایجاد استانداردهای ارزیابی NFT برای وام و وثیقه درحال پیشرفت هستند.
