توکنومیک (Tokenomics) مناسب‌ترین کلمه جهت توصیف پویایی داخلی یک پروژه‌ی رمزارزی است؛ که اثرات روانی و رفتاری موثر بر عملکرد و ارزش یک دارایی را نشان می‌دهد. موفقیت چنین پروژه‌هایی در گرو طراحی مناسب توکنومیک‌ها و ایجاد انگیزه‌ی خرید و نگهداری توکن‌ها در بین سرمایه گذاران است؛ از سوی دیگر، پروژه‌هایی که دارای پروسه عرضه و تقاضای ضعیفی هستند دیر یا زود از بین خواهند رفت.
عملکرد نامناسب یک توکن، اولین نشانه‌ی بروز مشکلات در آینده خواهد بود. فهمیدن اثر توکنومیک مهم‌ترین قدم جهت تصمیم‌گیری برای خرید یا نگهداری رمز ارزها است. در این مقاله ایران بروکر شما را با مفهوم توکنومیک، ویژگی‌های آن، عرضه و تقاضای ارزهای دیجیتال، توکن سوزی، سهام و دیگر موارد آشنا خواهد ساخت.
توکنومیک چیست؟
کلمه توکنومیک از دو بخش توکن و اکونومیک (اقتصاد) تشکیل شده که بیانگر خصوصیات عرضه و تقاضای پروژه‌ی رمز ارزها است.
توکنومیک، مسائل اقتصادی یک توکن را از قبیل: صدور، ویژگی‌ها، توزیع، عرضه، تقاضا و دیگر موارد را مورد بررسی قرار می‌دهد.
همانطور که می‌دانید توکن‌های ارز دیجیتال واحد‌هایی از رمز ارزها هستند که طی یک پروژه‌ی رمزنگاری در شبکه‌ی بلاکچین ساخته شده و هر کدام از آن‌ها ویژگی‌های مختص به خود را داشته و قابل مبادله هستند.
وجود کلمه اقتصاد (Economics) در توکنومیک نشان دهنده تفاوت اقتصاد یک توکن با اقتصاد سنتی است. بدون در نظر گرفتن تاریخ، دولت‌ها پول‌های مازاد را بدون پشتوانه و بی‌اساس تولید کرده‌اند. مبارزه با مسئله جنگ و یا خشک‌سالی بسیار پرهزینه است و بنابراین برای مقابله با این موضوع چاپ پول تنها باعث کاهش ارزش آن شده و گزینه‌ی مناسبی نیست؛ اما احتمالا استخراج رمز ارزها می‌توانند جایگزین مناسبی برای آن باشند.
به همین منظور پروژه‌های ارزدیجیتال برای صدور توکن‌ها از پیش و بر اساس الگوریتم‌های خاصی برنامه‌ریزی می‌کنند؛ به طوری که امکان پیش‌بینی تعداد کوین در گردش در زمانی خاص وجود داشته و نحوه‌ی توزیع آن‌ها بین سرمایه‌گذاران قابل تصور است. هرچند که ممکن است امکان تغییر زمان‌بندی انتشار و نحوه برنامه ریزی توزیع توکن‌ها به لحاظ فنی وجود داشته باشد اما اجرایی کردن آن کاری بسیار دشوار به نظر می‌رسد.
نحوه‌ی عملکرد توکنومیک
توکنومیک، پویایی اقتصاد یک پروژه‌ی رمزنگاری را از طریق ترغیب سرمایه گذاران به نگهداری توکن‌ها و تعریف فواید آن‌ها جهت افزایش تقاضا تضمین می‌کند. توسعه دهندگان از متغیر‌های متفاوتی جهت تاثیرگذاری همه جانبه‌ی توکنومیک استفاده می‌کنند و مهمم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
عرضه
عرضه یکی از مهم‌ترین شاخصه‌ها در توکنومیک است که دانستن میزان کل توکن‌های عرضه شده و تعداد عرضه‌ی در گردش نکته‌ی بسیار مهمی است. برای مثال، بیت کوین دارای عرضه‌ی کل ۲۱ میلیونی است و پیش بینی می‌شود آخرین کوین‌ها در سال ۲۱۴۰ استخراج شوند. از طرف دیگر عرضه‌ی کل کوین‌های سولانا نیز تعداد ۵۰۸ میلیون سولانا را شامل می‌شود.
توکن‌های غیر قابل تعویض یا همان NFTها نیز تعداد توکن مشخص و محدودی را عرضه می‌کنند. برای مثال، CryptoPunks (کریپتو پانک) تعداد ۱۰۰۰۰ پانک را در قراردادهای ورژن ۱ و ۲ عرضه می‌کند در حالی که NFT های ایپ کوین (Ape) کلا ۹۹۹۹ توکن ان اف تی دارد. عرضه‌ی محدود، انحصاری و کمیاب بودن NFTها باعث بالا رفتن ارزش آن‌ها می‌شود.
تخصیص و دوره‌ی واگذاری توکن‌ها
یکی از بزرگترین معضلاتی که پروژه‌های ارزدیجیتال با آن روبرو هستند، مسئله‌ی تخصیص دقیق و با جزئیات توکن‌ها به سرمایه گذاران است. دوره‌های واگذاری وسیله‌ای هستند که توسط آن‌ها توکن‌های خاصی در یک مدت زمان مشخص تخصیص داده شده و به این ترتیب اعتبار پیدا می‌کنند. در واقع طی این مدت واگذاری سرمایه‌ی ذینفعان قفل شده و در نتیجه از خطر عاملان طراحی دامپ و پامپ‌های احتمالی در امان خواهند بود.
استخراج و سهامداری
بلاک چین‌هایی مانند اتریوم و بیت کوین در حال حاضر از طریق ترغیب ماینر‌ها به وسیله‌ی ارائه‌ی توکن اعتبارسنجی می‌کنند که به این فرآیند اصطلاحا فرآیند اثبات کار یا PoW گفته می‌شود. ماینر‌ها به وسیله قدرت محاسباتی خود بلاک‌های جدید را آزاد کرده و به زنجیره قبلی اضافه می‌کنند.
بلاک چین‌های اثبات سهام نیز اعتبارسنجی را از طریق قفل کردن کوین‌ها در طی یک قرارداد هوشمند انجام داده و در ازای این کار به سپرده گذاران پاداش‌هایی داده می‌شود. پس از به روزرسانی لایه‌ی اجماع، اتریوم به سمت این مدل در حرکت است.
بازدهی
ییلد فارمینگ فرآیندی است که امکان کسب درآمد برای هر شخصی که رمز ارز دارد را فراهم می‌سازد. شما می‌توانید سرمایه خود را طی یک قرارداد هوشمند در اختیار کسانی که وام نیاز دارند قراد داده و در ازای آن توکن‌هایی را به عنوان سود دریافت کنید. این سود‌ها بخشی از سود‌های استخر‌های بزرگ ییلد فارمینگ در مبادلات غیر متمرکز هستند.
توکن سوزی
توکن سوزی روشی است برای مقابله با تورم که طی آن دائما تعدادی از توکن‌ها از گردش خارج می‌شوند. با این کار تعداد توکن‌ها کاهش یافته و در نتیجه احتمالا ارزش آن بالا می‌رود. صرافی بایننس هر سه ماه یکبار توکن BNB را جهت کاهش عرضه‌ی کل می‌سوزاند. در نوامبر ۲۰۱۹ شرکت Stellar تعداد ۵۵ میلیون توکن XLM که بیش از نیمی از عرضه‌ی کل است را سوزاند و در نتیجه‌ی این کار، در کوتاه مدت قیمت آن در حدود ۳۰ درصد افزایش پیدا کرد.
تجزیه و تحلیل پروسه‌ی توکنومیک
اساس و پایه تعیین قیمت رمز ارزها میزان عرضه و تقاضای آن‌ها است. توسعه دهندگان این کار را به صورت زیر انجام می‌دهند.
طرف عرضه در توکنومیک
در اصل اقتصاد به معنای درک همه چیز درباره عرضه و تقاضا است. عرضه و تقاضا هستند که ارزندگی یک محصول را نشان می‌دهند. این تئوری در توکنومیک نیز کاربرد داشته و بینش عمیقی از عرضه و تقاضای رمز ارزها را به ما می‌دهد. اجازه دهید تا ابتدا عرضه را بررسی کنیم.
ما نیاز داریم که ارزش واقعی یک توکن را برآورد کنیم و بفهمیم که ارزش آن پس از عرضه افزایش پیدا می‌کند و یا از بین خواهد رفت. بر طبق نظریه اقتصادی با کاهش تعداد توکن در گردش ارزش آن افزایش پیدا می‌کند که اصطلاحا به آن افزایش عرضه می‌گویند. در جهت مخالف چنانچه تعداد کل توکن‌ها افزایش یابد، باعث کاهش ارزش و ایجاد تورم می‌شود.
زمانی که داریم طرف عرضه را مورد بررسی قرار می‌دهیم، نیاز به در نظر گرفتن فاکتورهایی مانند سود یا ظرفیت تولید درآمد برای سرمایه گذاران و دیگران نیست و تنها معیار مورد نیاز، تغییرات عرضه در طول زمان است. شما بایستی تعداد توکن‌های عرضه شده تا الان و تعداد توکن قابل استخراج یا انتشار بر اساس الگوریتم در آینده را در نظر بگیرید.
با بررسی سمت عرضه می‌توانیم به درک بهتری از آن دست یابیم. همانطوری که گفته شد تعداد ۲۱ میلیون بیت کوین قابل عرضه وجود دارد که تا ژوئن سال ۲۰۲۲ تعداد ۱۹ میلیون آن استخراج شده و با توجه به آن که نرخ پاداش هر چهار سال یکبار نصف می‌شود؛ بنابراین پیش بینی می‌شود عرضه تا سال ۲۱۴۰ ادامه یابد. با توجه به اینکه تنها دو میلیون بیت کوین قابل عرضه باقی مانده است که حدود ۱۰ درصد کل بیت کوین‌ها را شامل می‌شود و عمل استخراج آن تقریبا ۱۲۰ سال به طول می‌انجامد؛ پس بروز هرگونه فشار تورمی دور از انتظار خواهد بود.
طرف تقاضا در توکنومیک
تنها عرضه نیست که ارزش ایجاد می‌کند؛ بلکه تقاضا نیز در تعیین ارزش یک توکن موثر است. برای درک بهتر تقاضا ادامه مطلب را دنبال کنید.
فرض کنید که تعداد ۱۰ سبد با طراحی پیچیده در خانه دارید که پیش بینی می‌کنید تقاضای زیادی برای آن‌ها وجود خواهد داشت. شما اعلام می‌کنید که هیچ‌کدام از آن‌ها را به خانه باز نمی‌گردانید و یک عرضه ثابت ایجاد می‌کنید. کار به درستی انجام شده است؟ اما با این حرکت خلاقانه اکنون باید سبد‌ها اندازه‌ی یک الماس ارزش داشته باشند؟ خیر.
ایجاد یک عرضه‌ی ثابت به تنهایی به معنای ایجاد ارزش نیست. لازم است که مردم به این باور برسند که این چیزهایی که عرضه شده‌اند، ارزشمند هستند و در نتیجه در آینده آن‌ها را نگهداری کنند. برای اینکه عرضه یک توکن مورد تقاضا قرار بگیرد، بایستی فاکتورهایی مانند بازده سرمایه گذاری، تئوری بازی و الگوی رفتاری مورد توجه قرار بگیرند.
بازگشت سرمایه (ROI) در توکنومیک
بازگشت سرمایه در اصل میزان درآمدی است که در نتیجه‌ی نگهداری یک توکن برای شخص سرمایه گذار به دست می‌آید. برای مثال کسی که توکن AVAX (آوالانچ) را نگهداری می‌کند، امنیت شبکه را تضمین کرده و در ازای آن میزان توکن بیشتری را به دست می‌آورد. برخی از پروژه‌ها به سهامداران امکان کسب درصدی از سهام آن پروتکل را می‌دهند.
به فرض مثال فردی که سهام سوشی را دارد، در اصل سود حاصل از درآمد خود پروتکل را دریافت می‌کند. اگر یک توکن بازدهی ذاتی نداشته باشد، مردم هم رغبتی به نگه داشتن آن نشان نخواهند داد. اما چنانچه شما ببینید که دیگران به ارزش یک توکن اعتماد دارند، شما هم برای نگهداری آن توکن متقاعد خواهید شد.
سطح انرژی جامعه در توکنومیک
شور و اشتیاق یک جامعه برای نگهداری توکنی خاص، نشان دهنده‌ی احساسات و باورهای آن‌ها درباره توکن مذکور است. سطوح انرژی افراد در برنامه‌های اجتماعی مانند توییتر، Discord و سایر رسانه‌ها قابل مشاهده است. بر همین اساس می‌توان فهمید که افراد چه مدت در این جامعه فعالیت داشته‌اند و آیا تمایل دارند آن نماد را به عنوان بخشی از هویت خود انتخاب کنند یا خیر.
به علاوه سطوح انرژی جامعه می‌تواند به عنوان یک محرک اصلی برای تقاضای آن توکن در آینده شناخته شود. دوج کوین یکی از بارزترین نمونه‌هایی است که با حمایت طرفدارانش از یک میم کوین ساده به یکی از برترین توکن‌های رمزنگاری تبدیل شده است.
تئوری بازی در توکنومیک
تئوری بازی مکانیسم بنیادین در پشت پرده‌ی یک فناوری به حساب می‌آید. در بیانی ساده‌تر نظریه‌ی بازی بررسی سیستماتیک نحوه‌ی تصمیم گیری افراد است. به وسیله‌ی مدل‌های ریاضی نبرد و همکاری برای فهمیدن رفتار تصمیم گیرندگان استفاده می‌شود تا به چگونگی و چرایی تصمیم گیری آن‌ها پی ببرند. توسعه دهندگان با اعمال این برنامه‌ها در حوزه ارزهای دیجیتال فرآیند تصمیم گیری سهامداران را در یک فضای تعاملی بررسی می‌کنند.
عناصر موجود در طراحی توکنومیکس‌ها باعث افزایش تقاضا می‌شوند. مثلا Lockupها جز عناصر بسیار مفیدی در بازی هستند که از طریق ارائه پاداش، افراد را تشویق به قفل کردن توکن‌های خود در شبکه می‌کنند. بنابراین تقاضا بالا رفته و ارزش نیز بالا می‌رود.
یکی از نمونه‌های بارز پروتکل Curve است که در ازای قفل کردن توکن‌های CRV شرکت کنندگان را در درصدی از درآمد سهام شریک می‌سازد. هرچه مدت زمانی قفل شدن توکن‌ها بیشتر باشد درآمد نیز بیشتر می‌شود؛ بنابراین چنین ویژگی باعث می‌شود که سهامداران انگیزه‌ی بیشتری برای نگهداری طولانی مدت توکن‌ها داشته باشند.
نمونه‌های توکنومیک : پروتکل Near
نیر تامین کننده‌ی پروتکل Near بوده و دارای کاربردهای فراوانی مانند تامین امنیت پروتکل، عمل به عنوان واحدی از حساب، ابزاری جهت تبادل منابع داخلی و برنامه‌های خارجی و موارد دیگر است.
فواید توکن‌ها عبارتند از:
- کارمزد جهت انجام تراکنش‌ها
- ذخیره‌سازی اطلاعات
- استیکینگ و شرکت در امنیت شبکه
- مشارکت حکومتی
تعداد ۱ میلیارد توکن قابل عرضه از NEAR وجود دارد که سالانه حدود ۵ درصد آن به صورت ثابت عرضه می‌شود. ۹۰ درصد از این توکن‌ها به جهت پاداش، تامین امنیت تراکنش ها، ذخیره‌سازی داده‌ها و انجام محاسبات اعتبارسنجی می‌شوند. توکن‌های حاصل از کارمزد تراکنش‌ها توسط شبکه سوزانده شده و از تورم جلوگیری می‌کنند.
سخن پایانی
با درک درست توکنومیک شما می‌توانید به مهارت لازم جهت ارزیابی یک پروژه ارزدیجیتال دست پیدا کنید و از طریق وایت پیپر آن‌ها با نحوه عرضه و تقاضای پروتکل‌ها آشنا شوید. به همین طریق شما از نحوه‌ی افزایش توکن‌های پروتکل آگاه شده و چشم‌انداز مناسبی از آینده‌ی پروژه را بدست خواهید آورد. در واقع توکنومیک نشان دهنده‌ی نحوه‌ی عملکرد یک توکن در مقابل دلار آمریکا، بیت کوین و آلت کوین‌ها است.
شما با تجزیه و تحلیل توکن‌ها می‌توانید از ایده‌های توسعه دهندگان مطلع شوید و پروژه‌های مناسب جهت سرمایه‌گذاری و کسب سود را شناسایی کنید. در انت‌ها توصیه می‌شود جهت حفظ و افزایش سرمایه‌ی خود، بررسی‌های لازم را انجام دهید. به همین منظور و برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید سایت ایران بروکر را دنبال کنید.
