توکنومیک (Tokenomics) چیست؟ توکنومیکس راهی برای بررسی ارزش واقعی ارزهای دیجیتال

قبل از انتخاب یک کوین یا توکن برای سرمایه‌گذاری باید چه معیارهایی را بررسی کنیم؟ چطور باید بدانیم که یک ارز دیجیتال ارزش سرمایه‌گذاری دارد یا خیر؟ ارزش واقعی یک دارایی برای معامله‌گران بسیار اهمیت دارد و معمولا قبل از انتخاب یک دارایی برای سرمایه‌گذاری یا ترید اقدام به شناسایی ارزش حقیقی آن می‌کنند. یکی از مواردی که در تحلیل فاندامنتال پروژه‌های ارز دیجیتال مورد استفاده قرار می‌گیرد، توکنومیکس (Tokenomics) است. توکنومیک یک کوین یا توکن نشان‌دهنده میزان عرضه و تقاضا، نحوه توزیع و تخصیص توکن و مواردی مانند توکن سوزی است. با بررسی این موارد می‌توان متوجه شد که یک ارز دیجیتال در آینده تا چه میزان ارزش اقتصادی خلق خواهد کرد و آیا ارزش سرمایه‌گذاری دارد یا خیر؟

در این مطلب از ایران بروکر به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت که توکنومیکس چیست، چرا اهمیت دارد و چگونه می‌توان از توکنومیک برای ارزش‌گذاری یک دارایی استفاده کرد. اگر شما هم قصد دارید با تحلیل فاندامنتال ارز دیجیتال بیشتر آشنا شوید و نحوه بررسی توکنومیک یک پروژه ارز دیجیتال برای ارزش گذاری کوین‌ها و توکن‌ها را بیاموزید پیشنهاد می‌کنم تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

توکنومیکس یا توکنومیک چیست؟ 

توکنومیکس (Tokenomics) که برگرفته از دو واژه Token و Economics به معنای اقتصاد است، به روش پیاده‌سازی سیاست‌های پولی در دنیای بلاکچین اشاره کرد. در واقع توکنومیکس مشخص می‌کند که نحوه توزیع توکن به چه شکل است، چه سیاست‌هایی برای پیشگیری از تورم اجرا می‌شود و چه تعداد توکن به طور کلی تولید خواهد شد.

توکنومیک، مسائل اقتصادی یک توکن را از قبیل: صدور، ویژگی‌ها، توزیع، عرضه، تقاضا و دیگر موارد را مورد بررسی قرار می‌دهد.

به طور معمول قبل از اینکه یک توکن عرضه شود با استفاده از الگوریتم‌هایی که در قراردادهای هوشمند نوشته می‌شود، تمام موارد مهم درباره نحوه توزیع و تخصیص آن مشخص می‌شود و هر شخص می‌تواند در لحظه از تعداد دقیق توکن‌های در گردش و اطلاعات کاربردی دیگر مطلع باشد. در ادامه همین مطلب به این موضوع خواهیم پرداخت که دانستن این موارد درباره یک ارز دیجیتال چه کمکی به معامله‌گر و سرمایه‌گذار می‌کند و چطور می‌توان با دانستن توکنومیکس تصمیمات بهتری گرفت.

پیش بینی قیمت ارز دیجیتال با توکنومیکس

قبل از اینکه به نحوه استفاده از توکنومیکس برای بررسی میزان ارزش احتمالی یک ارز دیجیتال در آینده بپردازیم، بهتر است به این پرسش پاسخ دهیم که آیا توکنومیکس راهی برای برای پیش بینی قیمت است؟ باید گفت خیر، توکنومیک یکی از عواملی است که برای بررسی میزان ارزش یک پروژه مورد استفاده قرار می‌گیرد و مسلما عوامل دیگری هم روی قیمت تاثیر می‌گذارند. بنابراین صرفا با بررسی توکنومیک نمی‌توانیم قیمت یک کوین یا توکن را پیش بینی کنیم اما می‌توانیم ارزش حدودی آن را تخمین بزنیم.

احتمالا برای شما هم پیش آمده که زمانی متوجه موج‌های بازار ارز دیجیتال شده‌اید که رشد زیادی در قیمت یک کوین یا توکن و حتی NFT اتفاق افتاده و برای خرید دیر شده باشد و احتمالا از خودتان پرسیده‌اید که چطور می‌توان چنین رشدهای قیمتی را پیش بینی کرد؟ چطور می‌توان قبل از صعود قیمت یک ارز دیجیتال به ارزش واقعی آن پی برد؟ با بررسی توکنومیکس می‌توان ارزش احتمالی یا قیمت نزدیک به واقعیت یک پروژه ارز دیجیتال را پیش بینی و پتانسیل رشد آن را شناسایی کرد. البته که توکنومیک و تحلیل فاندامنتال صرفا برای بررسی رشد قیمت نیست. در برخی مواقع که یک کوین یا توکن افزایش قیمت غیرطبیعی دارد نیز توکنومیک به ما کمک می‌کند ارزش واقعی آن را شناسایی کنیم و در دام پروژه‌های کلاهبرادی نیفتیم.

هدف از بررسی توکنومیکس

همانطور که پیش از این نیز اشاره شد هدف از بررسی توکنومیکس، تخمین ارزش واقعی یک کوین یا توکن است. در بررسی توکنومیک به موارد زیر می‌پردازیم:

• تعداد کوین یا توکن عرضه شده
• میزان عرضه کوین و توکن در آینده
• مقایسه قیمت فعلی با ارزش واقعی ارز دیجیتال
• بررسی پتانسیل رشد قیمت ارز دیجیتال
• بررسی میزان عرضه و تقاضا
• بررسی نحوه تخصیص توکن (چه میزانی از کوین به تیم اصلی یا توسعه‌دهندگان اختصاص داده شده است؟)
• بررسی میزان توکن یا کوین در کیف پول نهنگ‌های آن ارز
• نحوه توکن سوزی در یک ارز دیجیتال

تمام موارد فوق در بررسی توکنومیکس یک پروژه هدف قرار می‌گیرند تا در نهایت به پاسخ این سوال برسیم که آیا یک ارز دیجیتال بیش از ارزش واقعی خود معامله می‌شود یا کمتر از آن؟ آیا پتانسیل رشد در آینده وجود دارد؟ رفتار نهنگ‌های یک ارز دیجیتال می‌تواند تا چه میزان روی قیمت آن تاثیر بگذارد؟ علاوه بر موارد گفته شده در ادامه به معرفی سایر معیارهایی خواهیم پرداخت که در ارزیابی توکنومیکس پروژه کریپتویی اهمیت دارد و باید مورد بررسی قرار گیرد.

معیارهای اصلی تحلیل توکنومیکس چیست؟

در این بخش به معرفی تمام فاکتورهایی خواهیم پرداخت که در بررسی توکنومیکس ارز دیجیتال اهمیت دارد و باید مورد استفاده قرار گیرد. همچنین به معرفی منابعی می‌پردازیم که با استفاده از آنها می‌توانید به توکنومیک پروژه‌های ارز دیجیتال دسترسی داشته باشید و بدانید توکنومیک چطور می‌تواند در ارزش‌گذاری قیمت یک ارز دیجیتال به شما کمک کند.

نحوه عرضه یک ارز دیجیتال

در بررسی میزان عرضه یک ارز دیجیتال ۳ مفهوم وجود دارد که باید بدانید:

• عرضه در گردش (Circulating Supply): این مفهوم نشان دهنده تعداد کوین‌هایی است که تا به حال عرضه شده‌اند و در حال حاضر در چرخه معاملات قرار دارند.
• عرضه کل (Total Supply): تعداد کل توکن‌هایی که تا به حال عرضه شده‌اند.
• حداکثر عرضه (Max Supply): تعداد کل توکن‌هایی که در نهایت عرضه خواهند شد. (البته برخی از توکن‌ها مانند دوج کوین عرضه بی‌نهایت دارند.)

یک موضوع مرسوم در بین کاربران ایرانی برای انتخاب یک ارز دیجیتال جهت خرید و هولد این است که به دنبال ارزهای دیجیتالی می‌گردند که قیمتی کمتر از یک دلار داشته باشد. با درک مفهوم توکنومیکس متوجه خواهید شد که چرا این روش اشتباه است؟ چرا به جای بررسی قیمت باید به مارکت کپ (ارزش بازار) یک پروژه بپردازیم نه به قیمت. مارکت کپ یک پروژه ارز دیجیتال حاصل ضرب میزان عرضه یک توکن در قیمت فعلی آن مارکت کپ پروژه را نشان می‌دهد.

برای درک اهمیت میزان عرضه یک ارز دیجیتال و تاثیر آن در قیمت بیایید یک مثال را باهم بررسی کنیم. در زمان نگارش این مطلب ارز دیجیتال شیبا در رتبه ۱۸ بازار قرار دارد و قیمت آن ۰.۰۰۰۰۰۷ دلار است و ارز دیجیتال گنوسیس در رتبه ۱۰۵ قرار دارد و قیمت آن حدودا ۹۸.۸۹ دلار است. اگر با منطق فردی انتخاب کنید که به دنبال ارزهای دیجیتال با قیمت کمتر از ۱ دلار است، احتمالا شیبا اینو را باید در لیست بررسی خود قرار دهیم. اما با توجه به مارکت کپ این دو پروژه امکان دو برابر شدن گنوسیس بیشتر است. علت این است که شیبا اینو میزان عرضه زیادی دارد و علت آن این است که گنوسیس حدود ۲ میلیون توکن در گردش دارد در حالی که شیبا اینو بیش از ۵۰۰ میلیارد توکن در گردش دارد.

بنابراین میزان و نحوه عرضه یک توکن عامل مهم‌تری نسبت به قیمت است که باید به آن توجه کنید. برای مشاهده مارکت کپ پروژه‌های مختلف ارز دیجیتال می‌توانید از صفحه قیمت ارزهای دیجیتال در ایران بروکر استفاده کنید.

برای اطلاع دقیق‌تر می‌توانید از اکسپلورر مربوط به بلاکچین هر کوین یا توکن استفاده کنید. به عنوان مثال برای بررسی توکن‌هایی که روی بلاکچین اتریوم قرار دارند می‌توانید از اتراسکن استفاده کنید.

نکته مهم دیگری که باید در رابطه با عرضه یک کوین بدانید این است که صرفا تعداد عرضه کل اهمیت ندارد، بلکه مواردی مانند میزان عرضه در گردش اهمیت دارد. همچنین باید شفاف باشد که مابقی کوین ها با چه سرعتی و در چه بازه زمانی عرضه خواهد شد. این موضوع در ارزهای دیجیتال مهمی مانند بیت کوین بسیار شفاف است و به راحتی قابل پیگیری است اما در رابطه با همه ارزهای دیجیتال نمی‌توان تمام این موارد را بررسی کرد.

بررسی تفاوت بین ارزش گذاری رقیق شده (FDV) و مارکت کپ

ارزش گذاری رقیق شده یا Fully Diluted Valuation که با FDV هم نمایش داده می‌شود از حاصلضرب ماکسیمم عرضه در قیمت فعلی یک ارز دیجیتال به دست می‌آید. همانطور که گفته شد مارکت کپ از ضرف تعداد عرضه در گردش در قیمت به دست می‌آید. اختلاف این دو عدد یعنی FDV و مارکت کپ یکی از موارد با اهمیت در بررسی توکنومیک یک پروژه و ارزش‌گذاری قیمت ارز دیجیتال است.

بیایید با یک مثال اهمیت این موضوع را بررسی کنیم. فرض کنیم اطلاعات زیر را درباره یک ارز دیجیتال مانند شیبا اینو داریم:

• قیمت لحظه‌ای: ۱۰ دلار
• عرضه در گردش: ۱۰ میلیون
• حداکثر عرضه: ۱۰۰ میلیون

بنابراین مارکت کپ از ضرب قیمت لحظه‌ای در عرضه در گردش محاسبه می‌شو و داریم:

• مارکت کپ: ۱۰۰ میلیون دلار
• FDV: یک میلیارد دلار

بررسی اختلاف بین مارکت کپ و FDV این دیدگاه را به معامله‌گر یا سرمایه‌گذار ارز دیجیتال می‌دهد که آیا قیمت فعلی یک ارز دیجیتال منطقی است یا خیر؟ یا یک پروژه باید چطور رشد کند تا قیمت فعلی آن قابل توجیه باشد.

وجود اختلاف زیاد بین عدد مارکت کپ یا ارزش فعلی با FDV آن به این معنی است که حجم زیادی از توکن‌ها عرضه نشده‌اند. با بررسی نحوه عرضه توکن‌های باقیمانده در آینده باید این موضوع را بررسی کنیم که قیمت فعلی کمتر از ارزش واقعی معامله می‌شود یا اینکه بیش از حد قیمت‌گذاری شده است.

برای درک بهتر نسبت مارکت کپ و FDV این موضوع را در نظر بگیرید که اگر ارزش بازار فعلی (مارکت کپ فعلی) ۱۰ درصد از FDV است و طبق برنامه توکنومیک ارائه شده توسط تیم پروژه قرار است تمام توکن‌های باقیمانده در یک سال آینده عرضه شوند بنابراین باید منتظر رشد قیمت ۱۰ برابری باشیم. اما اگر این نسبت ۵۰ درصد است یعنی ارزش فعلی ۵۰ درصد از ارزش FDV است و سایر توکن‌ها در ۴ سال آینده عرضه خواهند شد باید انتظار رشد ۴۰ درصدی را برای هر توکن داشته باشیم.

در این بخش یکی از مهم‌ترین سرنخ‌هایی که باید برای بررسی توکنومیکس یک پروژه داشته باشید را با شما به اشتراک گذاشتیم. برای درک بهتر درک بهتر این موضوع می‌توانید مطالعات بیشتری در ارتباط با عرضه در گردش و ماکسیسمم ساپلای و همچنین عرضه کل داشته باشید.

برای مشاهده مارکت کپ می‌توانید از صفحه قیمت ارزهای دیجیتال در ایران بروکر استفاده کنید. شاخص FDV هم توسط برخی از وبسایت های تحلیل ارز دیجیتال قابل مشاهده است. البته با داشتن ماکسیمم ساپلای و قیمت فعلی که در همه وبسایت‌های تحلیل مانند ایران بروکر در دسترس است با انجام یک ضرب ساده میزان FDV محاسبه می‌شود.

نکات مهمی که باید در رابطه با محاسبه FDV بدانید این است که این محاسبه دو خطای اساسی دارد:

خطای اول مربوط به این موضوع است که در محاسبه FDV قیمت فعلی لحاظ می‌شود و با توجه به این موضوع که قیمت ارزهای دیجیتال از عوامل مختلفی تاثیر می‌پذیرد و امکان رشد قیمت یا سقوط وجود دارد، این امکان نزول یا صعود در FDV لحاظ نمی‌شود.

خطای دوم درنظر نگرفتن اثر تورمی است. یعنی در محاسبه FDV به نحوه عرضه کوین در آینده پرداخته نمی‌شود. به‌عنوان مثال اگر در یک بازه زمانی کوتاه تعداد زیادی از توکن‌ها آزاد شود احتمالا سقوط قیمت را خواهیم داشت که این موضوع در محاسبه FDV لحاظ نمی‌شود.

بنابراین با اینکه مقایسه FDV و ارزش بازار فعلی اهمیت دارد اما نباید تنها عاملی باشد که برای ارزش‌گذاری قیمت موردتوجه قرار می‌گیرد.

برنامه زمانی عرضه در توکنومیکس ارز دیجیتال

یکی از نکات مهم در بررسی توکنومیکس یک پروژه ارز دیجیتال نحوه آزادسازی توکن‌ها است که اگر قصد دارید آن را در وایت پیپر پروژه‌ها بررسی کنید باید عبارت Emissions Schedules را سرچ کنید. معمولا در این زیرفصل توضیح داده نکته مهم در بررسی بازه زمانی انتشار توکن‌ها این است که باید به موضوع عرضه و تقاضا توجه کنید. اگر میزان توکن آزادشده در یک بازه زمانی کوتاه، زیاد باشد این احتمال وجود دارد که قیمت کاهش پیدا کند. شما باید قبل از برنامه‌ریزی برای خرید یک کوین یا توکن این موضوع را نیز بررسی کنید.

تخصیص و توزیع کوین

یکی دیگر از مهم‌ترین عواملی که در توکنومیکس پروژه مورد بررسی قرار می‌گیرد برنامه توزیع و تخصیص توکن است. برخی از پروژه‌های ارز دیجیتال مقدار از کوین یا توکن را از قبل استخراج می‌کنند و به فاندرهای پروژه اختصاص می‌دهند که نوعی توزیع ناعادلانه است. حتی در بعضی مواقع تمام کوین‌ها از قبل استخراج می‌شوند و در چرخه قرار می‌گیرند. در برخی دیگر از پروژه‌ها نحوه توزیع عادلانه است. بیت کوین به‌عنوان پادشاه ارزهای دیجیتال و اولین کوین به شکلی عادلانه تخصیص شد. ساتوشی ناکاموتو قبل از راه‌اندازی هیچ کوینی را از قبل به خود اختصاص نداده بود. به این روش Fair Lunch گفته می‌شود چرا که در تخصیص کوین هیچ‌گونه تمایزی بین خالق اصلی و سایر شرکت‌کنندگان وجود ندارد.

به طور کلی توزیع توکن در پروژه‌های مختلف ارز دیجیتال به قسمت‌های زیر تقسیم می‌شود:

• پیش فروش خصوصی: در بسیاری از پروژه‌ها بخشی از توکن‌ها در اختیار فاندرهای پروژه قرار می‌گیرد، قسمتی بین سرمایه‌گذاران اولیه و به صورت پیش فروش خصوصی توزیع می‌شود.
• پیش فروش عمومی: بخشی از توکن‌ها نیز به عنوان پیش فروش عمومی عرضه می‌شوند.
• توکن تیم: معمولا اعضای تیم بخشی از توکن‌ها را به خود تخصیص می‌دهن.
• سرمایه‌گذاران خطرپذیر: برخی شرکت‌ها و سرمایه گذاران خطرپذیر به عنوان سرمایه‌گذار اولیه برخی از کوین‌ها را خریداری می‌کنند.
• عرضه اولیه صرافی: درصدی از توکن‌ها نیز به عنوان هزینه عرضه اولیه به صرافی‌ها پرداخت می‌شود.
• مابقی توکن‌ها به صورت عادلانه در میان مردم توزیع می‌شود.

در تصویر زیر نحوه توزیع توکن در پروتکل نیر را مشاهده می‌کنید:

نیر تامین کننده‌ی پروتکل Near بوده و دارای کاربردهای فراوانی مانند تامین امنیت پروتکل، عمل به عنوان واحدی از حساب، ابزاری جهت تبادل منابع داخلی و برنامه‌های خارجی و موارد دیگر است. 

فواید توکن‌ها عبارتند از: 

• کارمزد جهت انجام تراکنش‌ها
• ذخیره‌سازی اطلاعات
• استیکینگ و شرکت در امنیت شبکه
• مشارکت حکومتی

تعداد ۱ میلیارد توکن قابل عرضه از NEAR وجود دارد که سالانه حدود ۵ درصد آن به صورت ثابت عرضه می‌شود. ۹۰ درصد از این توکن‌ها به جهت پاداش، تامین امنیت تراکنش ها، ذخیره‌سازی داده‌ها و انجام محاسبات اعتبارسنجی می‌شوند. توکن‌های حاصل از کارمزد تراکنش‌ها توسط شبکه سوزانده شده و از تورم جلوگیری می‌کنند. 

در تحلیل این بخش نکته‌ای که باید به آن توجه کنید این است که هرچه سهم تیم اصلی و سرمایه‌گذاران اولیه بیشتر باشد زنگ خطری برای سرمایه‌گذاران معمولی است و احتمال کلاهبرداری در پروژه افزایش پیدا می‌کند. فرض کنید همه چیز خوب پیش برود و یک توکن از زمان عرضه تا بازه زمانی خاصی رشد قابل توجهی کند، اما تیم اصلی یا بخشی از سرمایه‌گذاران که اتفاقا بخش زیادی از توکن‌ها را در اختیار دارند اقدام به فروش کنند. چه اتفاقی می‌افتد؟ عرضه زیاد و بلافاصله ریزش شدید.

با اینکه پروژه‌های مربوط به ارز دیجیتال معمولا در رابطه با نحوه توزیع کوین‌های خود در وایت پیپر می‌نویسند اما منبع قابل اعتماد برای بررسی میزان تخصیص کوین‌ها و توکن‌ها اکسپلوررهای هر ارز دیجیتال است.م برای این کار کافی است وارد اکسپلورر مربوط به یک ارز دیجیتال شوید و با کلیک روی Addresses نحوه تخصیص کوین در کیف‌پول‌های مختلف را مشاهده کنید.

وستینگ (Vesting) در توکنومیکس ارز دیجیتال

علاوه بر بحث نحوه توزیع بین دسته‌های مختلف سرمایه‌گذاران، کاربران معمولی و سازندگان یک کوین یا توکن، این نکته اهمیت دارد که به عنوان مثال سرمایه‌گذاران خطرپذیر از چه زمانی اجازه خرج کردن این توکن‌ها را دارند. وستینگ در رابطه با ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین که فرایند ماینینگ توکن‌های آن تمام نشده است کاربرد ندارد بلکه در رابطه با ارزهای دیجیتالی که از قبل تولید شده‌اند و به اصطلاح به آنها Pre- Mining گفته می‌شود، استفاده می شود.

همانطور که گفتیم وستینگ به زمان‌بندی تعیین شده برای آزادشدن و در اصطلاح قابل خرج شدن توکن‌هایی گفته می‌شود که به سرمایه‌گذاران اولیه اختصاص داده شده است. به‌عنوان مثال ممکن است اعضای تیم یک پروژه تصمیم بگیرند که توکن‌هایی که سرمایه‌گذاران خطرپذیر فروخته شده را تا ۵ سال قفل کنند. بررسی وستینگ به ما کمک می‌کند تا از نحوه عرضه یک توکن در آینده مطلع شویم.

بنابراین شما در زمان تحلیل توکنومیکس یک ارز دیجیتال که توکن‌های آن از قبل ماین شده است باید به نحوه آزادسازی و زمان آزادسازی آن توجه کنید. اگر نحوه آزادسازی این نوع توکن در بازه‌های زمانی معقولی تعیین نشده باشد احتمالا تاثیر منفی بر قیمت خواهد داشت. برای بررسی وستینگ هم معمولا باید به وبسایت اصلی و وایت پیپر پروژه مراجعه کنید.

بررسی تورم در توکنومیکس ارز دیجیتال

یکی دیگر از نکاتی که باید در توکنومیک یک کوین یا توکن بررسی کنید بحث تورم است. ساختار برخی از توکن‌ها و کوین‌ها به شکلی است که از تورم در چرخه اقتصادی آن کوین پیشگیری کنند در حالی که برخی دیگر به وضوح تورم‌زا هستند.

همه چیز در عرضه و تقاضا نهفته است، با ایجاد کوین‌های جدید شاهد ایجاد تورم خواهیم بود. مسلما هرچه تولید کوین بیشتر شود یعنی عرضه افزایش پیدا کند باید منتظر کاهش قیمت باشیم. یکی از چالش‌های اصلی در شبکه‌های بلاکچین که از الگوریتم اثبات سهام استفاده می‌کنند همین موضوع تورم است. در الگوریتم اثبات سهام شبکه به این شکل کار می‌کند که افرادی به عنوان ولیدیتور میزانی از کوین را خریداری و استیک می‌کنند. برای اینکه ولیدیتورها انگیزه کافی برای ایجاد امنیت شبکه را داشته باشند شبکه باید دستمزد قابل توجهی به آنها پرداخت کند. دستمزد این افراد از طریق ایجاد کوین‌های جدید تامین می‌شود و با افزایش کوین شاهد افزایش تورم و کاهش قیمت هستیم. این موضوع یکی از معضل‌ها در این دسته از شبکه‌های بلاکچین است. چرا که اگر دستمزد ولیدیتورها کاهش پیدا کند با مشکل کاهش امنیت مواجه می‌شوند و اگر افزایش پیدا کند با مشکل تورم و کاهش ارزش کوین روبه‌رو هستند.

در رابطه با ارزهای دیجیتال مربوط به پروژه‌های دیفای داستان کاملا متفاوت است. در این پروژه‌ها بقای اکوسیستم در جذب افراد بیشتر برای تامین نقدینگی است. به همین دلیل پروژه‌ها سعی می‌کنند برای تامین‌کنندگان نقدینگی سود سالانه قابل توجهی در نظر بگیرند. به این شکل می‌توانند تامین‌کنندگان نقدینگی بیشتری جذب کنند اما باید بپذیرند که نرخ تورم نیز به همین نسبت افزایش می‌یابد و تاثیرات منفی روی قیمت خواهد داشت.

توکن سوزی و راهی برای کنترل تورم

توکن سوزی راهی برای کنترل تورم در پروژه‌های ارز دیجیتال است. معمولا پروژه‌های دیفای Token Burning را برای کمیاب شدن ارز دیجیتال اکوسیستم خود در طول زمان انجام می‌دهند.

در کوین‌هایی مانند بیت کوین این تورم زدایی با استفاده از برنامه‌ریزی برای ماینینگ کوین اتفاق می‌افتد. به عنوان مثال بیت کوین به شکلی طراحی شده است که هر چهار سال یک بار میزان عرضه آن نصف می‌شود و این موضوع از عرضه بیش از حد و کاهش قیمت پیشگیری می‌کند.

صرافی بایننس هر سه ماه یکبار توکن BNB را جهت کاهش عرضه‌ی کل می‌سوزاند. در نوامبر ۲۰۱۹ شرکت Stellar تعداد ۵۵ میلیون توکن XLM که بیش از نیمی از عرضه‌ی کل است را سوزاند و در نتیجه‌ی این کار، در کوتاه مدت قیمت آن در حدود ۳۰ درصد افزایش پیدا کرد. 

توکن سوزی شیوه‌ای برای کاهش تورم است که با استفاده از آن بخشی از توکن‌های یک پروژه را به قراردادهای هوشمندی ارسال می‌کنند که برای همیشه آن توکن را غیرقابل استفاده کرده و از چرخه خارج می‌کند. شیبا اینو و بایننس از این روش برای مقابله با تورم و افت قیمت استفاده می‌کنند. معمولا پروژه‌ها در وایت پیپر خود درباره برنامه خود برای ضدتورمی شدن توکن یا کوین خود توضیح می‌دهند و برای اینکه بررسی تخصصی‌تری داشته باشید می‌توانید به اکسپلوررهای کوین یا توکن موردنظر خود مراجعه کنید.

صرافی بایننس هر سه ماه یکبار توکن BNB را جهت کاهش عرضه‌ی کل می‌سوزاند. در نوامبر ۲۰۱۹ شرکت Stellar تعداد ۵۵ میلیون توکن XLM که بیش از نیمی از عرضه‌ی کل است را سوزاند و در نتیجه‌ی این کار، در کوتاه مدت قیمت آن در حدود ۳۰ درصد افزایش پیدا کرد. 

بررسی کاربرد یک توکن

یکی از معیارهای مهم که باید در بررسی توکنومیکس یک ارز دیجیتال به آن دقت کنید بررسی این موضوع است که توکن موردنظر چه کاربردی دارد. اگر یک توکن کاربرد خاصی نداشته باشد احتمالا تقاضا برای آن کم می‌شود و به مرور زمان کسی نام آن را هم به یاد نمی‌آورد. این اتفاق برای ارزهای دیجیتال زیادی افتاده است.

بررسی کاربرد یک توکن به شما کمک می‌کند بدانید که با توجه به کاربردی که یک توکن یا کوین دارد آیا قیمت آن پتانسیل رشد دارد یا خیر؟ به همین دلیل باید انواع کاربرد توکن‌ها را بشناسید. چند مورد از کاربرد توکن‌ها شامل موارد زیر هستند:

• ذخیره ارزش
• پرداخت گس فی شبکه
• حاکمیت (برای دادن حق رای و مشارکت در مدیریت شبکه)
• و …

شما باید تشخیص دهید که هر کدام از این موارد چه اهمیتی دارد و چگونه روی قیمت تاثیر می‌گذارد؟ به‌عنوان مثال اتریوم برای پرداخت هزینه‌های گس فی استفاده می‌شود. اگر قیمت این ارز دیجیتال افزایش پیدا کند باعث می‌شود کاربران کمتری علاقه‌مند به استفاده از این بستر بلاکچین شوند. پس احتمالا سازندگان آن باید به دنبال راهی برای کاهش قیمت گس فی باشند که یکی از این راه‌ها پیدا کردن راهی برای کاهش قیمت اتریوم است.

یا به عنوان مثال کاربرد توکن LINK برای درخواست دیتا از اوراکل چین لینک است. فرض کنید قیمت ارز دیجیتال لینک افزایش یابد. چه اتفاقی می‌افتد؟ احتمالا به دلیل افزایش هزینه‌ها کاربران اوراکل دیگر تمایلی به استفاده از آن نخواهند داشت و همین موضوع نیز باعث کاهش قیمت LINK خواهد شد. پس بقای ارز دیجیتال لینک در این است که قیمت آن متعادل باقی بماند و افزایش زیادی نداشته باشد.

آیا یک توکن را برای خرج کردن خریداری می‌کنید یا هولد کردن؟ بسیاری از توکن‌ها صرفا برای خرج کردن در یک اکوسیستم مثل بازی طراحی شده‌اند و هرچند فاکتورهای مهمی که تا به حال بیان شد را داشته باشند در نهایت کاربرد آنها برای خرج کردن است و در بلندمدت افزایش قیمت نخواهند داشت. پس بررسی این نکته بسیار اهمیت دارد که یک توکن برای چه کاربردی طراحی شده است؟ همانطور که پیش از این هم گفتیم سازندگان لینک آن را برای استفاده در اوراکل ایجاد کرده‌اند و طبیعی است که تمایلی به افزایش قیمت آن نداشته باشند. پس قبل از خرید یک توکن وایت پیپر آن را مطالعه کنید تا متوجه شوید برای چه کاربردی ایجاد شده است.

بازگشت سرمایه (ROI) در توکنومیک

بازگشت سرمایه در اصل میزان درآمدی است که در نتیجه‌ی نگهداری یک توکن برای شخص سرمایه گذار به دست می‌آید. برای مثال کسی که توکن AVAX (آوالانچ) را نگهداری می‌کند، امنیت شبکه را تضمین کرده و در ازای آن میزان توکن بیشتری را به دست می‌آورد. برخی از پروژه‌ها به سهامداران امکان کسب درصدی از سهام آن پروتکل را می‌دهند.

به فرض مثال فردی که سهام سوشی را دارد، در اصل سود حاصل از درآمد خود پروتکل را دریافت می‌کند. اگر یک توکن بازدهی ذاتی نداشته باشد، مردم هم رغبتی به نگه داشتن آن نشان نخواهند داد. اما چنانچه شما ببینید که دیگران به ارزش یک توکن اعتماد دارند، شما هم برای نگهداری آن توکن متقاعد خواهید شد. 

تئوری بازی در توکنومیکس

تئوری بازی مکانیسم بنیادین در پشت پرده‌ی یک فناوری به حساب می‌آید. در بیانی ساده‌تر نظریه‌ی بازی بررسی سیستماتیک نحوه‌ی تصمیم‌گیری افراد است. به وسیله‌ی مدل‌های ریاضی نبرد و همکاری برای فهمیدن رفتار تصمیم گیرندگان استفاده می‌شود تا به چگونگی و چرایی تصمیم‌گیری آن‌ها پی ببرند. توسعه‌دهندگان با اعمال این برنامه‌ها در حوزه ارز‌های دیجیتال فرآیند تصمیم‌گیری سهامداران را در یک فضای تعاملی بررسی می‌کنند.

عناصر موجود در طراحی توکنومیکس‌ها باعث افزایش تقاضا می‌شوند. مثلا Lockup‌ها جز عناصر بسیار مفیدی در بازی هستند که از طریق ارائه پاداش، افراد را تشویق به قفل کردن توکن‌های خود در شبکه می‌کنند. بنابراین تقاضا بالا رفته و ارزش نیز بالا می‌رود. 

یکی از نمونه‌های بارز پروتکل Curve است که در ازای قفل کردن توکن‌های CRV شرکت‌کنندگان را در درصدی از درآمد سهام شریک می‌سازد. هرچه مدت زمانی قفل شدن توکن‌ها بیشتر باشد درآمد نیز بیشتر می‌شود؛ بنابراین چنین ویژگی باعث می‌شود که سهامداران انگیزه‌ی بیشتری برای نگهداری طولانی مدت توکن‌ها داشته باشند. 

آنچه در مطلب “توکنومیکس چیست” خواندیم:

در این مطلب به اهمیت توکنومیکس و نحوه بررسی آن پرداختیم. توجه داشته باشید که معیارهای توکنومیکس به این موارد محدود نمی‌شود چرا که دنیای ارزهای دیجیتال یک جهان تازه است و هنوز به بلوغ نرسیده است. به همین دلیل شناخت این بازار نیازمند زمان است و از آنجایی که هر روزه تکنولوژی‌های جدیدی به آن اضافه می‌شود شناخت و بررسی آن نیز نیازمند صرف زمان بیشتر است. به طور خلاصه در بررسی توکنومیکس ارز دیجیتال باید برای سوالات زیر پاسخ مناسب پیدا کنید:

• آیا توکن تورم‌زا است یا ضدتورم؟ چه برنامه‌ای برای کاهش یا کنترل تورم دارد؟
• کاربرد توکن در اکوسیستم چیست؟
• کاربرد توکن برای چه طیفی از مردم قابل درک و قابل استفاده است؟
• آیا انگیزه اقتصادی لازم برای هولدرها ایجاد می‌کند؟
• توزیع توکن عادلانه است یا بخش زیادی از توکن‌ها در دست سازندگان و سرمایه‌گذاران اولیه است؟
• کنترل عرضه به چه شکل است؟

پیشنهاد می‌کنیم تا زمانی که پاسخ مناسبی برای این سوال‌ها پیدا نکرده‌اید اقدام به خرید به قصد هولد نگیرید.

سوالات متداول – توکنومیکس چیست؟