دیوید چاوم (David Chaum) را همه به عنوان مخترع پول دیجیتال میشناسند. گاهی هم به او «پدرخوانده ارزهای دیجیتال» یا «پدر ناشناسی آنلاین» گفته میشود. کار او الهامبخش گروهی افسانهای به نام سایفرپانک (Cypherpunks) بود که بیتکوین را خلق کردند.
دیوید چاوم در اواخر دهه ۱۹۷۰، همان دورهای که رمزنگاری در سطح فناوری هستهای طبقهبندی شد، مطالعاتش را در علوم کامپیوتر شروع کرد و خیلی زود متوجه شد که این فناوری برای تضمین تداوم حریم خصوصی و دموکراسی در عصر دیجیتال اهمیت بالایی دارد. مدتی پیش او نتورک xx را تأسیس کرد، این نتورک بلاکچینی است که متمرکز بر حریم خصوصی است و به xx Messenger متصل است، چاوم امیدوار است که این نتورک در برابر حملات حتی حملات کامپیوترهای کوانتومی آینده مقاوم است.
دیوید چاوم گذشته را به یاد میآورد: «آژانس امنیت ملی دیدگاهش این بود که رمزنگاری (cryptography) حتی اگر خودتان آن را ایجاد کرده باشید، محرمانه و طبقهبندی شده است – مثل فناوری سلاحهای هستهای». حول و حوش سال ۱۹۸۰ بود که به او گفته شد اجازه ندارد در این زمینه کنفرانسی برگزار کند و «افرادی که در برنامهریزی این کنفرانسها نقش دارند، تحت پیگرد قانونی قرار خواهند گرفت.»
او میگوید: «این خطر وجود داشت که بقیه عمرم را در زندان بگذارم.»
جنگ سایبری
رمزنگاری تا مدتها اهمیت بالایی در جنگ داشت، وقتی متفقین رمز دستگاه انیگما را شکستند و پیامهای مخفی نازیها را رمزگشایی کردند، مسیر جنگ جهانی دوم تغییر پیدا کرد.
بعد از آن، دولت ایالات متحده رمزنگاری را به عنوان یک ابزار نظامی در کنار فناوری هستهای قرار داد. در سال ۱۹۷۶ که کلید عمومی (public key) اختراع شد، اشتراکگذاری اطلاعات بین دو طرف بدون کلید رمزگشایی و کلید پنهاننگاریشده (encryption and decryption key) مشترک که قابل شکستن یا رهگیری نبود، ممکن شد و این امر انحصار دولتها را بر این فناوری سلب کرد. به قول خودشان ماجرا لو رفته بود.
چاوم حالا ۶۷ ساله است، در سال ۱۹۷۷ در رشته علوم کامپیوتر از دانشگاه کالیفرنیا فارغ التحصیل شد. گذشته را به یاد میآورد که چگونه «این فکر به سرش افتاد که حفظ حریم خصوصی برای دنیای دیجیتالی آینده چقدر اهمیت دارد» و تبعاً چقدر برای دموکراسی مهم است.
حریم خصوصی حالت پیشفرض آن روزهای آنالوگ و غیردیجیتال بود، نظارت کار سختی بود و نقض حریم خصوصی محدود بود به گوش دادن به مکالمات، رهگیری نامهها یا جستجوی سوابق. با دیجیتالی شدن دیگر لازم نبود برای نظارت از این راههای سخت استفاده کرد، چون این امکان وجود داشت که راحت جستجو کرد، ارجاع داد و نتایج را برای استفاده بعدی ذخیره کرد. چاوم «این را فهمیده بود که رمزنگاری تنها راه محافظت از حریم خصوصی در فضای مجازی است.»
چاوم با خنده و در حالی که مزخرف بودن قوانین را کاملا فهمیده، میگوید: «آنجا بود که فهمیدم برگزاری یک کنفرانس در زمینه رمزنگاری مهم است». نتیجه انجمن بینالمللی تحقیقات کریپتولوژیک بود که مسئول برگزاری چندین کنفرانس سالیانه بود. او میگوید: «من آن را کریپتو نامیدم – کنفرانس Crypto 81 نام داشت».
پدر خوانده ارز دیجیتال اولین کسی بود که در مورد پول رمزنگاری (cryptographic) نوشت و آن را توصیف کرد، در سال ۱۹۸۳ در مقالهاش پول رمزنگاری را این گونه توصیف کرد: «امضاهای کور برای پرداختهای غیرقابل ردیابی»، و بعد از سال ۱۹۹۵ تا ۱۹۹۸ شرکت DigiCash که متعلق به خودش بود Ecash را ایجاد کرد و همچنین امضاهای کور اختراع شد. امضای کور نوعی امضای دیجیتال است که در بیتکوین و سایر ارزهای دیجیتال استفاده میشود.
جالب است که بعضی از رمزنگاران مثل Matthew D. Green، از کلمه crypto به معنای ارز رمزنگاریشده ناراضیاند و حتی میگویند این کلمه این حوزه را آلوده کرد است.
چاوم با آنها مخالف است. او میگوید: «این برای من خیلی هیجانانگیز است، چون یک چیزی را که مربوط به حوزهای قدیمی، ریاضی، بسیار فنی و احتمالا طبقهبندی شده فناوری بود را به استقبال گسترده رساند، بنابراین، اتفاقا برعکس، خوشحالم» که میبینم کلمه Crypto جان تازهای گرفته است.
به پشتوانه حریم خصوصی
یکی از قابل توجهترین ابعاد کار چاوم این است که مقالهای که در سال ۱۹۸۵ با عنوان «امنیت بدون شناسایی: سیستمهای تراکنش برای منسوخ کردن برادر بزرگ» نوشت، جرقهای شد بر یک گروه متمرکز بر حریم خصوصی که خود را سایفرپانک (Cypherpunk) نامیدند این گروه در سال ۱۹۹۲ تشکیل شد.
آرویند نارایانان (Arvind Narayanan) از پرینستون در مورد این گروه مینویسد:
«[این جنبش] که جرقههای شکلگیری آن در اواخر دهه ۸۰ زده شد، ایدههای چاوم را در پیش گرفت و از نظر ادبیات متفاوت از ایدههای چاوم پیش رفت – به سمتی خرابکارانه پیش رفت. کریپتو برای سایفرپانکها هسته اصلی این دیدگاه بود که چگونه فناوری باعث تغییرات اجتماعی و سیاسی گسترده، تضعیف قدرت دولتها و مؤسسههای مستقر میشود … پول نقد دیجیتال ناشناس، یکی از بخشهای محوری ایده چاوم، به خودی خود دارای اهمیت سیاسی است، از این جهت که جایگزینی برای ارزهای تحت حمایت دولت ارائه میدهد».
محتوای کامل این نوشته را از این لینک بخوانید.
بعد از اینکه اعضای مختلف سایفرپانک چندین بار برای پول نقد دیجیتال تلاش کردند و شکست خوردند، ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) در سال ۲۰۰۸ وایت پیپر (white paper) بیتکوین را منتشر کرد. ساتوشی ناکاموتو خیلی زود با هال فینی (Hal Finney)، یکی از اعضای همکار، که اولین تراکنش بیتکوین را در ۹ ژانویه ۲۰۰۹ دریافت کرد، تماس گرفت. به همین خاطر است که چاوم پدر خوانده ارز دیجیتال نامیده میشود و عنوان بهجایی هم هست برای او.
اما چاوم به این مقدار راضی نیست و میخواهد با پرداختهای خصوصی و غیرقابل شکست، از این هم جلوتر برود. برای داشتن حریم خصوصی واقعی در عصر مدرن، چاوم توضیح میدهد که رفتارهای این فضا نه به فرد (پیوندناپذیری عمودی) و نه به خود تراکنشها (پیوندناپذیری افقی) نباید قابل ارتباط باشد، به عبارت دیگر اقدامات افراد باید در یک نوع خلاء داده رخ دهد. برخلاف PayPal یا کارتهای اعتباری، ارزهای دیجیتال (مثل بیتکوین و اتر) مستقیما به هویت واقعی یا آدرس IP کاربر متصل نیستند، اما خود تراکنشها به یکدیگر و به طور عمومی مرتبط هستند.
استدلال چاوم برای داشتن حریم خصوصی واقعی در پرداخت این است که «شما باید برای هر نهادی که با آن تعامل دارید، از یک نام مستعار متفاوت استفاده کنید» تا بتوانید مطمئن باشید که هیچ کس پروندهای از شما نخواهد داشت. قدم بعدی چاوم سکههای حریم خصوصی مثل Monero و Zcash است، به این ترتیب نتورک xx چاوم روی xx Coin کار میکند و پرداختهای خصوصی ایمن در برابر کوانتومی فعال میشود.
دولتهای آینده و ارز دیجیتال
چاوم بر این باور است که «تنها راه مؤثر برای حفظ هر سطحی از حریم خصوصی، این است که اطلاعات با کلیدهای خود کنترل شود» و در ادامه میگوید که نشت مداوم اطلاعات از سمت دولتها نشان میدهد که هر اطلاعاتی که به دیگران سپرده شود، ممکن است یک روز در اختیار عموم قرار بگیرد …
این نشتها همیشه هستند و میتوانند تجمیع شوند.
سایفرپانکها که از چاوم الهام گرفتهاند، او را به ایدئولوگ بودن متهم میکنند ولی چاوم این را انکار میکند و میگوید دیدگاههای او عملی است و مردم باید از اطمینان داشته باشند که حریم خصوصیشان حفظ میشود.
چاوم استدلال میکند که حریم خصوصی، در درازمدت برای یک دموکراسی درست ضروری است، چون «شما نمیتوانید ادعا کنید شهروند یک دموکراسی هستید در حالی که نمیتوانید ارتباطی آزادانه برقرار کنید»، و داستانی را در مورد اینکه چگونه قهوه در دوران روشنگری موردنفرت پادشاهان قرار گرفت به این دلیل که مردم عصرهای خود را صرف بحث در مورد سیاست میکردند، نقل میکند.
او استدلال میکند که داشتن یک «حوزه ارتباط خصوصی» تفاوت اصلی میان چین و غرب است و اینکه پرداختها شکلی اساسی از ارتباطات است. بنابراین یک دموکراسی اگر بخواهد باثبات باشد باید بتواند امکان پرداخت ناشناس مطابق با ایدههای چاوم را داشته باشد – که در قدیم هم در مورد پول نقد این امکان بود.
او مینویسد: «آیا میدانستید که در چین تک تک اسکناسهایی که از عابربانک گرفته میشوند، ردیابی میشوند؟» دولت چین یوان دیجیتال را معرفی کرده تا از آخرین پرداختها نمای پانوپتیکون داشته باشد.
علیرغم همه توجههایی که به رمزارزها شده است، به نظر میرسد که چاوم درباره بلاکچین خیلی هیجانزده است! او که به فهم عمیقی از تاریخ سیاسی مسلح است، در سخنرانی پرشوری میگوید: «ما تمدنهای ۶۰۰۰ ساله داریم». او میگوید آنها زمانی که توانستند سیاست عمومی را اعمال کنند، موردتوجه قرار گرفتند، اما به طور طبیعی به دولتهای شکستخورده تبدیل شدند و عمدتا به خاطر اینکه نتوانستند افراد باهوشی برای کار دولتی پیدا کنند و در عین حال نتوانستند در برابر وسوسه فساد مقاومت کنند، به استبداد روی آوردند. او میگوید: «اگر دموکراسی نتواند حکومت مؤثری داشته باشد، نابود میشود».
او به هانو نورمی (Hannu Nurmi)، دانشمند علوم سیاسی دانشگاه تورکو، استناد میکند و میگوید دموکراسی مستقیم یعنی سیستمی که در آن رأیدهندگان مستقیما بدون استفاده از نمایندگان منتخب در مورد موضوعات رأی میدهند و سیستمی بود که در آتن باستان به کار گرفته میشد، تنها راهی است که با آن میتواند دموکراسی را پایدار کرد. چنین سیستمی با رشد جوامع فراتر از دولتشهر غیرقابل اجرا شد، اما چاوم معتقد است که ظهور تلفنهای هوشمند و ارز دیجیتال این امکان را فراهم میکند که سیستم باستانی یک بار دیگر بعد از ۲۵۰۰ سال اجرا شود.
در واقع چاوم تصور میکند یک بار دیگر دموکراسی ظهور پیدا میکند با استفاده از یک نمونه تصادفی انتخاب شده از جمعیت برای رأی دادن در مورد موضوعات خاص با استفاده از کلیدهای خصوصی به نحوی که (به باور چاوم) میتواند احتمال فساد را به صفر برساند. با این حال، یک مشکل طبیعی حول محور رسانهها متمرکز میشود که در شکلدهی به عقاید سیاسی رأیدهندگان بالقوه بسیار قدرتمند است.
چاوم میگوید: «این نوع دموکراسی میتواند به پیچیدگی تمدن مدرن برسد و هیچ سیستم دیگری نمیتواند».
او میگوید این نشان میدهد که بلاکچینی که جدا از دولت باشد، گام بسیار مهمی به سمت این نظم جدید است.
حمله کوانتومی به بیت کوین
چاوم به طور کلی از موفقیت تکثیر ارزهای دیجیتال از زمانی که وایت پیپر منتشر شده، شگفتزده است. او میگوید: «این واقعیت که این ابزارهای اقتصادی موفق شدند خارج از کنترل دولتها باشند، یک بحث اساسی است». با این حال او طرفدار صریح نظم کریپتو در حال حاضر نیست، زیرا به نظرش کاستیهای زیادی دارد، از حریم خصوصی گرفته تا آسیبپذیری در محاسبات کوانتومی. او میگوید: «بیتکوین یک ارز دیجیتال نیست، بلکه در حال حاضر چیز دیگری است».
او گذشته را به یاد میآورد و میگوید: «بخشی از دلیلم که تصمیم گرفتم پروژه خودم را راهاندازی کنم این بود که در یک جلسه اولیه اتریوم ۲.۰ شرکت کردم». و آنجا به نظرم رسید که «به احتمال زیاد به این زودیها آن اتفاق خوب رخ نمیدهد».
چاوم در سال ۲۰۱۶ نتورک xx را تأسیس کرد که از آن به عنوان یک بلاکچین امن کوانتومی یاد میکند. او با اشاره به ابداع این مفهوم که توسط خودش بود میگوید: «اولین عبارت وایت پیپر ساتوشی این بود: «یک ارز دیجیتال است» این من هستم، درسته؟» به نظر او هم بیتکوین و هم اتریوم «کمی ناکارآمدند» و نمیتوانند به عنوان ارز دیجیتال عملکرد خوبی داشته باشند. اینها با یک تهدید وجودی از محاسبات کوانتومی نیز روبه رو هستند که برخی بر این نظرند که ممکن است تا سال ۲۰۳۰ ادامه داشته باشد.
چاوم با اشاره به ماهیت سخت کوانتومی شبکه xx میگوید: «به طرق مختلفی میتوانید از محاسبههای کوانتومی برای سرقت پول یا آسیب رساندن استفاده کنید، مگر اینکه این را سختتر کنید.»
آن نوع رمزنگاریای که در بیتکوین و اتریوم استفاده شده است، به راحتی میتواند توسط یک کامپیوتر کوانتومی نسبتا بزرگ در چند ثانیه شکسته شود.
خیلی از علاقهمندان به ارزهای دیجیتال بر این باورند که چنین کامپیوتری وجود ندارد یا به زودی به بازار عرضه نخواهد شد، اما چاوم معتقد است «کسانی که صاحب ماشینهایی هستند که میتوانند کدهای دیگران را بشکنند، نفعشان بر این است که آن را مخفی نگه دارند». باز هم از تاریخ برای اثبات نظرش استفاده میکند و اشاره میکند که متفقین به یوبوتهای آلمانی اجازه دادند کشتیهای مسافربری را غرق کنند تا از افشای این موضوع که کد انیگما را شکستهاند، جلوگیری کنند.
آرام باشید، وحشت نکنید. به گفته New Scientist «محاسبات نشان میدهد کامپیوترهای کوانتومی باید یک میلیون برابر بزرگتر از آنهایی باشند که امروزه وجود دارند» تا بتوانند بیتکوین را بشکنند. ساکار داس سارما (Sankar Das Sarma) فیزیکدان میگوید چنین تهدیدهای خیلی دور است و یک حمله کوانتومی موفق «مثل این است که در اوایل دهه ۱۹۹۰ با استفاده از لامپهای خلأ موبایلهایی مثل بهترین گوشیهای هوشمند امروزی بسازند» این ناممکن بود، حمله کوانتومی موفق هم در حال حاضر به همان میزان ناممکن است.
اگر چنین ظرفیت کوانتومیای وجود داشته باشد، من نمیدانم چه کسی میتواند در برابر وسوسه شکستن کلیدهای خصوصی ۱ میلیون بیتکوینی که ناکاموتو (Nakamoto) تخمین زده است، مقاومت کند!!!