هرآنچه که باید از ییلد فارمینگ بدانید

داغ‌ترین موضوع تابستان ۲۰۲۲ برای بازار‌های مالی غیر متمرکز ییلد فارمینگ (Yield farming) یا همان استخراج نقدینگی بود. ارزش کل نقدینگی قفل شده استخرهای ارز دیجیتال در سال ۲۰۲۱ در حال ادامه دادن به روند صعودی بودند. در ادامه ایران بروکر شما را با اینکه دقیقا ییلد فارمینگ چیست، چطور عمل می‌کند و کجا می‌توان آن را انجام داد، آشنا خواهد ساخت. 

ییلد فارمینگ چیست؟ 

ییلد فارمینگ در واقع فرآیندی است که طی آن افراد دارایی‌های رمز ارز خود را به امید کسب بازدهی یا پاداش بالاتر در استخر‌های نقدینگی سپرده‌گذاری کرده و یا به صورت امانی در اختیار آن‌ها قرار می‌دهند. این برنامه خلاقانه با وجود ریسک زیادی که دارد اما به عنوان برنامه‌ی دیفای ساده اخیرا با استفاده از نوآوری‌های بیشتر مانند استخراج نقدینگی از محبوبیت خاصی در بین مردم برخوردار شده است. امور مالی دیفای بخش بزرگی از رشد خود را مدیون ییلد فارمینگ بوده به طوری که ارزش بازار آن از ۵۰۰ میلیون دلار به ۱۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ رسیده است. 

به طور خلاصه، پروتکل‌های ییلد فارمینگ با تشویق سرمایه گذاران به گذاشتن دارایی‌های رمز ارز خود درون استخرها طبق یک قرارداد هوشمند سرمایه مورد نیاز را جذب کرده و در ازای آن پاداش‌هایی در قالب بازگشت مقداری از کارمزد تراکنش، سود و یا تخصیص توکن‌های خاص به سرمایه گذاران ارائه می‌کنند. این بازدهی غالبا به شکل سود سالیانه محاسبه شده و با نام APY شناخته می‌شود. بایستی توجه داشت که هرچه میزان سپرده‌گذاری‌های درون استخر‌ها افزایش پیدا کند ارزش بازده به همان نسبت کاهش خواهد داشت. 

در ابتدا بیشتر سرمایه گذاران استیبل کوین‌های شناخته شده‌ای مانند USDT، USDC و DAI را نگهداری می‌کردند؛ اما امروزه پرطرفدارترین پروتکل دیفای بر پایه‌ی اتریوم بوده و جهت استخراج نقدینگی توکن‌های دولتی را ارائه می‌دهند. این توکن‌ها جهت تامین نقدینگی صرافی‌های غیر متمرکز یا DEXs بلاک می‌شوند.

در نهایت پس از آنکه شرکت کنندگان پاداش‌های خود را در قالب توکن‌های حاکمیتی دریافت کردند. عملیات استخراج نقدینگی با انتشار مقادیر بسیار زیاد توکن حاکمیتی COMP در بین کاربران این پلتفرم خود به شهرت رسید. این توکن‌های اهدا شده در بسیاری از پروتکل‌ها قابل معامله در صرافی‌های متمرکزی چون بایننس و صرافی‌های متمرکز مانند Uniswap هستند. 

APY در ییلد فارمینگ چیست؟ 

APY در اصل میزان درصد بازده سالیانه‌ی محاسبه شده توسط پلتفرم‌ها و پروتکل‌های مختلف است. به بیان دیگر میزان سود سالیانه حاصل از یک سرمایه‌گذاری در استخرهای نقدینگی به همراه سود مرکب آن‌ها دائما در حال محاسبه و اضافه شدن به میزان APY است. از تابستان ۲۰۲۰ مزرعه داران با چشم باز به دنبال سود‌های سالیانه‌ی هزار درصدی هستند؛ این در حالی است که احتمال کلاهبرداری در این توکن‌ها و پروتکل‌ها بسیار بالا است. به‌علاوه، چون بازدهی در قالب توکن‌ها پرداخت می‌شوند بنابراین این توکن‌ها می‌توانند دستخوش نوسانات شدید قیمتی قرار بگیرند. 

ده پروتکل محبوب ییلد فارمینگ

پروتکل‌های بسیاری در بازارهای مالی غیر متمرکز وجود دارد که شرکت کنندگان با سرمایه‌گذاری در آن‌ها به دنبال کسب بیشترین سود ممکن هستند. این پلتفرم‌ها از طریق ارائه‌ی وام و یا با قرض گرفتن از استخر‌های نقدینگی به دنبال جذب سرمایه گذاران هستند. در ادامه با انواع این پلتفرم‌ها آشنا می‌شوید. 

1. Aave (آوه)

پروتکلی وام دهنده – استقراضی که منبع باز بوده و به صورت غیر متمرکز باعث ایجاد بازار‌های مالی می‌شود. در این پلتفرم کاربران می‌توانند دارایی مورد نظرشان را قرض گرفته و سود مرکب خود را در قالب توکن AA به واسطه وام دهی بدست بیاورند. تا اوت سال ۲۰۲۱ این پروتکل با رقمی معادل ۲۱ میلیارد دلار دارای بیشترین میزان سپرده‌ی بلاک شده در بین تمامی پروتکل‌های بازار مالی غیر متمرکز بود. نرخ پاداش حاصل از سپرده‌گذاری در AAVE به بیش از ۱۵ درصد در سال می‌رسد.

2. Compound (کامپاند)

بازار مالی ترکیبی است که از سیستم استقراضی- وام دهی استفاده می‌کند و بر اساس الگوریتمی تنظیم شده نرخ بهره‌ی مرکب را در قالب توکن حاکمیتی COMP به کاربران اهدا می‌کند. این سیستم برای اطمینان از داشتن بالاترین سطح امنیتی ممکن مورد بررسی و بازنگری قرار گرفته است. تا اوت سال ۲۰۲۱ مبلغ ۱۶ میلیارد دلار با نرخ سود سالیانه‌ی ٪۰.۲۱ تا ۳ درصد عرضه گردیده است. 

3. Curve Finance (کرو فایننس)

صرافی غیر متمرکز با سپرده‌ی بلاک شده‌ی ۹.۷ میلیارد دلاری که به کاربران و پروتکل‌های غیر متمرکز اجازه مبادله استیبل کوین‌ها را با کارمزد و افت پایین می‌دهد. نرخ سود سالانه پایه در حالی که نرخ سود سالیانه‌ی پایه نهایتا تا ده درصد می‌رسد نرخ سود سالیانه پاداش در این صرافی تا بیش از ۴۰ درصد قابل افزایش است. استخرهای استیبل کوین‌ها به دلیل حفظ ارزش ثابت خود از امنیت بالاتری برخوردار هستند. 

4. Uniswap (یونی سواپ)

یونی سواپ علاوه بر اینکه یک صرافی غیر متمرکز است به عنوان یک بازار ساز خودکار (AMM) نیز شناخته شده و کاربران می‌توانند جفت توکن‌های متفاوت را در شبکه ERC 20 از طریق Uniswap با یکدیگر مبادله کنند. شرط لازم برای این کار آن است که سپرده گذاران بایستی هر دو طرف مبادله را به نسبت ۵۰ به ۵۰ سپرده کنند و در ازای آن درصدی از هزینه تراکنش را در قالب توکن حاکمیت UNI دریافت می‌کنند. نسخه‌های ۲ و سه از این پلتفرم وجود دارد که نسخه‌ی آخرین متشکل از ۲۰۰ عنصر ادغام شده بوده و از آگوست ۲۰۲۱ مبلغ بیش از ۷ میلیارد دلار TVL برای هر دو ورژن به ثبت رسیده است. 

5. Instadapp

این پلتفرم به عنوان پیشرفته‌ترین برنامه‌ی معاملاتی دنیا جهت حداکثر استفاده از ظرفیت بازار‌های مالی غیر متمرکز شناخته می‌شود. استفاده کنندگان این پلتفرم قادر به ساخت و مدیریت پورتفولیوی خود بوده و توسعه دهندگان نیز می‌توانند از آن برای تشکیل زیرساخت بازار‌های مالی خود استفاده کنند. میزان سپرده‌ی بلاک شده‌ی این پروتکل از آگوست ۲۰۲۱ به میزان ۹.۴ میلیارد دلار است. 

6. SushiSwap (سوشی سواپ)

این پلتفرم زیر سشاخه‌ای از Uniswap بوده و در زمان مهاجرت نقدینگی باعث ایجاد موج سنگینی گردید. در حال حاضر Sushi Swap به عنوان یک اکوسیستم بازار مالی غیر متمرکز بوده و دارای بازار ساز خودکار چند رشته‌ای است. ارائه‌ی بازار‌های وام دهی با اهرم، نرم‌افزار‌های کوچک غیر متمرکز و برنامه‌های جذب سرمایه از دیگر خدمات این پلتفرم شناخته می‌شوند. میزان TVL برآورد شده تا اوت ۲۰۲۱ در این پلتفرم چیزی در حدود ۳.۵۵ میلیارد دلار است. 

7. PancakeSwap (پنکیک سواپ)

صرافی‌ای منطبق بر شبکه‌ی زنجیره‌ی هوشمند بایننس کوین که به وسیله آن می‌توان از قابلیت مبادله‌ی توکن‌های مبتنی بر شبکه‌ی BEP20 بهره برد. مدل بازاریاب خودکار طراحی شده در این پلتفرم کاربران را قادر به انجام معامله در مقابل استخرهای نقدینگی می‌سازد. این پروتکل در بین تمامی پروتکل‌های BSC با داشتن سپرده‌ی قفل شده‌ی ۴.۹ میلیارد دلاری بیشترین مقدار TVL را از آگوست ۲۰۲۱ به ثبت رسانده است. Pancake Swap شدیدا بر روی خصوصیات گیمینگ با قرعه کشی و همچنین نبردهای تیمی و مجموعه‌های NFT تمرکز داشته و نرخ سود سالانه آن می‌تواند به بیش از ۴۰۰ درصد هم برسد. 

8. Venus Protocol (ونوس پروتکل)

در سیستم مالی ونوس پروتکل از الگوریتم تخصیص وام و اعتبار بر پایه‌ی زنجیره‌ی هوشمند بایننس استفاده شده است؛ به طوری که شبکه در ازای پرداخت وام سود دریافت کرده و افرادی که وثیقه سپرده‌گذاری می‌کنند از سود سالیانه بهره می‌برند. ونوس نه تنها به خاطر قرض گرفتن دارایی افراد بلکه به دلیل قابلیت استفاده از وثیقه‌های عرضه شده به بازار و همچنین مینت کردن استیبل کوین‌های ترکیبی که بیش از حد وثیقه‌ی ارزش دارند از پروتکل محافظت کرده و به همین دلیل از سایر پروتکل‌ها متمایز می‌شود. استیبل کوین‌های نامبرده را توسط مجموعه‌ای از ارزهای دیجیتال پشتیبانی می‌کنند. وثیقه‌ی بلاک شده تا اوت ۲۰۲۱ مبلغ ۳.۳ میلیارد دلار برآورد شده است. 

9. Balancer (بالانسر)

بالانسر یک پلتفرم معاملاتی خودکار بوده که سبد‌های مالی را مدیریت می‌کند. این پلتفرم به عنوان یک پروتکل نقدینگی شناخته می‌شود که خود را از طریق انعطاف‌پذیری در سهام‌بندی از دیگران متمایز می‌کند؛ به طوری که سپرده گذاران نیازی نیست که نقدینگی خود را به طور مساوی بین هر جفت کوین مورد نظر تقسیم کنند؛ بلکه می‌توانند استخرهای نقدینگی سفارشی را با نسبت‌های متفاوتی بسازند. وثیقه‌ی بلاک شده‌ی در این پروتکل از آگوست ۲۰۲۱ بیش از ۱.۸ میلیارد دلار برآورد شده است. 

10. Yearn. finance (وای ارن فایننس)

به وسیله این پروتکل تجمیع غیر متمرکز خودکار می‌توان بیشترین بازده را با استفاده از پروتکل‌های وام دهی گوناگون مانند Aave و Compound بدست آورد. این الگوریتم طوری طراحی شده است که به دنبال کسب بالاترین بازده از طریق rebase کردن توکن‌ها است. در سال ۲۰۲۰ توکن حکومتی Yearn. finance با نام YFI به بالاترین حد قیمتی خود یعنی ۴۰۰۰۰ دلار رسید و یک موج جدید ایجاد کرد. کسب نرخ سود سالیانه‌ی ۸۰ درصدی برای سپرده گذاران در این پروژه دور از ذهن نیست و میزان سپرده‌ی بلاک شده در آن مبلغی در حدود ۳.۴ میلیارد دلار است. 

ییلد فارمینگ بیت کوین

با وجود آن که بسیاری از افراد درباره ییلد فارمینگ بیت کوین پرس و جو می‌کنند باید بگوییم که در اصل هیچ‌گونه پروتکلی در این زمینه وجود نداشته و بیت کوین‌های پگ شده یا همان WBTC‌ها به صورت تاثیرگذاری بیت کوین را وارد شبکه‌های اتریوم و برنامه‌های کاربردی بازار‌های مالی غیر متمرکز می‌کنند. چنانچه یاد بگیرید که چطور بیت کوین را پپگ کنید، با نگهداری آن می‌توانید از درصدی از بازدهی بهره برده و به‌علاوه از آن برای وام دهی به پروتکل‌هایی مانند Compound استفاده کنید. 

رتبه‌بندی ییلد فارمینگ بر اساس کوین مارکت کپ

در کوین مارکت کپ شما می‌توانید برترین استخرها را براساس میزان بازدهی آن‌ها مشاهده کنید. معمولا جهت این رتبه‌بندی از فاکتور‌های مانند: TVL، نوع پاداش، ضرر دائمی و درصد نرخ سود سالیانه جفت ارزهای مختلف استفاده می‌شود. در این رتبه‌بندی احتمالا با نام پروتکل‌هایی مانند: Yearn، Synthetic، Sushi، Curve، Venus، Pancake Swap و موارد دیگر برخورد خواهید کرد. 

خطرات ناشی از ییلد فارمینگ

ییلد فارمینگ دراای پیچیدگی‌های خاص خود بوده و می‌تواند خطرات مالی قابل توجهی را متوجه وام گیرندگان و وام دهندگان گرداند. از ریسک‌های دیگر این کار هزینه‌های تراکنش بالای اتریوم است که اگر سرمایه‌گذاری هزاران دلاری صورت نگیرد، ارزش پرداخت نخواهد داشت. از طرف دیگر افت قیمت و نوسانات شدید آن می‌تواند سرمایه‌ی سپرده گذاران را متحمل زیان‌های سنگین سازد.

برای جلوگیری از ضرر‌های احتمالی استفاده از منحاسبه‌گر‌های ضرر دائمی موجود در صفحه‌ی CoinMarketCap و مشاهده‌ی قیمت توکن‌های پیشرو در بازدهی جلوگیری کرد. یکی از مهم‌ترین مخاطرات در کمین سرمایه گذاران در قراردادهای هوشمند می‌تواند امکان هک و کلاهبرداری باشد. این خطرات احتمالا زمانی به وجود می‌آیند که در برخی پروتکل‌ها به دلیل رقابت شدید و زمان کم از کد‌های کپی شده که مورد ممیزی قرار نگرفته‌اند استفاده شده باشد. 

برای مثال می‌توان به پروتکل Yam اشاره کرد که قبل از افشای یک باگ مهم مبلغ ۴۰۰ میلیون دلار از کاربران جمع آوری کرد. همچنین Harvest. Finance نیز طی یک هک در اکتبر ۲۰۲۰ مبلغی در حدود ۲۰ میلیون دلار را از دست داد. چون پروتکل‌های بازارهای مالی غیر متمرکز دارای مجوز قانونی نیستند بنابراین برای اینکه بتوانند به صورت یکپارچه عمل کنند نیاز دارند که از چندین برنامه استفاده کنند؛ بنابراین هر گونه اختلال یا سوءاستفاده از هر یک از این برنامه‌ها می‌تواند حیات پروتکل را به خطر انداخته و سرمایه‌ی افراد برای همیشه از دست برود. 

سرمایه گذاران باید در انتخاب پروتکل‌های خود دقت کنند زیرا اخیرا بسیاری از میم کوین‌ها با نام حیوانات و میوه‌ها در حال صدور توکن هستند که احتمالا نظارت چندانی بر کدنویسی آن‌ها صورت نپذیرفته و احتمال اینکه پس از جذب سرمایه‌ی مورد نظر استخر‌های نقدینگی را خالی کرده و فرار کنند بسیار زیاد است. با توجه به اینکه اساسا بلاک چین تغییر ناپذیر است بنابراین ضرر‌های احتمالی موجود معمولا دائمی بوده و به همین دلیل سرمایه گذاران پیش از سرمایه‌گذاری می‌بایست تحقیقات لازم را به عمل آورند. 

کلام آخر

در این نوشته با مفهوم ییلد فارمینگ و انواع پروتکل‌ها و پلتفرم‌های موجود در آن آشنا شدید. همچنین مزایا و معایب این کار نیز به شما معرفی شد و نکات لازم را به شما عزیزان متذکر شدیم. در انت‌ها پیشنهاد می‌شود چنانچه قصد فعالیت در این حوزه را دارید حتما اطلاعات لازم را کسب کرده و در همین راستا استفاده از سایت ایران بروکر خالی از لطف نخواهد بود.