استخراج نقدینگی (Liquidity Mining) و راه کسب درآمد از آن

در صنعت رمزارز، روش‌های متنوعی برای کسب درآمد وجود دارد. یکی از این روش‌ها که در سال‌های اخیر توجه بسیاری را به خود جلب کرده، «استخراج نقدینگی» یا لیکوییدیتی ماینینگ (Liquidity Mining) است. این مفهوم در قلب اکوسیستم امور مالی غیرمتمرکز (دیفای) قرار گرفته و فرصت‌های جدیدی را برای سرمایه‌گذاران و علاقمندان به دنیای کریپتو فراهم کرده است.

 در این مقاله از ایران بروکر، قصد داریم به بررسی دقیق مفهوم استخراج نقدینگی پرداخته، مزایا و خطرات آن را برشمریم و در نهایت شما را با نحوه کسب درآمد در این حوزه آشنا کنیم. با ما همراه باشید.

استخراج نقدینگی چیست؟

استخراج نقدینگی (Liquidity Mining) یکی از مهم‌ترین و جذاب‌ترین مفاهیم در دنیای مالی غیرمتمرکز (DeFi) است که در سال‌های اخیر مسیر جدیدی را برای کسب درآمد ایجاد کرده است. این مفهوم به عنوان یک مکانیزم پاداش‌دهی نوآورانه شناخته می‌شود که هدف آن تشویق کاربران به فراهم کردن نقدینگی برای پروتکل‌های دیفای است.

در دنیای سنتی مالی، بانک‌ها و موسسات مالی نقش اصلی را در تأمین نقدینگی بازار ایفا می‌کنند. اما در دنیای غیرمتمرکز بلاکچین، این وظیفه به عهده کاربران عادی گذاشته شده است. استخراج نقدینگی راهی برای تشویق کاربران به مشارکت فعال در تأمین نقدینگی مورد نیاز پروتکل‌های دیفای است.

در این سیستم، کاربران با قرار دادن دارایی‌های خود در استخرهای نقدینگی، نه تنها از کارمزد تراکنش‌های پروتکل مربوطه سود می‌برند، بلکه در ازای این کار، مقداری توکن اضافی را نیز به عنوان پاداش دریافت می‌کنند. این توکن‌های پاداش معمولاً توکن‌های حاکمیتی پروتکل هستند که به دارندگان آن حق رأی در تصمیم‌گیری‌های مربوط به آینده پروتکل را می‌دهند.

استخراج نقدینگی را می‌توان نوعی «استخراج» یا ماین در نظر گرفت، زیرا مشابه استخراج بیت کوین، کاربران با فراهم کردن منابع خود (در اینجا نقدینگی به جای قدرت محاسباتی) پاداش دریافت می‌کنند. این مفهوم اولین بار توسط پروتکل Compound (لینک وب‌سایت) در ژوئن 2020 معرفی شد و به سرعت در میان پروژه‌های دیفای محبوبیت پیدا کرد.

در کل، استخراج نقدینگی فرایندی است که در آن، دارندگان ارزهای دیجیتال، توکن‌های خود را در صرافی های غیرمتمرکز (DEX) قرار می‌دهند تا نقدینگی لازم برای معاملات این پلتفرم‌ها را فراهم کنند. آن‌ها در عوض پاداش‌هایی دریافت می‌کنند که معمولا شامل کارمزد معاملات و توکن‌های حاکمیتی پلتفرم است.

نحوه کارکرد استخراج نقدینگی

استخراج نقدینگی فرآیندی چند مرحله‌ای است که شامل موارد زیر می‌شود:

۱. تأمین نقدینگی:

در این مرحله، کاربران دارایی‌های خود را در یک استخر نقدینگی سپرده‌گذاری می‌کنند. این استخرها معمولاً شامل جفت‌های ارزی (مانند ETH/USDT، BTC/ETH) یا ترکیبی از توکن‌های مختلف هستند. هدف از ایجاد این استخرها، فراهم کردن نقدینگی کافی برای تسهیل معاملات در صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) است.

برای مثال، در یک استخر ETH/USDT، کاربر باید مقدار مساوی (از نظر ارزش دلاری) از هر دو توکن را سپرده‌گذاری کند. این امر به حفظ تعادل در استخر کمک می‌کند و امکان انجام معاملات با حداقل لغزش قیمت را فراهم می‌سازد.

۲. دریافت توکن LP:

پس از سپرده‌گذاری دارایی‌ها، کاربران توکن‌های LP یا Liquidity Provider دریافت می‌کنند. این توکن‌ها نشان‌دهنده سهم کاربر در استخر نقدینگی هستند و به عنوان رسید دیجیتال عمل می‌کنند. توکن‌های LP قابل انتقال و معامله هستند و می‌توانند در سایر پروتکل‌های دیفای نیز استفاده شوند.

مقدار توکن‌های LP دریافتی معمولاً بر اساس فرمول زیر محاسبه می‌شود:

مقدار توکن LP =  (مقدار سپرده‌گذاری شده * کل توکن‌های LP موجود) / کل دارایی‌های استخر

۳. قفل کردن توکن‌های LP:

برای شرکت در برنامه استخراج نقدینگی، کاربران باید توکن‌های LP خود را در قرارداد هوشمند مربوطه قفل کنند. این قفل کردن نشان‌دهنده تعهد کاربر به تأمین نقدینگی برای یک دوره زمانی مشخص است. در برخی پروتکل‌ها، مدت زمان قفل شدن می‌تواند بر میزان پاداش دریافتی تأثیرگذار باشد.

۴. کسب پاداش:

با گذشت زمان، کاربران بر اساس میزان و مدت مشارکت خود، توکن‌های پاداش دریافت می‌کنند. این پاداش‌ها معمولاً به صورت توکن‌های حاکمیتی (Governance Tokens) پروتکل هستند. نرخ توزیع پاداش و مکانیزم دقیق آن می‌تواند بین پروتکل‌های مختلف متفاوت باشد.

برخی از روش‌های رایج برای محاسبه پاداش عبارتند از:

• توزیع ثابت: در این روش، تعداد مشخصی توکن در هر بلاک یا دوره زمانی توزیع می‌شود.
• توزیع نزولی: در این روش، میزان پاداش با گذشت زمان کاهش می‌یابد تا از تورم بیش از حد توکن جلوگیری شود.
• توزیع بر اساس عملکرد: در این روش، پاداش بر اساس عملکرد استخر (مانند حجم معاملات) تعیین می‌شود.

۵. برداشت و استفاده از پاداش‌ها:

کاربران می‌توانند پاداش‌های خود را به صورت دوره‌ای یا در هر زمان که مایل باشند برداشت کنند. پس از برداشت، چندین گزینه پیش روی آنها قرار دارد:

• فروش توکن‌های پاداش در بازار برای کسب سود نقدی
• نگهداری توکن‌ها با امید افزایش ارزش آنها در آینده
• استفاده از توکن‌ها برای شرکت در تصمیم‌گیری‌های مربوط به پروتکل (در صورتی که توکن‌ها حق رأی داشته باشند)
• سرمایه‌گذاری مجدد توکن‌ها در همان استخر یا سایر استخرهای نقدینگی برای کسب پاداش بیشتر

مزایای استخراج نقدینگی

مزایای لیکوییدیتی ماینینگ یا استخراج نقدینگی به شرح زیر است:

• درآمد منفعل برای دارندگان ارز دیجیتال: استخراج نقدینگی فرصتی را برای دارندگان ارزهای دیجیتال فراهم می‌کند تا از دارایی‌های راکد خود درآمد کسب کنند. این امر به ویژه برای سرمایه‌گذاران بلندمدت جذاب است که قصد فروش دارایی‌های خود را ندارند اما می‌خواهند از آنها سود کسب کنند.
• افزایش نقدینگی برای پروتکل‌های دیفای: استخراج نقدینگی به پروتکل‌های دیفای کمک می‌کند تا نقدینگی مورد نیاز خود را به سرعت و به صورت غیرمتمرکز تأمین کنند. این امر منجر به بهبود کارایی بازار، کاهش لغزش قیمت در معاملات و افزایش جذابیت پروتکل برای کاربران می‌شود.
• مشارکت در حاکمیت پروتکل: از آنجا که پاداش‌های استخراج نقدینگی اغلب به صورت توکن‌های حاکمیتی پرداخت می‌شوند، کاربران فرصت مشارکت در تصمیم‌گیری‌های مربوط به آینده پروتکل را پیدا می‌کنند. این امر به دموکراتیزه شدن مدیریت پروژه‌های دیفای کمک می‌کند.
• رشد و توسعه اکوسیستم دیفای: استخراج نقدینگی نقش مهمی در رشد و گسترش اکوسیستم دیفای دارد. این مکانیزم باعث جذب سرمایه و کاربران جدید به پروژه‌های دیفای شده و به نوبه خود منجر به نوآوری‌های بیشتر در این حوزه شده است.
• توزیع عادلانه‌تر توکن‌ها: در مقایسه با روش‌های سنتی توزیع توکن، مانند عرضه اولیه رمزارز (ICO)، استخراج نقدینگی می‌تواند به توزیع عادلانه‌تر توکن‌ها در میان کاربران واقعی پروتکل کمک کند.

ریسک های استخراج نقدینگی

استخراج نقدینگی یا لیکوییدیتی ماینینگ با وجود مزایای جذابی که عنوان کردیم با خطرات  چالش‌هایی نیز همراه است. در ادامه این بخش، چالش‌های لیکوییدیتی ماینینگ را بر می‌شمریم.

۱. ریسک ضرر ناپایدار (Impermanent Loss):

ضرر ناپایدار یکی از اصلی‌ترین ریسک‌های استخراج نقدینگی است. این پدیده زمانی رخ می‌دهد که قیمت نسبی دارایی‌های موجود در استخر تغییر می‌کند. در این صورت، ارزش دارایی‌های موجود در استخر ممکن است کمتر از ارزشی باشد که در صورت نگهداری جداگانه می‌توانند داشته باشند.

برای مثال، فرض کنید شما در یک استخر ETH/USDT سرمایه‌گذاری کرده‌اید و قیمت ETH به شدت افزایش می‌یابد. در این حالت، مکانیزم تعادل خودکار استخر باعث می‌شود که بخشی از ETH شما به USDT تبدیل شود تا تعادل استخر حفظ شود. در نتیجه، شما از بخشی از سود ناشی از افزایش قیمت ETH محروم می‌شوید.

۲. ریسک قراردادهای هوشمند:

از آنجا که استخراج نقدینگی بر پایه قراردادهای هوشمند عمل می‌کند، خطر وجود باگ یا آسیب‌پذیری در این قراردادها وجود دارد. در صورت وجود نقص در کد، ممکن است هکرها بتوانند از آن سوءاستفاده کرده و دارایی‌های کاربران را به خطر بیندازند.

۳. نوسانات قیمت توکن‌های پاداش:

ارزش توکن‌های پاداش می‌تواند به شدت نوسان داشته باشد. در صورتی که قیمت این توکن‌ها کاهش یابد، ممکن است سود حاصل از استخراج نقدینگی کمتر از انتظار باشد.

۴. ریسک نقدشوندگی توکن‌های LP:

در برخی موارد، ممکن است نقد کردن توکن‌های LP و خارج کردن دارایی‌ها از استخر با مشکلاتی همراه باشد. این امر می‌تواند به دلیل محدودیت‌های قرارداد هوشمند یا کمبود نقدینگی در بازار رخ دهد.

۵. ریسک‌های تنظیمی و قانونی:

با توجه به نوظهور بودن فناوری دیفای، ممکن است در آینده قوانین و مقررات جدیدی وضع شود که بر فعالیت‌های استخراج نقدینگی تأثیر بگذارد.

نحوه کسب درآمد از طریق استخراج نقدینگی

اگر به فکر سرمایه‌گذاری در لیکوییدیتی ماینینگ هستید، مراحل زیر می‌تواند راهنمای خوبی برای شروع کسب درآمد از این راه باشد.

• آموزش و تحقیق: پیش از هر اقدامی اطلاعات خود درباره حوزه دیفای و استخراج نقدینگی را افزایش دهید. مفاهیم پایه حوزه DeFi را بیاموزید، منابع آموزشی معتبر را مطالعه کنید و با اصطلاحات تخصصی آشنا شوید.
• انتخاب پلتفرم مناسب: پلتفرم‌های متعددی برای استخراج نقدینگی وجود دارد. به سراغ پلتفرم‌های محبوب و معروف بروید. در مورد پلتفرم‌های بی‌نام و نشانی که وعده سود بالایی را می‌دهند احتیاط کنید. برخی از محبوب‌ترین پلتفرم‌ها برای Liquidity Mining شامل یونی سواپ (Uniswap)، سوشی سواپ (SushiSwap)، پنکیک سواپ (PancakeSwap) و کرو فایننس (Curve Finance) هستند. هر کدام از این پلتفرم‌ها مشخصه‌های خود را دارند. بررسی کنید که کدام یک با اهداف و میزان ریسک‌پذیری شما همخوانی بیشتری دارد.
• آماده‌سازی کیف پول: یک کیف پول سازگار با شبکه مورد نظر خود را تهیه کنید. متاماسک (MetaMask)، تراست والت (Trust Wallet) و لجر (Ledger) از جمله کیف‌هایی هستند که در بین کاربران محبوبیت زیادی دارند.
• خرید توکن‌های مورد نیاز: برای شروع فرایند لیکوییدیتی ماینینگ، باید توکن‌های مورد نیاز را خریداری کنید. معمولا برای این کار به یک جفت توکن نیاز خواهید داشت.
• تامین نقدینگی: پس از اتصال کیف پول به پلتفرم مورد نظر می‌توانید توکن‌های خود را در استخر نقدینگی قرار دهید.
• مدیریت و نظارت: به طور مرتب عملکرد سرمایه‌گذاری خود را بررسی کنید و در صورت لزوم استراتژی خود را تعدیل کنید.

برای سرمایه گذاری و کسب درآمد از طریق استخراج نقدینگی بد نیست با چند استراتژی هم آشنا شوید که باعث افزایش بازدهی سرمایه شما می‌شود. البته با افزایش تجربه در این حوزه می‌توانید به سراغ استراتژی‌های پیشرفته‌تری بروید و به کارگیری برخی از این موارد در مراحل آغازین کار توصیه نمی‌شود.

• استفاده از اهرم: برخی از پلتفرم‌ها امکان استفاده از اهرم را هم در استخراج نقدینگی فراهم می‌کنند که می‌تواند بازده سرمایه را افزایش دهد اما ریسک را هم بالا می‌برد.
• پیدا کردن استخرهایی با بازدهی بالا: جستجو برای یافتن استخرهایی که بازده بالاتری ارائه می‌دهند، می‌تواند سودآوری را افزایش دهد.
• مدیریت ریسک فعال: استفاده از ابزارهای مدیریت ریسک مانند بیمه دیفای و استراتژی‌های پوشش ریسک می‌تواند امنیت سرمایه‌گذاری را افزایش دهد.
• ترکیب با سایر استراتژی‌های دیفای: ترکیب استخراج نقدینگی با سایر تکنیک‌های دیفای مانند وام‌گیری و وام‌دهی می‌تواند بازده بیشتری برایتان به ارمغان بیاورد.

تفاوت لیکوییدیتی ماینینگ با ییلد فارمینگ

با اینکه اصطلاح استخراج نقدینگی و ییلد فارمینگ گاه به جای هم استفاده می‌شوند، تفاوت‌هایی بین آن‌ها وجود دارد که در این بخش به آن اشاره می‌کنیم:

• گستره فعالیت: ییلد فارمینگ مفهوم گسترده‌تری است که استخراج نقدینگی و سایر روش‌های کسب سود در دیفای را شامل می‌شود.
• پیچیدگی: ییلد فارمینگ نسبت به لیکوییدیتی ماینینگ استراتژی‌های پیچیده‌تری دارد و ممکن است در آن نیاز به جابجایی مداوم سرمایه بین پلتفرم‌های مختلف وجود داشته باشد.
• خودکارسازی: در ییلد فارمینگ، استفاده از قراردادهای هوشمند به منظور خودکارسازی فرایندها رایج‌تر است.
• تنوع: ییلد فارمینگ می‌تواند فعالیت متنوع‌تری چون استیکینگ و وام‌دهی را هم شامل شود.

آینده لیکوییدیتی ماینینگ

با توسعه مداوم فناوری بلاکچین و دیفای، مفهوم استخراج نقدینگی هم در حال تکامل یافتن است. موارد زیر جزء پیشرفت‌هایی است که ممکن است در آینده لیکوییدیتی ماینینگ شاهد آن باشیم:

• بهبود امنیت: پروتکل‌های جدیدی در حال توسعه هستند که امنیت استخرهای نقدینگی را افزایش می‌دهند.
• افزایش کارایی: الگوریتم‌های جدید می‌توانند کارایی استخرهای نقدینگی را بهبود بخشیده و ریسک ضرر ناپایدار را کاهش دهند.
• ادغام با فناوری‌های نوظهور: استخراج نقدینگی ممکن است با فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی و اینترنت اشیا ترکیب شود.
• گسترش به بازارهای سنتی: این احتمال وجود دارد که در آینده مفهوم لیکوییدیتی ماینینگ به بازارهای مالی سنتی نیز وارد شود.
• توسعه رگولاتوری: انتظار می‌رود در آینده قوانین و مقررات خاصی در مورد استخراج نقدینگی وضع شود.

سخن پایانی

استخراج نقدینگی یکی از نوآوری‌های مهم دنیای ارزهای دیجیتال است که فرصت‌های جدیدی را برای کسب درآمد فراهم کرده است. اگر چه این روش می‌تواند سودآوری بالایی داشته باشد در عین حال با ریسک‌هایی نیز همراه است که در این مقاله به آن اشاره کردیم. آموزش مداوم، تحقیق دقیق و مدیریت ریسک هوشمندانه می‌تواند ضامن موفقیت سرمایه‌گذاران در لیکوییدیتی ماینینگ باشد.

با افزایش محبوبیت حوزه دیفای، انتظار می‌رود استخراج نقدینگی نقش پررنگ خود را در اکوسیستم ارزهای دیجیتال حفظ کند. سرمایه‌گذارانی که با دقت و هوشمندی در این حوزه فعالیت کنند می‌توانند از فرصت‌های موجود بهره‌مند شده و در شکل‌دهی به آینده امور مالی غیرمتمرکز نقش داشته باشند.

به خاطر داشته باشید که حوزه رمزارز به سرعت در حال رشد و تغییر است. همیشه آخرین اخبار و تحولات مربوط به این حوزه را دنبال کنید و قبل از هر نوع سرمایه‌گذاری تحقیقات کامل انجام دهید.

سوالات متداول درباره استخراج نقدینگی