معایب استیک ارز دیجیتال؛ استیک ارز دیجیتال چه خطراتی دارد؟

تصور کنید دارایی‌هایتان به‌جای آنکه در کیف پولتان بدون استفاده بمانند، برای شما درآمد غیرفعال ایجاد کنند و هم‌زمان باعث افزایش امنیت بلاک چین نیز شوند. استیکینگ ارز دیجیتال دقیقاً همین امکان را فراهم می‌کند و بسیاری آن را یک روش طلایی برای کسب درآمد غیرفعال می‌دانند. اما آیا یک مسیر هموار و بی‌خطر است؟ پیش از آنکه به دنیای استیکینگ قدم بگذارید، لازم است با پیچیدگی‌ها، معایب و محدودیت‌هایی که دارد آشنا شوید تا بتوانید تصمیماتی آگاهانه بگیرید. برای بررسی تمام معایب و ریسک‌های استیکینگ با ما در این مقاله از ایران بروکر همراه باشید.

معایب استیک ارز دیجیتال

• قفل شدن سرمایه برای مدت زمان مشخص
• ریسک کاهش قیمت ارز استیک شده
• خطرات پلتفرم‌های استیکینگ متمرکز
• احتمال Slashing (جریمه نودها در شبکه)
• نقدشوندگی پایین در زمان قفل بودن توکن‌ها
• بازدهی متغیر و غیرقابل پیش بینی
• مشکلات امنیتی در کیف پول‌ها و قراردادهای هوشمند
• مالیات و قوانین مبهم در برخی کشورها

استیکینگ ارز دیجیتال یکی از روش‌های جذاب برای کسب درآمد غیرفعال در بازار کریپتو است؛ چراکه هم برای سرمایه‌گذاران منبع درآمد ایجاد می‌کند و هم امنیت شبکه‌هایی که از الگوریتم اثبات سهام (PoS) استفاده می‌کنند را افزایش می‌دهد. بااین‌حال، تمرکز صرف روی مزایا و نادیدهگرفتن ریسک‌ها می‌تواند دارایی‌های شما را تهدید کند.

بنابراین پیش از ورود به این حوزه، آشنایی با ریسک‌های استیکینگ ضروری است تا در صورت لزوم اقدامات محافظتی لازم را انجام دهید. با ما همراه باشید تا انواع معایب استیک ارز دیجیتال را بررسی کنیم.

قفل شدن سرمایه برای مدت زمان مشخص

یکی از اولین و مهم‌ترین معایب استیک ارز دیجیتال این است که پس از قفل‌شدن دارایی‌ها، برای مدت مشخصی امکان استفاده، انتقال یا فروش آن‌ها را ندارید. در واقع در این مدت کنترلی روی ارزهای دیجیتال خود نخواهید داشت و حتی اگر بخواهید از آن‌ها استفاده کنید، باید درخواست آن‌استیک (unstake) دهید.

بسته به شرایط هر شبکه، این فرایند می‌تواند از چند ساعت تا حتی چند هفته طول بکشد. محدودیت دسترسی، از اولین ریسک‌های استیکینگ است که ترکیبش با ریسک بعدی، به‌شدت دارایی‌های سرمایه‌گذاران را تهدید می‌کند.

ریسک کاهش قیمت ارز استیک شده

شاید بتوان گفت از مهم‌ترین ریسک‌های استیکینگ، کاهش قیمت ارز دیجیتال موردنظر است. ارزش توکن‌هایی که استیک و حتی پاداش‌هایی که دریافت می‌کنید، کاملاً تحت‌تأثیر نوسانات بازار قرار دارند. برای مثال ممکن است امروز دارایی‌تان را با قیمت ۱۰ دلار استیک کنید، اما پس از مدتی قیمت آن به زیر یک دلار نیز سقوط کند.

در چنین شرایطی حتی اگر پاداش استیکینگ هم گرفته باشید، افت شدید قیمت می‌تواند ارزش کل سرمایه‌گذاری شما را کاهش دهد. بنابراین نوسان قیمت، یکی از مهم‌ترین عواملی است که باید قبل از استیک کردن در نظر گرفته شود؛ اما قضیه فقط به اینجا ختم نمی‌شود!

خطرات پلتفرم های استیکینگ متمرکز

یکی دیگر از بزرگ‌ترین و خطرناک‌ترین تهدیدها برای امنیت و دارایی‌ها، تمرکز قدرت در دست تعداد محدودی از ولیدیتورها است. از این رو پلتفرم‌های استیکینگ متمرکزی به‌وجود آمده‌اند تا پیچیدگی‌ها و موانع مالی استیکینگ را برای کاربران آسان کنند؛ چراکه اجرای یک نود به دانش فنی، زیرساخت مناسب و هزینه‌های بالا نیاز دارد و فراهم کردن این شرایط از عهده برخی افراد خارج است، یا دارایی کمی برای استیکینگ به روش فردی دارند.

بنابراین به‌سراغ این پلتفرم‌ها می‌روند. این پلتفرم‌ها با جمع‌آوری مقدار زیادی دارایی استیک‌شده از کاربران، خودشان به ولیدیتور‌های بزرگ و متمرکز تبدیل می‌شوند؛ دقیقاً همین‌جا است که مشکل ایجاد می‌شود! این گروه متمرکز می‌تواند اکثریت سهم استیک شده شبکه را کنترل کند و در نتیجه باهم تبانی کنند، بلاک‌های نامعتبر را تأیید یا بلاک‌های معتبر را نادیده بگیرند. پیامد این تمرکز قدرت می‌تواند موارد زیر باشد:

• اختلال در شبکه و کاهش امنیت آن
• سانسور تراکنش‌های خاص
• متوقف کردن عملکرد برخی قراردادهای هوشمند
• در شرایطی، حمله به شبکه

به‌عنوان مثال، بسیاری از صرافی‌های متمرکز ارز دیجیتال امکان استیکینگ را برای کاربران فراهم می‌کنند، اما استفاده از این خدمات با ریسک‌های خاص خود همراه است. از مهم‌ترین مشکلات استیکینگ در صرافی، می‌توان به امنیت و شرایطی که خود صرافی تعیین می‌کند اشاره کرد. در واقع یکی از مشکلات، خطر هک شدن آن پلتفرم است که می‌تواند دسترسی به دارایی‌هایتان را موقتاً یا دائمی مختل کند.

احتمال Slashing (جریمه نودها در شبکه)

یکی دیگر از ریسک‌های استیکینگ، خطر اسلشینگ یا جریمه است. هرچند که اسلشینگ خود یکی از مکانیزم‌های امنیتی اصلی برای جلوگیری از رفتارهای مخرب نودها در شبکه است اما گاهی می‌تواند تبدیل به یکی از اصلی‌ترین خطرات برای دارایی‌ها تبدیل شود. نودها وظیفه دارند که با انجام صحیح وظایف خود، امنیت شبکه را افزایش دهند.

اما اگر یک نود در شبکه سعی کند به هرطریقی از وظایفش سرپیچی کند؛ مثلاً در تأیید بلاک‌ها در بلاک چین، اشتباهی کند یا برای مدت طولانی به شبکه وصل نباشد، جریمه می‌شود. این جریمه‌ها در واقع برای این است که همه ولیدیتورها صادقانه و درست کار کنند و سعی در به‌خطرانداختن امنیت شبکه نداشته باشند. به‌عنوان مثال در سال‌های قبل، رخ دادن یک اسلشینگ در شبکه اتریوم منجر به ازدست‌رفتن توکن اتر از سپرده‌های یک ولیدیتور شد.

یک مطالعه نشان داده که تنها ۰.۰۴ درصد از ولیدیتورهای اتریوم از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۳ اسلش شده‌اند؛ یعنی این اتفاق خیلی نادر است ولی غیرممکن نیست.

نقدشوندگی پایین در زمان قفل بودن توکن‌ها

وقتی توکن‌های خود را در شبکه استیک یا قفل می‌کنیم، نقدینگی آن‌ها کاهش می‌یابد؛ زیرا تا پایان دوره استیکینگ به آن‌ها دسترسی نخواهیم داشت و نمی‌توانیم آن‌ها را بفروشیم یا معامله کنیم. برای مثال، اگر ۳۳ اتریوم را با قیمت هزار دلار استیک کرده باشیم و ناگهان قیمت به دو هزار دلار برسد، تا پایان دوره استیکینگ نمی‌توانیم از این افزایش قیمت بهره‌مند شویم و مجبور هستیم که صبر کنیم.

بازدهی متغیر و غیرقابل پیش بینی

سود استیکینگ در طول زمان تغییر می‌کند و به عوامل متفاوتی هم بستگی دارد؛ از جمله قیمت پایین ارز دیجیتال موردنظر در زمان آن‌استیک دارایی، تعداد کل توکن‌های استیک شده، مدت‌زمان فرایند استیکینگ، عملکرد ولیدیتورها و تغییرات شبکه. بنابراین پیش‌بینی صددرصد پاداش نهایی ممکن است سخت باشد؛ زیرا بازار همیشه نوسان دارد و پر از اتفاقات ناگهانی است. در واقع هیچ تضمینی برای دریافت سود ثابت وجود ندارد و میزان بازدهی واقعی به شرایط شبکه، بازار و عوامل غیرقابل پیش‌بینی دیگر وابسته است.

برخی پروژه‌ها ممکن است امروز بالای 50 درصد سود سالانه برای استیک ارائه دهند اما در بروزرسانی‌های بعد احتمال دارد این سود به 10 درصد کاهش یابد.

مشکلات امنیتی در کیف پول‌ها و قراردادهای هوشمند

استیکینگ ارزهای دیجیتال اغلب به قراردادهای هوشمند متکی است و در صورت وجود آسیب‌پذیری در آن‌ها، می‌توانند هدف حملات یا حتی باعث اشتباهاتی در فرایند استیکینگ شوند. به‌عنوان مثال، هرگونه خطا یا آسیب‌پذیری باعث می‌شود اتفاقاتی مانند اشتباهات محاسباتی، محاسبه نادرست پاداش‌ها، در نهایت توزیع ناعادلانه و همچنین سرقت دارایی‌ها رخ دهد.

از دیگر ریسک‌های استیکینگ، می‌توان به خطرات استیک در کیف پول اشاره کرد. کیف پول‌های گرم یا نرم‌افزاری و نگهداری نامناسب کلیدهای خصوصی، ریسک افشای آن‌ها را افزایش می‌دهد و می‌تواند منجر به ازدست‌رفتن دارایی‌ها شود.

مالیات و قوانین مبهم در برخی کشورها

استیکینگ در برخی کشورها قانونی است، اما از آن‌جاکه حوزه ارزهای دیجیتال یک فضای پویا و در حال تغییر است، بنابراین قوانین و نظارت‌های مرتبط به آن هم مدام در حال تغییر هستند. هرچند که تاکنون اقدامات قانونی، بیشتر متوجه ارائه‌دهندگان استیکینگ متمرکز بوده، اما در آینده ممکن است قوانین و الزامات جدیدی برای افراد و استیک‌کنندگان غیرمتمرکز نیز تعیین شود.

یکی دیگر از چالش‌ها، مالیات بر درآمد از استیکینگ است. در آمریکا، سازمان مالیاتی (IRS) اعلام کرد که پاداش‌های استیکینگ به‌محض دریافت، مشمول مالیات بر درآمد هستند. اما قوانین مرتبط با استیکینگ ارزهای دیجیتال دائم در حال تغییر است که برای استیک‌کنندگان چالش‌های جدیدی می‌تواند ایجاد کند.

همچنین اقدامات اجرایی نهاد‌هایی مانند SEC همچنان باعث ابهام و عدم قطعیت در این زمینه‌ها شده‌ است. برخی کشورهای دیگر نیز قوانین مشخصی ندارند و تغییرات ناگهانی مقررات می‌تواند ریسک‌های استیکینگ را افزایش دهد.

روش های کاهش ریسک در استیک ارز دیجیتال

• انتخاب ولیدیتورهای معتبر و متنوع
• تنوع‌ بخشی در شبکه‌های مختلف PoS در صورت امکان
• انتخاب پلتفرم‌های استیکینگ معتبر
• آگاهی از قوانین و بررسی مداوم عملکرد ولیدیتورها

قدم گذاشتن در مسیر استیکینگ ارزهای دیجیتال، نیازمند رویکردی استراتژیک، آگاهانه و رعایت اصول امنیتی است. توجه به این نکات، نه تنها باعث می‌شود از دارایی‌های استیک شده شما محافظت شود؛ بلکه رعایت قوانین و مقررات را تضمین می‌کند و ممکن است روی دریافت پاداش از سرمایه‌تان نیز تأثیر مثبت بگذارد. در ادامه به بررسی برخی نکاتی که ریسک‌های استیکینگ را کاهش می‌دهد، می‌پردازیم.

انتخاب ولیدیتورهای معتبر و متنوع

به‌جای این‌که همه توکن‌های خود را به یک ولیدیتور بدهید، بهتر است آن‌ها را بین چند ولیدیتور معتبر در همان شبکه تقسیم کنید. این استراتژی باعث می‌شود ریسک از دست رفتن سرمایه در صورت بروز مشکل در یک ولیدیتور کاهش پیدا کند. از این رو نکاتی وجود دارد که هنگام انتخاب یک ولیدیتور باید در نظر بگیرید:

• ولیدیتور سابقه اسلشینگ نداشته باشد.
• میزان آپ تایم (uptime) ولیدیتور بالا باشد.
• عملکرد ولیدیتورها را در بازه ۶۰ تا ۹۰ روزه بررسی کنید.
• نرخ کمیسیون مناسبی داشته باشد.
• نرخ بازده سالیانه را بررسی کنید.

شما می‌توانید از طریق سایت BeaconScan، اطلاعاتی درباره ولیدیتور‌ها، بیشترین میزان پاداش و آن‌هایی که اسلش شده‌اند را در شبکه اتریوم مشاهده کنید.

تنوع‌ بخشی در شبکه‌های مختلف PoS در صورت امکان

از دیگر روش‌هایی که می‌توانید برای کاهش ریسک‌های استیکینگ انجام دهید، تنوع بخشیدن به دارایی‌های استیک شده در شبکه‌های مختلف مانند اتریوم، سولانا، اتم، کاردانو، پولکادات یا سایر شبکه‌ها است. زیرا این روش خطر عملکرد ضعیف یک بلاک چین خاص و تأثیرش روی دارایی‌ها را کاهش می‌دهد. در واقع استیکینگ در یک بلاک چین خاص، می‌تواند افراد را در معرض ریسک‌های خاص آن پروتکل قرار دهد، مانند:

• آسیب‌پذیری‌‌های قراردادهای هوشمند آن (فقط برای استیکینگ غیرمتمرکز و LSTها)
• به‌روزرسانی‌های غیرمتنتظره پروتکل‌های آن
• تغییرات در ساختار پاداش‌ها

انتخاب پلتفرم‌های استیکینگ معتبر

اگر به‌جای استیکینگ غیرمتمرکز قصد دارید از پلتفرم‌های متمرکز استیکینگ استفاده کنید، انتخاب پلتفرمی معتبر با سابقه‌ای روشن در حوزه امنیت و پایداری، اهمیت بسیار زیادی دارد و ریسک‌های استیکینگ را کاهش می‌دهد. پلتفرم‌هایی که شفافیت در اطلاع‌رسانی، تعامل مستمر با جامعه کاربری و بررسی مداوم امنیت دارایی کاربران و پلتفرم را در اولویت قرار می‌دهند، معمولاً محیطی امن‌تر و قابل‌اتکاتر برای استیکینگ و سرمایه‌گذاران فراهم می‌کنند.

آگاهی از قوانین و بررسی مداوم عملکرد ولیدیتورها

به‌روز بودن و پیگیری مستمر، از مهم‌ترین راه‌های کاهش ریسک‌های استیکینگ محسوب می‌شود. به‌عنوان مثال، اگر دارایی‌تان را به یک ولیدیتور سپرده‌اید، نظارت بر عملکرد آن ضروری است. همچنین بهتر است به‌طور مداوم اطلاعات و اخبار مرتبط با بلاک چینی که در آن سپرده‌گذاری کرده‌اید را چک کنید.

درک نقشه راه و تصمیمات حاکمیتی شبکه به شما کمک می‌کند که ریسک‌ها و فرصت‌های آینده را بهتر پیش‌بینی کرده و با آگاهی از مقررات و دستورالعمل‌های مالیاتی جدید در کشور محل فعالیت، استراتژی‌هایتان را با آن‌ها تنظیم کنید. با وجود تمام معایبی که گفتیم، اکنون فکر می‌کنید چه کسانی می‌توانند از استیکینگ سود کسب کنند؟

آیا استیکینگ برای همه مناسب است؟

انواع معایب استیک ارز دیجیتال که پیش‌تر به آن‌ها اشاره شد، این پیام را به ما می‌دهند که مسیر استیکینگ پر از پیچیدگی‌ها و ریسک‌های قابل‌توجه است و برای همه مناسب نیست. این مسیر به افرادی نیاز دارد که توانایی مدیریت ریسک‌ و آشنایی با فرایندهای فنی شبکه‌های PoS را داشته باشند.

به‌عنوان مثال در استیکینگ فردی، علاوه‌بر دانش فنی بالا برای راه‌اندازی و فعالیت نودها، سرمایه نسبتاً قابل‌توجهی برای خرید ارز دیجیتال نیاز است. هرچند که شدت این سختی‌ها در استیکینگ‌های گروهی کم‌تر می‌شود اما صفر نمی‌شود. به همین دلیل، قبل از ورود به این حوزه، ارزیابی توانایی‌ها، منابع و آمادگی برای مواجهه با ریسک‌ها اهمیت بالایی دارد.

کلام پایانی | استیک ارز دیجیتال چه معایبی دارد؟

استیک ارز دیجیتال روشی جذاب برای درآمد و مشارکت در امنیت شبکه‌های PoS است، درحالی‌که ریسک‌ها و محدودیت‌هایی هم به همراه دارد. نقدینگی پایین، نوسانات بازار و تمرکز قدرت در تعداد محدودی ولیدیتور، از مهم‌ترین معایب استیک ارز دیجیتال محسوب می‌شوند.

بنابراین پیش از ورود به این حوزه، آگاهی کامل از ریسک‌های استیکینگ، ارزیابی توانایی‌ها و منابع شخصی ضروری است. در واقع تنها با شناخت ریسک‌ها و برنامه‌ریزی هوشمندانه می‌توان از فرصت‌های استیکینگ بهره برد و از سرمایه خود محافظت کرد.