ترازنامه چیست؟ همه چیز درباره صورت وضعیت مالی در بورس

برای سرمایه گذاری در بازار بورس انتخاب یک شرکت سودده و داشتن درک صحیح از وضعیت مالی شرکت‌ها، امکان پذیر است. در این میان، ترازنامه یا همان صورت وضعیت مالی، یکی از مهم‌ترین گزارش‌های مالی است که تصویر جامعی از دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام ارائه می‌دهد. تحلیل این سند، به سرمایه گذاران و تحلیلگران کمک می‌کند تا ساختار مالی شرکت را بررسی کرده و ارزش واقعی آن را بهتر ارزیابی کنند.

در این مقاله از تیم ایران بروکر، ساختار ترازنامه، اجزای کلیدی آن و آموزش نحوه دسترسی به این گزارش در سایت کدال را به صورت تصویری بررسی خواهیم کرد.

ترازنامه چیست؟

ترازنامه که به آن صورت وضعیت مالی نیز گفته می‌شود، یکی از ارکان اساسی گزارش‌های مالی شرکت‌هاست. این سند حیاتی، نمایی کلی از وضعیت حساب‌ها و ساختار مالی یک شرکت را در یک بازه زمانی مشخص ارائه می‌دهد.

همان‌طور که می‌دانیم، تحلیل بنیادی شرکت‌ها نیازمند دسترسی به اطلاعات دقیق و موثق از وضعیت مالی آن‌هاست. ترازنامه، منبعی ارزشمند برای این منظور به شمار می‌رود. با استفاده از داده‌های موجود در ترازنامه، می‌توان نسبت‌های مالی و اهرم‌های کلیدی را محاسبه کرد و درک عمیق‌تری از عملکرد شرکت به دست آورد.

ساختار ترازنامه

ساختار ترازنامه بر پایه فرمول اصلی حسابداری بنا شده است. این سند، گزارشی جامع از ساختار مالی شرکت ارائه می‌دهد و نشان می‌دهد که دارایی‌های شرکت از چه منابعی تأمین شده‌اند (سرمایه سهامداران یا بدهی‌ها) و این منابع در چه زمینه‌هایی مورد استفاده قرار گرفته‌اند (خرید دارایی‌های ثابت، وسایل نقلیه یا نگهداری وجه نقد).

نکته‌ای کلیدی که همواره باید مدنظر داشت، توازن بین مجموع بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام با دارایی‌هاست. هرگونه عدم تعادل در این معادله، نشان‌دهنده خطای محاسباتی است که باید بلافاصله شناسایی و اصلاح شود.

حقوق صاحبان سهام + بدهی ها = دارایی ها

برای روشن شدن این مفهوم، مثالی ساده را در نظر می‌گیریم:

فرض کنید فردی قصد دارد شرکتی را تأسیس کند. برای این کار، به سرمایه اولیه نیاز دارد. این سرمایه می‌تواند از منابع شخصی، سرمایه گذاران، شرکای تجاری یا وام‌های دریافتی تأمین شود. این مرحله که مربوط به سمت چپ فرمول حسابداری است، نحوه تأمین مالی شرکت را نشان می‌دهد.

در صورتی که سرمایه از طریق منابع شخصی، شرکا یا سرمایه گذاران تأمین شود، در بخش حقوق صاحبان سهام ثبت می‌شود؛ اما اگر سرمایه از طریق وام یا قرض تأمین شود، در بخش بدهی‌ها منعکس می‌شود.

مثالی ساده برای درک بهتر ترازنامه

فرض کنید فردی قصد دارد شرکتی تأسیس کند. برای شروع فعالیت، او به سرمایه اولیه نیاز دارد. این سرمایه می‌تواند از منابع مختلفی تأمین شود:

• سرمایه شخصی
• جذب سرمایه گذار یا شریک تجاری
• اخذ وام یا قرض

به عنوان مثال، فرض کنید فردی 7 میلیون تومان از سرمایه شخصی، 5 میلیون تومان از شریک خود و 4 میلیون تومان وام بانکی دریافت کرده است. در این حالت، حقوق صاحبان سهام 12 میلیون تومان و بدهی‌ها 4 میلیون تومان خواهد بود. مجموع این دو رقم، 16 میلیون تومان، کل دارایی‌های شرکت را تشکیل می‌دهد.

حال، این فرد می‌تواند با استفاده از این 16 میلیون تومان، فعالیت خود را آغاز کند. برای مثال، می‌تواند مواد اولیه و ماشین‌آلات صنعتی خریداری کند یا بخشی از آن را به صورت نقد در بانک نگهداری کند.

این مرحله که مربوط به سمت راست فرمول حسابداری است، نحوه مصرف سرمایه را نشان می‌دهد و در بخش دارایی‌ها ثبت می‌شود.

چه اطلاعاتی در ترازنامه نمایش داده می شود؟

هنگامی که ترازنامه یک شرکت را بررسی می‌کنیم، در واقع با سه بخش اصلی مواجه می‌شویم:

• دارایی‌ها: آنچه شرکت مالک آن است.
• بدهی‌ها: تعهدات مالی شرکت در قبال دیگران.
• حقوق صاحبان سهام: ارزش خالص دارایی‌های شرکت پس از کسر بدهی‌ها.

هر یک از این بخش‌ها، شامل زیرمجموعه‌های متعددی است که تحلیل دقیق آن‌ها، برای سرمایه گذاران و تحلیلگران بازار سرمایه، از اهمیت بالایی برخوردار است.

دارایی‌ها: از نقدینگی تا دارایی‌های نامشهود

دارایی‌های یک شرکت، به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: دارایی‌های جاری و دارایی‌های غیر جاری (ثابت). در گذشته، ترتیب نمایش این دو دسته در ترازنامه به این صورت بود که ابتدا دارایی‌های جاری و سپس دارایی‌های غیر جاری نمایش داده می‌شد؛ اما امروزه، این ترتیب معکوس شده است.

دارایی‌های غیر جاری که معمولاً عمر طولانی‌تری دارند، می‌توانند به دو شکل مشهود (مانند ساختمان، ماشین‌آلات و تجهیزات) یا نامشهود (مانند حق اختراع، برند و سرقفلی) باشند.

دارایی‌های جاری که انتظار می‌رود ظرف یک سال به وجه نقد تبدیل شوند، شامل مواردی مانند موجودی کالا، حساب‌های دریافتنی و وجه نقد هستند. نکته قابل توجه این است که ترتیب نمایش دارایی‌ها در ترازنامه نیز تغییر کرده است؛ در گذشته، دارایی‌ها بر اساس میزان نقد شوندگی‌شان مرتب می‌شدند، اما اکنون، نقدترین دارایی‌ها (مانند وجه نقد) در انتهای لیست دارایی‌ها قرار می‌گیرند. برای مثال در تصویر زیر دارایی های موجود در ترازنامه نماد فملی نمایش داده شده است.

ترکیب دارایی‌های یک شرکت، بازتابی از نوع فعالیت آن و همچنین تصمیمات مدیریت در خصوص میزان نقدینگی، موجودی کالا و سیاست‌های اعتباری است.

بدهی‌ها: تعهدات مالی شرکت در یک نگاه

در ساختار ترازنامه، بدهی‌های شرکت نخستین بخش‌هایی هستند که در سمت چپ گزارش قرار می‌گیرند. البته، در ترازنامه‌های مدرن که به صورت وضعیت مالی نیز شناخته می‌شوند، تمامی اقلام به صورت عمودی و از بالا به پایین نمایش داده می‌شوند. همانند دارایی‌ها، بدهی‌ها نیز به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: بدهی‌های جاری و بدهی‌های بلندمدت. بدهی‌های جاری، تعهداتی هستند که باید ظرف یک سال آینده تسویه شوند.

در گذشته، بدهی‌ها بر اساس میزان نقد شوندگی‌شان در ترازنامه ثبت می‌شدند، اما در صورت وضعیت مالی جدید، ابتدا بدهی‌های بلندمدت و سپس بدهی‌های کوتاه‌مدت با سررسید نزدیک‌تر نمایش داده می‌شوند.

بدهی‌ها، تعهدات مالی شرکت را در قبال دیگران نشان می‌دهند.

حقوق صاحبان سهام: سهم مالکان از دارایی‌های شرکت

حقوق صاحبان سهام، آخرین بخش ترازنامه است که نشان‌دهنده ارزش خالص دارایی‌های شرکت پس از کسر بدهی‌هاست؛ به عبارت دیگر، حقوق صاحبان سهام، سهم مالکان از دارایی‌های شرکت را نشان می‌دهد. این بخش، به سرمایه گذاران کمک می‌کند تا درک کنند که در صورت انحلال شرکت و تسویه بدهی‌ها، چه میزان از دارایی‌ها به آن‌ها تعلق خواهد گرفت.

با توجه به معادله اصلی حسابداری (دارایی‌ها = بدهی‌ها + حقوق صاحبان سهام)، ترازنامه همواره باید متعادل باشد. این تعادل، نشان‌دهنده صحت اطلاعات مالی شرکت است.

حقوق صاحبان سهام، ارزش خالص دارایی‌های شرکت را پس از کسر بدهی‌ها نشان می‌دهد.

نحوه دسترسی به ترازنامه در سایت کدال

برای دسترسی به ترازنامه شرکت‌های بورسی در سایت کدال، می‌توانید طبق مراحل زیر عمل کنید:

1. ابتدا وارد سایت کدال شوید.
2. در قسمت «جستجوی اطلاعیه ها» سایت، نام شرکت یا نماد آن را وارد کنید.
3. در ادامه به صفحه مربوط به اطلاعات آن شرکت هدایت می‌شوید. در این صفحه، گزارش‌های مالی مختلف شرکت وجود دارد. در این بخش به دنبال گزینه صورت های مالی بگردید.
4. با باز کردن گزارش «اطلاعات و صورت وضعیت مالی»، می‌توانید صورت‌های مالی مختلف شرکت، از جمله ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد را مشاهده و دانلود کنید.

نمونه ترازنامه در سایت کدال

قصد داریم یک نمونه ترازنامه را در کدال پیدا کنیم. برای مثال نماد فملی را بررسی می‌کنیم:

1. روی بخش «جستجوی اطلاعیه ها» کلیک کرده و از منو سمت راست در کادر «نماد» فملی را تایپ می‌کنیم. در این مرحله اگر روی دکمه آبی رنگ «جست‌وجو» کلیک کنیم تمامی گزارش‌های مربوط به شرکت ملی صنایع مس ایران و زیرمجموعه‌های آن نمایش داده می‌شود. پیدا کردن گزارش مربوط به «صورت های مالی» از بین انبوهی از گزارش‌ها قطعاً کار دشواری است.

برای آنکه بتوانیم سریع به ترازنامه شرکت بورسی دست پیدا کنیم. بهتر است دو فیلتر زیر را فعال کنید.

هر اطلاعیه در سایت کدال کد اختصاصی خود را دارد. برای دسترسی به گزارش صورت وضعیت مالی باید در کادر کد اطلاعیه «ن-10» را تایپ کنید.

همچنین دکمه «فقط زیر مجموعه‌ها» را خاموش کنید تا گزارش‌های مربوط به شرکت اصلی نمایش داده شود.

در نهایت روی آخرین گزارش کلیک کنید. برای مثال جدیدترین گزارش منتشر شده در زمان نگارش این محتوا «اطلاعات و صورت‌های مالی میاندوره‌ای دوره ۹ ماهه منتهی به ۱۴۰۳/۰۹/۳۰ (حسابرسی نشده)» است. با انتخاب این گزارش به محتوای آن در صفحه جدیدی باز می‌شود.

برای بررسی صورت وضعیت مالی باید مطابق با تصویر از منو آبشاری گزینه «صورت وضعیت مالی» را انتخاب کنید. تا اطلاعات مربوط به ترازنامه را مشاهده کنید.

جمع بندی

در دنیای سرمایه گذاری، اطلاعات قدرت است و ترازنامه یکی از ارزشمندترین منابع اطلاعاتی برای سرمایه گذاران محسوب می‌شود. اگر قصد دارید در بورس سرمایه گذاری موفقی داشته باشید، تحلیل صورت‌های مالی شرکت‌های بورسی را جدی بگیرید. این سند به ما نشان می‌دهد که یک شرکت چقدر دارایی دارد، چه مقدار بدهکار است و سهم مالکان از دارایی‌ها چقدر است.

اگرچه اعداد و اصطلاحات مالی ممکن است در ابتدا پیچیده به نظر برسند، اما درک ترازنامه به شما این امکان را می‌دهد که قبل از خرید سهام یک شرکت، تصویری شفاف از وضعیت مالی آن داشته باشید. پس از این به بعد، هنگام بررسی سهام، حتماً نگاهی به این سند بیندازید تا انتخاب‌های بهتری داشته باشید!