شاخص MVRV چیست؟ آموزش استفاده از اندیکاتور MVRV

بعضی از تحلیل‌گران معتقدند که معامله‌گران کوتاه مدت، نقش اصلی را در شکل‌گیری روند تغییرات قیمت بیت کوین دارند. در مقابل، گروهی دیگر بر این باور هستند که دست برتر در اختیار هولدرهای بلندمدت است. این موضوع کمک چندانی به فعالان بازار برای تصمیم‌گیری درباره خرید و فروش ارزهای دیجیتال نمی‌کند. ایده دقیق‌تر، حاصل ترکیب دو دیدگاه فوق است که هم تأثیر معامله‌گران کوتاه‌مدت را در نظر بگیرد و هم رفتار هولدرهای بلندمدت را دنبال کند. برای عملی کردن این ایده، ابزار کاربردی به نام شاخص MVRV معرفی شده است. در ادامه با ما همراه باشید تا با نحوه استفاده از اندیکاتور MVRV برای شناسایی مناطق سقف و کف قیمت نمودار ارزهای دیجیتال آشنا شوید.

شاخص MVRV چیست؟

ام‌ وی‌ آر‌ وی (MVRV) مخفف عبارت Market Value to Realised Value است. در یک جمله ساده، اندیکاتور MVRV نسبت ارزش بازار به ارزش تحقق یافته یک ارز دیجیتال را نشان می‌دهد. این شاخص یک ابزار تحلیل آنچین (On-Chain) است که تنها در بازار رمزارزها کاربرد دارد.

شاخص MVRV در روز 1 اکتبر سال 2018 توسط دو نفر با نام‌های مراد محمودوف (Murad Mahmudov) و دیوید پوئل (David Puell) معرفی شد. محمودوف و پوئل با معرفی این شاخص، سعی در ارائه ابزاری داشتند که همزمان تأثیر رفتار معامله‌گران کوتاه‌مدت و هولدرهای بلندمدت بیت کوین را در تغییر قیمت این ارز دیجیتال دنبال کند.

کاربرد شاخص MVRV در تحلیل آنچین

شاخص MVRV به‌عنوان یک ابزار تحلیل آنچین کمک می‌کند تا نواحی سقف و کف قیمت بیت کوین در تایم فریم بلندمدت را با دقت قابل قبولی شناسایی کنید. این اندیکاتور، جنبه کمی دارد و به‌صورت عدد مثبت محاسبه می‌شود. مقدار اندیکاتور MVRV می‌تواند کمتر، مساوی یا بیشتر از یک باشد.

به بیان ساده، وقتی این شاخص مقدار کمتر از یک دارد، نشان‌دهنده قرار گرفتن بازار در محدوده اشباع فروش و نزدیک شدن به کف قیمت است. همچنین هرچه مقدار اندیکاتور MVRV از یک بیشتر باشد، نشانه نزدیک شدن به‌محدوده اشباع خرید و سقف قیمت است.

به‌عبارت دیگر، زمانی که شاخص MVRV مقدار کمتر از یک دارد، باید توجه داشته باشید که کنترل بازار در دست هولدرهای بلندمدت است. هولدرها معمولا در این شرایط اقدام به فروش دارایی خود نمی‌کنند. ضمن اینکه از فرصت‌های ایجاد شده برای خرید بیت کوین نیز بهره می‌گیرند. بنابراین می‌توان گفت که از نظر چرخه‌های قیمت، بازار وارد فاز انباشت می‌شود. در مقابل، با افزایش اندیکاتور MVRV به بیش از یک، خریداران کوتاه‌مدت دست برتر را خواهند داشت.

فرمول و نحوه محاسبه نسبت MVRV

فرمول ریاضی اندیکاتور MVRV بسیار ساده است. ضمن اینکه نیازی به محاسبه دستی این شاخص برای بیت کوین نیست. بسیاری از سایت‌های اینترنتی، این اندیکاتور را به‌صورت رایگان روی نمودار قیمت بیت کوین در اختیار شما قرار می‌دهند که جلوتر به‌آن‌ها می‌پردازیم. اما قبل از ارائه فرمول ریاضی، لازم است کمی درباره دو مفهوم اصلی تشکیل‌دهنده شاخص MVRV توضیح دهیم.

ارزش بازار و ارزش تحقق یافته

ارزش بازار (Market Value یا Market Cap) با ضرب قیمت لحظه‌ای یک ارز دیجیتال در تعداد کوین‌های در گردش آن به‌دست می‌آید. مثلا در زمان نگارش مطلب حاضر (مرداد 1404)، قیمت لحظه‌ای بیت کوین برابر 118،315 دلار و تعداد کوین‌های در گردش آن حدود 19.89 میلیون واحد است. بنابراین ارزش بازار بیت کوین از ضرب دو عدد فوق برابر با 2350 میلیارد دلار به‌دست می‌آید.

برای معرفی مفهوم ارزش تحقق یافته (Realized Value) از یک مثال استفاده می‌کنیم. در محاسبه این مفهوم با رسید تراکنش‌های ارز دیجیتال ثبت شده در بلاکچین سروکار داریم. این رسید‌ها اصطلاحا با نام UTXO شناخته می‌شوند. هر رسید، در یک زمان مشخص ایجاد شده و نشان‌دهنده جابه‌جایی تعداد معینی از ارز دیجیتال است. فرض کنید در یک تراکنش، 10 بیت کوین جابه‌جا شده و در زمان انجام آن قیمت بیت کوین برابر با 10 هزار دلار بوده است. بنابراین ارزش این UTXO برابر با 100 هزار دلار است.

اگر تمام UTXOهای ثبت شده یک ارز دیجیتال را با یکدیگر جمع کنید، شاخص به‌دست آمده ارزش تحقق یافته خواهد بود. همچنین با تقسیم ارزش تحقق یافته به تعداد کل کوین‌های در گردش از ارز دیجیتال مد نظر، قیمت تحقق یافته (Realized Price) به‌دست می‌آید. قیمت تحقق یافته به‌صورت تقریبی، میانگین بهای پرداخت شده برای خرید ارز دیجیتال از زمان راه‌اندازی را تاکنون نشان می‌دهد.

در تصویر فوق، خطوط مشکی و آبی به‌ترتیب ارزش بازار و ارزش تحقق یافته بیت کوین در گذر زمان را نشان می‌دهند. به‌عنوان یک قاعده کلی، هر زمان خط مشکی (ارزش بازار) پایین‌تر از خط آبی (ارزش تحقق یافته) قرار می‌گیرد، شاهد بازار نزولی هستیم. عکس این موضوع هم برای بازار صعودی صدق می‌کند.

فرمول ریاضی نسبت MVRV

فرمول ریاضی اندیکاتور MVRV به‌صورت زیر است:

MVRV= ارزش بازار (Market Value یا Market Cap) تفسیم بر ارزش تحقق یافته (Realized Value)

با‌توجه‌به فرمول ریاضی فوق مشخص می‌شود که شاخص MVRV همواره مقدار مثبت دارد.

کاربردهای شاخص MVRV در بازار رمزارز

در این بخش، کاربردهای شاخص MVRV را بیشتر بررسی می‌کنیم. روی‌هم‌رفته، سه کاربرد اصلی را می‌توان برای شاخص MVRV برشمرد: 

تشخیص زمان خرید (اشباع فروش)

هنگامی که شاخص MVRV مقدار کمتر از یک دارد، نشانه آن است که بیت کوین با قیمت پایین‌تر در مقایسه با میانگین بلند مدت معامله می‌شود. هرچه این شاخص فاصله بیشتری از یک بگیرد، حالت خرسی (Bearish) در بازار تقویت می‌گردد. ادامه این روند، باعث ورود نمودار قیمت به‌محدوده اشباع فروش می‌شود و در واقع شاهد شکل‌گیری کف قیمت خواهیم بود. به‌همین دلیل، زمان مناسب برای خرید ارز دیجیتال به‌وجود می‌آید.

در تصویر فوق، چهار مقطع زمانی روی نمودار بیت کوین مشخص شده که مقدار شاخص MVRV کمتر از یک است. در تمام این دوره‌ها، شاهد بازار خرسی بیت کوین بودیم. کمترین مقدار MVRV تاکنون در سال 2011 در محدوده 0.4 ثبت شده است. در حالت کلی، تجربه نشان می‌دهد که با کاهش مقدار MVRV به کمتر از 0.8، احتمال نزدیک شدن به نقطه اشباع فروش به‌شدت افزایش پیدا می‌کند. 

تشخیص زمان فروش (اشباع خرید)

زمانی که اندیکاتور MVRV مقدار بیشتر از یک دارد، به‌معنی آن است که قیمت فعلی بیت کوین در مقایسه با میانگین بلند مدت بیشتر است و بازار حالت گاوی (Bullish) دارد. هرچه میزان فاصله این اندیکاتور از یک بیشتر می‌شود، بازار حالت صعودی پرشتاب‌تری به‌خود می‌گیرد. در مقاله محمودوف و پوئل اشاره شده، از نظر تاریخی وقتی مقدار MVRV از 3.7 بیشتر می‌شود، نمودار قیمت بیت کوین وارد محدوده اشباع خرید می‌گردد. در نتیجه، زمان فروش بیت کوین فرا می‌رسد. 

در تصویر فوق، چهار مقطع زمانی روی نمودار بیت کوین مشخص شده که مقدار شاخص MVRV به بیش از 3.7 افزایش یافته است. در تمام این دوره‌ها، شاهد بازار گاوی بیت کوین بودیم. بیشترین مقدار MVRV تاکنون در سال 2011 در محدوده 7.69 ثبت شده است. تجربه نشان می‌دهد در سال‌های اخیر، با عبور شاخص MVRV از محدوده 3.7 و نزدیک شدن به 4، احتمال شکل‌گیری محدوده اشباع خرید در بازار به‌شدت افزایش می‌یابد.  

بررسی رفتار سرمایه‌گذاران بلندمدت و کوتاه‌مدت

وقتی شاخص MVRV دقیقا روی یک قرار می‌گیرد، نشان‌دهنده آن است که قیمت فعلی کاملا منطبق بر میانگین نرخ بلند مدت ارز دیجیتال است. به‌عبارت دیگر، می‌توان این تعبیر را به‌کار برد که با قرار گرفتن اندیکاتور MVRV روی یک، نوعی تعادل بین خرید و فروش از سوی هولدرهای بلند مدت و معامله‌گران کوتاه مدت در بازار شکل می‌گیرد. 

کاهش این شاخص به‌زیر یک، نشانه احساسات منفی معامله‌گران کوتاه مدت است. از سویی دیگر، در این شرایط هولدرهای بلند مدت نیز نه‌تنها تمایلی به‌فروش دارایی خود ندارند؛ بلکه اقدام به خرید و انباشت ارز دیجیتال نیز می‌کنند. 

از سویی دیگر، افزایش اندیکاتور MVRV به بیشتر از یک، نشانه احساسات مثبت معامله‌گران کوتاه‌مدت است. به‌همین دلیل، تقاضا برای خرید ارز دیجیتال از سوی آن‌ها افزایش پیدا می‌کند. معمولا هولدرهای بلند مدت نیز در مسیر رشد قیمت ارز دیجیتال، اقدام به‌شناسایی سود و فروش بخشی از دارایی خود می‌کنند. 

نحوه استفاده از شاخص MVRV در معاملات

ابزارهای تحلیل آنچین معمولا دقت بالایی دارند و در بسیاری از مواقع می‌توان به‌نتایج حاصل از بررسی آن‌ها اعتماد کرد. در اینجا نحوه استفاده از اندیکاتور MVRV در معاملات را با استفاده از نمودار سایت bitcoinmagazinepro بررسی می‌کنیم. خط قرمز رنگ در تصویر زیر، شاخص MVRV در نمودار بیت کوین را نشان می‌دهد.

ابتدا لازم است روی بازه زمانی مد نظر برای تحلیل آنچین تمرکز کنید. برای این منظور می‌توانید با استفاده از درگ ماوس، محدوده زمانی را مشخص کنید. در اینجا ما شش ماه دوم سال 2022 را انتخاب می‌کنیم. این دوره زمانی مصادف با زمستان کریپتو بود و بیت کوین افت قیمت شدیدی را تجربه می‌کرد.

مطابق تصویر فوق، خط مشکی رنگ که نشان‌دهنده ارزش بازار بیت کوین است، به زیر خط آبی (ارزش تحقق یافته) می‌رسد. در این شرایط، شاخص MVRV به زیر یک کاهش پیدا می‌کند. این روند تا جایی ادامه دارد که اندیکاتور MVRV به‌زیر 0.8 می‌رسد و در نتیجه نمودار بیت کوین وارد محدوده اشباع فروش می‌شود. پس از این اتفاق است که با شروع سال 2023، رالی صعودی بیت کوین آغاز می‌گردد و در نهایت به‌ثبت سقف تاریخی جدید برای این ارز دیجیتال منتهی می‌شود. 

استفاده از MVRV در کنار سایر اندیکاتورها

توسعه دهندگان این شاخص به‌صراحت اعلام کردند که نباید تنها از این ابزار تحلیل آنچین برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال استفاده کنید. بلکه ترکیب اندیکاتور MVRV با سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال و فاندامنتال برای تصمیم‌گیری در معاملات ضروری است.

به‌عبارت دیگر، هر چند این شاخص محدوده نسبی اشباع خرید و فروش را مشخص می‌کند؛ اما تعیین نقطه دقیق برای خرید و فروش رمزارزها با استفاده از آن ممکن نیست. چراکه احتمال دارد، اندیکاتور MVRV بین چند هفته تا چند ماه در وضعیت اشباع خرید یا فروش قرار داشته باشد. بنابراین برای تعیین نقاط ورود و خروج معاملات باید از اندیکاتورهای دیگر مانند RSI و همچنین ابزارهای کاربردی تحلیل تکنیکال مانند فیبوناچی نیز استفاده کنید.

بیشتر بخوانید: معرفی اندیکاتور واگرایی آر اس آی در تریدینگ ویو | RSI Overbought-Oversold+Divergence

نکات مهم برای جلوگیری از سیگنال‌های اشتباه

یکی از نقاط ضعف شاخص MVRV، دخالت برخی از داده‌های غیرمفید در محاسبه آن است. به‌عنوان مثال، فرض کنید فردی در سال 2010 (زمانی که قیمت بیت کوین کمتر از 1 دلار بود)، در یک تراکنش 1000 بیت کوین را جابه‌جا کرده باشد. تراکنش‌های مشابه این، روی مقدار MVRV اثرگذار هستند. در حالی‌که تصویر درستی از وضعیت فعلی بیت کوین ارائه نمی‌دهند. همچنین در محاسبه این شاخص، نقش کوین‌های از دست رفته در بازار به‌درستی در محاسبات اعمال نمی‌شود. 

یکی از راه‌های حل این مشکل، حذف بیت کوین هایی است که برای مدت زمان طولانی در هیچ تراکنشی جابه‌جا نشده‌اند. به‌عنوان مثال، می‌توانید مدت زمان هفت سال را مبنای کار بگذارید. با حذف بیت کوین‌هایی که طی 7 سال گذشته در هیچ تراکنشی حضور نداشتند، شاخص MVRV به‌صورت تعدیل شده محاسبه می‌شود. به‌این‌ترتیب، نتایج دقیق‌تری به‌دست می‌آید و احتمال تولید سیگنال‌های اشتباه با آن کاهش پیدا می‌کند.

در تصویر فوق، خط نارنجی رنگ، شاخص MVRV با حذف کوین‌های بدون تراکنش طی 7 سال گذشته را نشان می‌دهد. همان‌طور که مشاهده می‌کنید، خط نارنجی در مقایسه با خط آبی رنگ (شاخص MVRV تعدیل نشده)، پایین‌تر قرار می‌گیرد. به‌همین دلیل، امکان تحلیل دقیق‌تر را فراهم می‌کند. 

شاخص MVRV Z چیست و چه تفاوتی با MVRV دارد؟

شاخص MVRV علی‌رغم اطلاعات ارزشمندی که ارائه می‌دهد، با یک مشکل بزرگ همراه است. تغییرات مقدار این شاخص در مقایسه با شدت تغییر قیمت ارز دیجیتال، حساسیت کمی از خود نشان می‌دهد. این موضوع باعث می‌شود که تفسیر اندیکاتور MVRV روی نمودار قیمت تا حدی مشکل شود.

برای حل این معضل، محمودوف و پوئل شاخص MVRV Z-Score را پیشنهاد کردند که با نام MVRV Z نیز شناخته می‌شود. برای محاسبه این شاخص از رابطه ریاضی زیر استفاده می‌شود:‌

Market Value – Realized Value(Market Value) =MVRV Z

در این رابطه ریاضی، با تقسیم اختلاف ارزش بازار و ارزش تحقق یافته به انحراف معیار ارزش بازار، اصطلاحا از نظر آماری، داده‌ها نرمالیزه می‌شوند. این کار کمک می‌کند تا اندیکاتور MVRV Z نسبت به تغییرات قیمت در نمودار حساسیت بیشتری داشته باشد و تحلیل آن نتایج دقیق‌تری را به‌ارمغان بیاورد. در فرمول ریاضی فوق، امکان منفی شدن مقدار MVRV Z وجود دارد. 

در تصویر زیر، خط مشکی ارزش بازار بیت کوین را نشان می‌دهد. همچنین خطوط قرمز و نارنجی رنگ نیز به‌ترتیب شاخص‌های MVRV و MVRVZ را به‌نمایش می‌گذارند. همان‌طور که مشاهده می‌کنید، میزان نوسان خط نارنجی در مقایسه با قرمز به‌مراتب بیشتر است. این موضوع نشان‌دهنده حساسیت بیشتر شاخص MVRV Z نسبت به تغییرات قیمت بیت کوین است.

نکته مهم دیگر، دو محدوده قرمز و سبز رنگ مشخص شده روی نمودار فوق است. محدوده سبز رنگ، ناحیه اشباع فروش در نمودار بیت کوین با استفاده از شاخص MVRV Z را نشان می‌دهد. در این محدوده از نظر کمی، مقدار MVRV Z بین 0 تا 0.5- قرار دارد. طبق تصویر فوق، هر زمان خط MVRV Z وارد این محدوده شده، کف قیمت بیت کوین تشکیل شده و پس از آن شاهد رالی صعودی بوده‌ایم. 

همچنین در محدوده قرمز رنگ، مقدار شاخص MVRV Z بین 7 تا 9 است. با رسیدن شاخص به این محدوده، نمودار بیت کوین وارد محدوده اشباع خرید شده و شاهد شکل‌گیری سقف قیمت هستیم. بنابراین پس از آن، ریزش قیمت بیت کوین رخ داده است. البته هر چه زمان به‌سمت جلو حرکت کرده، میزان نزدیک شدن شاخص MVRV Z به محدوده 7 تا 9 کمتر شده است. 

منابع معتبر برای بررسی شاخص MVRV

برخی از سایت‌های تحلیل آنچین، شاخص MVRV را در قالب نمودار برای ارز دیجیتال بیت کوین در اختیار شما قرار می‌دهند. البته بعضی از این سایت‌ها، تمام ابزارهای تحلیل درون زنجیره‌ای را به‌صورت رایگان در دسترس کاربران نمی‌گذارند. در حال حاضر، شما می‌توانید از سایت‌های زیر برای مشاهده و تحلیل آنلاین اندیکاتور MVRV در نمودار بیت کوین استفاده کنید.

سایت بیت کوین مگزین پرو (bitcoinmagazinepro)

سایت bitcoinmagazinepro نمودار شاخص MVRV و MVRV Z را برای نمودار قیمت بیت کوین به‌صورت رایگان ارائه می‌دهد. داده‌های این سایت کاملا به‌روز بوده و از ابتدای راه‌اندازی بیت کوین تاکنون را پوشش می‌دهند.

سایت گلسنود  (Glassnode)

سایت گلس نود (glassnode) معروف‌ترین منبع تحلیل آنچین در بازار کریپتوکارنسی است. بررسی کارشناسان ایران بروکر نشان می‌دهد که در حال حاضر، ابزار MVRV در این سایت به‌صورت رایگان در دسترس کاربران قرار ندارد و پس از خرید اشتراک ماهانه این پلتفرم، امکان استفاده از اندیکاتور MVRV را روی نمودار قیمت ارزهای دیجیتال مختلف خواهید داشت.

سایت کریپتوکوانت (CryptoQuant)

سایت cryptoquant نیز یکی دیگر از منابع کاربردی تحلیل آنچین است. مطابق تصویر زیر، کریپتوکوانت هم شاخص MVRV در نمودار بیت کوین را ارائه می‌دهد؛‌ اما نکته مهم این است که تنها از سپتامبر 2022 به‌بعد در نمودار سایت کریپتوکوانت قابل بررسی است.

سایر ابزارهای آنچین رایگان و غیررایگان

ابزارهای تحلیل آنچین رایگان و پولی زیادی تاکنون ابداع شده‌اند. اگر قصد سرمایه‌گذاری بلند مدت در بیت کوین و سایر رمزارزها را دارید، باید به‌سراغ ابزارهای تحلیل درون زنجیره‌ای دیگر در کنار شاخص MVRV بروید. بعضی از این ابزارهای کاربردی دیگر در این حوزه عبارت‌اند از:

• شاخص NUPL
• شاخص AASI
• شاخص NVT
• شاخص CVDD

جمع بندی | اندیکاتور MVRV چیست؟

شاخص MVRV یک ابزار تحلیل آنچین کاربردی برای رصد همزمان رفتار هولدرهای بلندمدت و معامله‌گران کوتاه‌مدت ارزهای دیجیتال است. به‌کمک این شاخص می‌توانید نواحی اشباع خرید و فروش روی نمودار قیمت رمزارزها را با دقت بالایی شناسایی کنید. اندیکاتور MVRV از نظر ریاضی همواره مقدار مثبت دارد. زمانی که این شاخص به‌زیر یک کاهش می‌یابد، نمودار به ناحیه اشباع فروش نزدیک می‌شود. با عبور این شاخص به بالای محدود 3.7 نیز شاهد شکل‌گیری ناحیه اشباع خرید در نمودار خواهیم بود. بار دیگر لازم است تأکید کنیم که حتما در کنار شاخص MVRV باید از سایر ابزارهای تحلیل آنچین، تکنیکال و فاندامنتال نیز استفاده کنید.