تقریباً دو سال از ظهور امور مالی غیرمتمرکز (دیفای DeFi) در سال ۱۳۹۹ (۲۰۲۰ میلادی) میگذرد. از آن زمان تاکنون، ما شاهد پروژههای بسیار موفق دیفای مانند یونی سواپ (UniSwap) بودهایم که باعث غیرمتمرکز شدن معاملات و امور مالی شده و روشهای جدیدی برای کسب سود در دنیای ارزهای دیجیتال ایجاد کرده است.
اما درست مانند تجربهای که با بیت کوین (Bitcoin) داشتیم، در این حوزه جدید نیز هنوز مشکلاتی وجود دارد که باید حل شوند. دیفای ۲ (DeFi 2.0) در پاسخ به این چالشها، برای توصیف نسل جدیدی از برنامههای غیرمتمرکز محبوبیت پیدا کرده است.
در این مقاله جامع از ایران بروکر، به بررسی دقیق دیفای ۲ میپردازیم. ما نه تنها ویژگیهای کلیدی و نوآوریهای این نسل جدید از امور مالی غیرمتمرکز را معرفی میکنیم، بلکه توضیح میدهیم چرا این تحول برای رفع چالشهای موجود در اکوسیستم دیفای ضروری است
دیفای ۲ چیست؟
دیفای ۲ اکوسیستم دیفای را به طور چشمگیری ارتقا دهد. در حالی که دیفای ۱.۰ انقلابی در دسترسی به خدمات مالی غیرمتمرکز ایجاد کرد، چالشهایی نیز به همراه داشت که نیاز به اصلاح داشتند.
این روند تکاملی یادآور گذار از بیت کوین به بلاک چین های نسل دوم مانند اتریوم است، که پیشرفتهای قابل توجهی را به ارمغان آورد. دیفای ۲ نیز در پی ایجاد چنین جهشی در عرصه امور مالی غیرمتمرکز است.
مشکلات دیفای: آیا DeFi واقعا غیرمتمرکز است یا به سمت تمرکزگرایی میرود؟
یکی از چالشهای پیش روی دیفای۲، انطباق با مقررات جدیدی است که دولتها در حال معرفی آن هستند، مانند قوانین احراز هویت (KYC) و مبارزه با پولشویی (AML). این امر نیازمند ایجاد تعادل بین حفظ ماهیت غیرمتمرکز و رعایت الزامات قانونی است.
برای درک بهتر نوآوریهای دیفای ۲، میتوان به مثال استخرهای نقدینگی اشاره کرد. این استخرها در دیفای ۱.۰ بسیار موفق بودند و به تأمینکنندگان نقدینگی اجازه میدادند با سپردهگذاری جفت توکنها، کارمزد کسب کنند. اما مشکل اینجا بود که تغییر در نسبت قیمت توکن ها میتوانست منجر به از دست دادن پول (ضرر ناپایدار) شود.
دیفای ۲ با ارائه راهحلهای نوآورانه، این مشکل را هدف قرار داد. بهعنوان مثال، برخی پروتکلهای دیفای ۲ در ازای دریافت کارمزدی اندک، بیمهای در برابر ضرر ناپایدار ارائه میدهند. این نوآوری نه تنها انگیزه بیشتری برای سرمایهگذاری در استخرهای نقدینگی ایجاد میکند، بلکه به نفع تمام ذینفعان در اکوسیستم دیفای است.
چرا باید از دیفای ۱ به نسخه دیفای ۲ارتقا دهیم؟
دیفای ۱.۰، با وجود نوآوریهای چشمگیر، با چالشهایی روبرو است که ضرورت ارتقا به نسخه ۲ را آشکار میسازد. در ادامه، دلایل اصلی این ارتقا را بررسی میکنیم:
۱- مقیاس پذیری و هزینهها
دیفای ۱.۰ با مشکلات جدی مقیاسپذیری مواجه است. ترافیک بالا در شبکههای بلاکچین باعث افزایش هزینههای گس (gas) شده، که در نتیجه خدمات را کندتر و گرانتر میکند. این مسئله، همراه با استفاده از اوراکلهای کمکیفیت، تجربه کاربری را به شدت تحت تأثیر قرار داده و جذابیت سرمایهگذاری برای افراد را کاهش میدهد. دیفای ۲ با ارائه راهحلهای نوآورانه، به دنبال بهبود این وضعیت است.
۲- غیر متمرکز سازی واقعی
یکی از انتقادات اصلی به دیفای ۱.۰، عدم غیرمتمرکزسازی کامل است. در حالی که این پلتفرمها ادعای غیرمتمرکز بودن دارند، اما در واقع هنوز توسط گروههای محدودی از مهندسان و توسعهدهندگان کنترل میشوند. دیفای ۲ با حرکت به سمت ساختارهای سازمان غیرمتمرکز خودگردان (DAO)، قصد دارد این مشکل را حل کرده و غیرمتمرکزسازی واقعی را محقق سازد.
۳- بهبود امنیت
دیفای ۲ با درک عمیق چالشهای امنیتی موجود در نسل اول، راهکارهای نوآورانهای را برای ارتقای امنیت ارائه میدهد. در حالی که دیفای ۱.۰ با مشکلاتی مانند تخمین نادرست استخرهای نقدینگی، حملات پیشدستانه و انواع کلاهبرداریها مواجه بود، دیفای ۲ با معرفی مکانیزمهای امنیتی پیشرفته و سیستمهای بیمه هوشمند، سطح جدیدی از محافظت را برای کاربران فراهم میکند.
۴- مدیریت بهتر نقدینگی
دیفای ۲ با ارائه راهکارهای تازه، چالشهای نقدینگی در دیفای ۱.۰ را هدف قرار داده است. مشکلاتی مانند قفل شدن سرمایه، استفاده ناکارآمد از منابع و خطر ضرر ناپایدار در استخرهای نقدینگی، دیگر مانعی برای پیشرفت نخواهند بود.
کاربردهای دیفای ۲: تحولی در امور مالی غیر متمرکز
دیفای ۲، با هدف ارتقای کیفیت تجربه کاربری و افزایش امنیت خدمات مالی، راهحلهای نوآورانهای را ارائه میدهد. این نوآوریها به طور چشمگیری در حال تغییر چشمانداز دیفای هستند. در ادامه، به بررسی برخی از مهمترین کاربردهای دیفای ۲ میپردازیم:
۱- مدیریت هوشمند نقدینگی: انقلابی در تأمین سرمایه
دیفای ۱.۰ کاربران خود را تشویق میکرد تا در ازای کسب سود، در تأمین نقدینگی برای یک جفت توکن کمک کنند. با این حال، محدودیتهای خاصی در پروژههای ییلد فارمینگ (yield farming) بلندمدت به وجود آمد، زیرا سرمایهگذاران در معرض خطر ضرر ناپایدار قرار داشتند.
اما دیفای ۲ با معرفی مفهوم «نقدینگی کنترل شده توسط پروتکل» (PCV)، این مشکل را حل کرد. در واقع، دیفای ۲ تلاش میکند وابستگی خود به نقدینگی یارانهای را از بین ببرد و آن را به ساختاری تبدیل کند که توسط پروتکل کنترل میشود. در این رویکرد نوآورانه:
- پلتفرمها نقدینگی خود را مستقیماً تأمین میکنند یا از سایر پروتکلها اجاره میگیرند.
- وابستگی به سرمایهگذاران شخص ثالث به طور چشمگیری کاهش مییابد.
- خطر ضرر ناپایدار برای کاربران به حداقل میرسد.
۲- بیمه هوشمند در دیفای ۲: محافظت نوآورانه از سرمایهگذاریها
ارزیابی دقیق امنیت یک پروتکل برای اکثر سرمایهگذاران، به ویژه تازهواردان، در قراردادهای هوشمند چالش بزرگی است و میتواند ریسکهای قابل توجهی را به همراه داشته باشد. هرچند، دیفای ۲ با معرفی سیستم بیمه هوشمند، راهحل جدیدی برای این مشکل ارائه میدهد:
تجزیه و تحلیل قرارداد هوشمند “Smart Contract” | چگونه یک قرارداد هوشمند را بخوانیم؟
- کاربران میتوانند با پرداخت حق بیمهای اندک، قراردادهای هوشمند خاص را بیمه کنند.
- در صورت هک شدن قرارداد هوشمند یا استخر نقدینگی، سرمایهگذاری کاربران محافظت میشود.
- این سیستم، لایهای اضافی از امنیت را برای سرمایهگذاران فراهم میکند.
۳- وامهای خود پرداخت در دیفای ۲: تغییر اساسی در سیستم وام دهی
دیفای ۲ با معرفی وامهای خودپرداخت، مفهوم وامدهی را متحول کرده است. این وامها ریسکهای سنتی مرتبط با وامها را به طور چشمگیری کاهش میدهد:
- حذف خطر نقد شدن وثیقه: دیگر نگرانی از دست دادن ناگهانی وثیقه وجود ندارد.
- کاهش بار پرداختهای بهره: وامگیرنده از پرداختهای مستقیم بهره رها میشود.
نحوه عملکرد
- وامگیرنده برای مثال ۱۰۰ دلار وام میگیرد و ۵۰ دلار وثیقه میگذارد.
- وامدهنده از این وثیقه برای استیکینگ (staking) و کسب سود استفاده میکند.
- سود حاصل برای بازپرداخت تدریجی وام استفاده میشود.
- پس از بازپرداخت کامل وام و کسب سود اضافی توسط وامدهنده، وثیقه به وامگیرنده بازگردانده میشود.
مزایا وامهای خودپرداخت در دیفای ۲
- وامگیرنده عملاً وام را بازپرداخت نمیکند؛ وام از طریق سود وثیقه بازپرداخت میشود.
- ریسک برای هر دو طرف کاهش مییابد.
- حتی در صورت کاهش ارزش وثیقه، فقط زمان بازپرداخت بدون خطر از دست دادن سرمایه، طولانیتر میشود.
هدف دیفای ۲ چیست؟
هدف این نسل جدید از پروتکلهای دیفای، تضمین پایداری بلندمدت این بخش است. همچنین برخی دیگر از اهداف دیفای ۲ شامل:
تمرکز بر روابط تجاری (B2B): دیفای ۲ به جای تمرکز فقط بر کاربران عادی، به دنبال ارائه خدمات به سایر پروژهها و پروتکلهای دیفای است.
- تمرکز بر تجارت به تجارت (B2B): ارائه راهحلها و خدمات برای سایر پروتکلها و پروژههای دیفای.
- تضمین پایداری بلندمدت: ایجاد مکانیزمهایی برای اطمینان از دوام و رشد مداوم اکوسیستم دیفای.
- توسعه روشهای نقدینگی پایدار: کاهش وابستگی به مشوقهای توکن و ارائهدهندگان شخص ثالث برای تأمین نقدینگی.
- ایجاد ارتباط با امور مالی سنتی: پر کردن شکاف بین دیفای و سیستم مالی سنتی برای افزایش پذیرش و ادغام.
- بهبود امنیت و مقیاسپذیری: ارائه راهحلهایی برای افزایش امنیت و توانایی مقیاسپذیری پروتکلهای دیفای.
- نوآوری در مدلهای کسب و کار: معرفی مدلهای جدید برای کسب درآمد و ایجاد ارزش در اکوسیستم دیفای.
- افزایش کارایی سرمایه: بهینهسازی استفاده از سرمایه در پروتکلهای دیفای برای افزایش بازدهی و کاهش ریسک.
چگونه در دیفای ۲ سرمایهگذاری کنیم؟
در این بخش، با پنج روش اصلی سرمایهگذاری در دیفای ۲ آشنا میشویم:
- ییلد فارمینگ (Yield Farming): ییلد فارمینگ استفاده از امور مالی غیرمتمرکز برای به حداکثر رساندن بازدهی است. به عنوان مثال، برخی از ییلد فارمرها، ارزهای دیجیتال خود را مدام بین پلتفرمهای وام مختلف جابجا میکنند تا سود خود را به حداکثر برسانند.
- وامدهی (Lending): وامدهی در دیفای ۲ مانند داشتن یک بانک شخصی است، اما بدون دردسرهای معمول. شما ارز دیجیتال خود را قرض میدهید و در ازای آن بهره دریافت میکنید. با سیستم وامهای خودپرداخت، هم وامدهنده و هم وامگیرنده میتوانند با خیال راحتتری به این فعالیت بپردازند.
- استخراج نقدینگی (Liquidity Mining): استخراج نقدینگی شبیه به معدنکاوی در دنیای دیجیتال است. شما داراییهای خود را به صرافیهای غیرمتمرکز قرض میدهید و در ازای آن پاداش دریافت میکنید. این پاداشها از کارمزدهای معاملات تأمین میشوند، و میزان آن بسته به سهم شما در استخر نقدینگی متغیر است.
- استیکینگ: استیکینگ، مشارکت فعال در امنیت و عملکرد شبکههای بلاکچین مبتنی بر اثبات سهام است. با قفل کردن ارز دیجیتال خود در شبکه، شما به یک تأییدکننده تراکنشها تبدیل میشوید و در ازای این خدمت ارزشمند، پاداشهای منظمی دریافت میکنید.
- معامله در صرافیهای غیرمتمرکز (DEX Trading): صرافیهای غیرمتمرکز (DEXs) معاملات ارزهای دیجیتال را بدون دخالت سازمانهای شخص ثالث مانند بانکها تسهیل میکنند.
پروژههای مهم دیفای ۲
برخی زا محبوبترین پروژههای دیفای ۲ عبارتند از:
1- الیمپوس دائو (Olympus DAO)
الیمپوس دائو، پیشگام جنبش دیفای ۲، با مدل نوآورانه نقدینگی متعلق به پروتکل (POL) خود، چشمانداز جدیدی در امور مالی غیرمتمرکز ارائه میدهد. این سازمان خودگردان غیرمتمرکز (DAO) با استفاده از توکن OHM، به دنبال ایجاد یک ارز ذخیره برای اکوسیستم دیفای است.
یژگیهای کلیدی
- توکن OHM با پشتوانه استیبلکوینهایی مانند DAI و FRAX
- مشارکت کاربران در تصمیمگیریهای مهم از طریق رأیگیری
- امکان سهامگذاری OHM و دریافت توکنهای sOHM برای استفاده در پلتفرمهای مختلف دیفای
- فرصتهای درآمدزایی از طریق تولید توکنهای LP و صدور اوراق قرضه
۲- آبراکادابرا مانی (Abracadabra.money)
آبراکادابرا مانی، پیشگام نوآوری در عرصه وامدهی دیفای ۲، با ارائه راهکارهای جدید، مفهوم استفاده از داراییهای دیجیتال را متحول کرده است. این پلتفرم هوشمند، با امکان استفاده از توکنهای بهادار به عنوان وثیقه، دریچهای جدید به روی کاربران میگشاید، و بدین ترتیب، ارزش پنهان داراییهای دیجیتال را آزاد میکند.
مزایای اصلی
- امکان استفاده از توکنهای بهادار مانند yvUSDC و yvWETH به عنوان وثیقه
- مینت استیبلکوین MIM (پول جادویی اینترنت) با پشتوانه دلار
- نرخهای بهره ثابت و نرخهای وامگیری پایین
- توکن حاکمیتی SPELL برای مشارکت در تصمیمگیریها و کسب کارمزد پلتفرم
۳- کانوکس فایننس (Convex Finance)
کانوکس فایننس، با تکیه بر بستر کرو فایننس، اکوسیستمی خلق کرده که با بهینهسازی پاداشها و کاهش هزینهها، بازدهی را برای تأمینکنندگان نقدینگی و سهامگذاران به طور چشمگیری افزایش میدهد.
ویژگیهای برجسته
- دریافت پاداش بدون نیاز به قفل کردن توکنهای CRV
- بدون کارمزد برداشت و کارمزد عملکرد بسیار پایین
- امکان استیکینگ توکنهای CRV و دریافت سهمی از پاداشها
- بهینهسازی استراتژیهای سرمایهگذاری در اکوسیستم Curve
جمعبندی: تکامل دیفای ادامه دارد
دیفای ۲، فراتر از یک برچسب تبلیغاتی، نشاندهنده مرحلهای حیاتی در تکامل امور مالی غیرمتمرکز است. این جنبش، با عبور از مرحله راهاندازی اولیه، اکنون ابزارهای لازم برای تحول عمیق در دنیای مالی را در اختیار دارد.
در مرکز این تحول بزرگ، توسعهدهندگان با خلاقیت خارقالعادهای سیستمهای مالی جدیدی را طراحی میکنند. این سیستمها مانند قطعات لگو قابل ترکیب هستند و هدف آنها ایجاد راهحلهایی است که همزمان سه هدف مهم را برآورده میکنند: افزایش سود، استفاده بهینه از سرمایه، و حفظ اصل غیرمتمرکز بودن.
دیفای ۲مانند دانشآموزی است که از تجربیات سال اول دبیرستان خود درس گرفته و حالا برای سال دوم آمادهتر است. اما چالش بزرگی که پیش رو دارد، این است: چطور میتواند آزادی و استقلال خود را حفظ کند، در حالی که باید با قوانین دنیای مالی سنتی هم همراه شود؟
سوالات متداول
دیفای ۲ چگونه امنیت سرمایهگذاری را بهبود میبخشد؟
دیفای ۲ با ارائه بیمه هوشمند برای قراردادهای هوشمند و کاهش ریسک ضرر ناپایدار، امنیت سرمایهگذاری را افزایش میدهد.
مزیت اصلی وامهای خودپرداخت در دیفای ۲ چیست؟
وامهای خودپرداخت، ریسک نقد شدن وثیقه را حذف کرده و بازپرداخت وام را از طریق سود حاصل از وثیقه انجام میدهند.
تفاوت اصلی مدیریت نقدینگی در دیفای ۲نسبت به نسل قبل چیست؟
دیفای ۲ با معرفی “نقدینگی کنترل شده توسط پروتکل” (PCV)، وابستگی به سرمایهگذاران شخص ثالث را کاهش داده و مدیریت نقدینگی را بهینهتر میکند.
منابع:
اول: https://academy.binance.com/en/articles/what-is-defi-2-0-and-why-does-it-matter
دوم: https://thedefiant.io/education/what-is-defi-20
سوم: https://cointelegraph.com/learn/defi2-0-a-beginners-guide-to-the-second-generation-of-defi-protocols
