سازمان تجارت جهانی (WTO) چیست و چه تاثیری بر بازار فارکس دارد؟

سازمان تجارت جهانی (World Trade Organization یا WTO) یک نهاد بین‌ المللی است که ۱۶۴ کشور عضو دارد و به تنظیم قوانین تجارت میان ملت‌ها می‌پردازد. هدف اصلی این سازمان، تضمین جریان روان و قابل پیش‌بینی تجارت در سطح جهانی است.

جالب است بدانید که دونالد ترامپ (Donald Trump)، رئیس‌ جمهور پیشین ایالات متحده آمریکا، در مرداد ۱۳۹۷ (آگوست ۲۰۱۸)، در راستای تلاش‌های گسترده‌اش برای مذاکره مجدد درباره توافق‌ های تجاری جهانی آمریکا، تهدید کرد که این کشور را از سازمان تجارت جهانی خارج خواهد کرد. او WTO را یک «فاجعه» توصیف کرد. اگر آمریکا از این سازمان خارج می‌شد، تریلیون‌ها دلار از تجارت جهانی دچار اختلال می‌شد.

با این حال، دولت جو بایدن (Joe Biden) رویکرد متفاوتی را در پیش گرفته است. این دولت متعهد شده که به عضویت در سازمان تجارت جهانی ادامه دهد، اما در عین حال تاکید می‌کند که اصلاحات در این سازمان همچنان ضروری است.

سازمان تجارت جهانی چیست؟

سازمان تجارت جهانی با مخفف WTO نهادی است که از دل توافقنامه عمومی تعرفه و تجارت یا گت (GATT) متولد شد. گت در سال ۱۳۲۶ (۱۹۴۷) پس از جنگ جهانی دوم تاسیس شد و بخشی از خانواده نهادهای برآمده از کنفرانس برتون وودز، همراه با صندوق بین‌ المللی پول (IMF) و بانک جهانی بود. 

اساس گت بر اصل دولت کامله‌ الوداد (Most-Favored-Nation – MFN) استوار است. این اصل به این معناست که اگر یک کشور به کشور دیگری امتیازات تجاری ویژه‌ای بدهد، باید همان امتیازات را به همه کشورهای عضو بدهد. هدف این بود که هیچ کشوری مزیت تجاری خاصی نسبت به دیگران نداشته باشد.

یکی از عوامل موثر بر نوسانات تمام بازارها اخبار است و اطلاع دقیق و دائمی از تقویم اقتصادی فارکس بسیار ضروری‌ست.

البته، در سال ۱۳۷۴ (۱۹۹۵)، وتو جایگزین گت شد و درحال‌حاضر به‌عنوان نهاد جهانی تجارت شناخته می‌شود. قوانین فعلی WTO از دور مذاکرات اروگوئه گت که بین سال‌های ۱۳۶۵ تا ۱۳۷۳ (۱۹۸۶ تا ۱۹۹۴) برگزار شد، نشأت گرفته است. 

حتما مقاله مربوط به انواع کلاهبرداری های ارز دیجیتال مانند فیشینگ، اسکم، پامپ و دامپ، راگ پول، پانزی و… را بخوانید.

ناگفته نماند که مقررات تجاری گت که بین سال‌های ۱۳۲۶ تا ۱۳۷۳ (۱۹۴۷ تا ۱۹۹۴) تدوین شده بود، همچنان اساس قوانین تجارت چندجانبه کالا را تشکیل می‌دهد. وتو همچنین به موضوعات خاصی مانند کشاورزی و مسائل مربوط به ضد دامپینگ پرداخته است.

سبز: اخیرا در اسفند ۱۴۰۲ (فوریه ۲۰۲۴)، کشورهای کومور و تیمور شرقی نیز به جمع اعضای این سازمان پیوستند که نشان‌دهنده اهمیت و جایگاه جهانی WTO است.

امروزه، WTO با ۱۶۶ کشور عضو، نقش مهمی در تنظیم روابط تجاری جهانی ایفا می‌کند. این سازمان به تولید کنندگان، صادر کنندگان و وارد کنندگان کمک می‌کند تا کسب و کار خود را مدیریت و حفاظت کنند. 

سازمان تجارت جهانی چگونه کار می‌کند؟

تصمیمات در این سازمان معمولا با اجماع گرفته می‌شود، اگرچه در موارد نادر ممکن است رأی‌گیری اکثریت نیز صورت گیرد. در ادامه رکن‌های اصلی و وظایف کلیدی سازمان تجارت جهانی را بررسی می‌کنیم.

رهبر سازمان تجارت جهانی 

شورای عمومی این سازمان، در ۲۷ بهمن ۱۳۹۹ (۱۵ فوریه ۲۰۲۱)، نگوزی اوکونجو-ایویلا (Ngozi Okonjo-Iweala) را که دو بار وزیر دارایی نیجریه بوده، به‌عنوان مدیرکل این سازمان انتخاب کرد. او اولین زن و اولین فرد آفریقایی است که به این سمت انتخاب شده است. وی از ۱۱ اسفند ۱۳۹۹ (۱ مارس ۲۰۲۱) برای یک دوره چهار ساله کار خود را آغاز کرد.

کابینه و اعضای سازمان تجارت جهانی

کنفرانس وزیران، که حداقل هر دو سال یک بار در ژنو سوئیس برگزار می‌شود، بالاترین مرجع تصمیم‌ گیری در سازمان WTO است. این سازمان همچنین دارای شوراهای تخصصی کالا، خدمات و حقوق مالکیت معنوی است که همگی به شورای عمومی گزارش می‌دهند. علاوه‌براین، گروه‌ های کاری و کمیته‌های متعددی نیز در این ساختار فعالیت می‌کنند.

وظایف سازمان تجارت جهانی

سازمان تجارت جهانی نقش مهمی در حل و فصل اختلافات تجاری بین کشورهای عضو ایفا می‌کند. این سازمان با استفاده از مکانیسم‌های متنوعی، از جمله میانجی‌گری، مذاکرات چندجانبه و در صورت لزوم، اعمال اقدامات تنبیهی، به حل مناقشات می‌پردازد. 

هنگامی که کشوری اقدامات تجاری ناعادلانه‌ای مانند وضع تعرفه‌ های تبعیض‌ آمیز یا محدودیت‌ های غیرقانونی بر واردات اعمال می‌کند، سازمان تجارت جهانی می‌تواند وارد عمل شود. 

یکی از شاخه‌های علوم اجتماعی، اقتصاد سیاسی است که با استفاده از مجموعه متنوعی از ابزارها و روش‌ها به مطالعه ارتباط بین افراد و جوامع، و بازارها و دولت‌ها می‌پردازد.

این سازمان ابتدا از طریق گفتگو و مذاکره تلاش می‌کند تا طرفین را به توافق برساند. در صورت عدم موفقیت، به تشکیل هیئت‌ های داوری و صدور احکام الزام‌آور روی می‌آورد. حتی در موارد حاد، سازمان اختیار دارد تا تحریم‌های تجاری یا جریمه‌ های اقتصادی علیه کشورهای متخلف وضع کند، اما همواره هدف نهایی، حفظ نظام تجارت جهانی عادلانه و باز است.

توافق‌ نامه‌‌ های سازمان WTO

نکته مهم در مورد سازمان تجارت جهانی این است که بدون توافق‌ نامه‌ های پایه‌ ای WTO، هیچ مذاکره، میانجی‌گری یا حل اختلافی امکان‌پذیر نیست. این توافق‌نامه‌ها قوانین حقوقی تجارت بین‌المللی را تعیین می‌کنند و WTO بر آنها نظارت دارد. 

مقاله بررسی تاثیر و مداخله بانک های مرکزی بر بازار فارکس به شما به درک بهتر بازار کمک می‌کند.

این قوانین، دولت‌ها را ملزم می‌کند تا در تنظیم سیاست‌ های تجاری آینده خود، محدودیت‌های مشخصی را رعایت کنند. همچنین، توافق‌ نامه‌‌های این سازمان از تولیدکنندگان، واردکنندگان و صادرکنندگان حمایت می‌کنند و در عین حال دولت‌های جهان را تشویق می‌کنند تا استانداردهای اجتماعی و زیست‌محیطی خاصی را رعایت کنند.

مزایا و معایب سازمان تجارت جهانی (WTO)

تصمیمات سازمان تجارت جهانی (WTO) چه تاثیری بر فارکس دارد؟

واقعیت این است که تصمیمات و سیاست‌های این سازمان می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر اقتصاد کشورها و به تبع آن، بر بازارهای مالی جهانی از جمله بازار ارز خارجی فارکس داشته باشد. 

۱- جلوگیری از «جنگ‌ های ارزی»

گاهی کشورها سعی می‌کنند با کاهش ارزش پول خود، کالاهایشان را ارزان‌تر کنند تا بیشتر بفروشند. این کار می‌تواند منجر به «جنگ ارزی» شود. اما این سازمان با قوانین خود جلوی این کار را می‌گیرد. این قوانین برای معامله‌گران فارکس، یعنی ثبات بیشتر در بازار و کاهش ریسک تغییرات ناگهانی و بزرگ در قیمت ارز ها.

کارگزار فارکس یا بروکر فارکس شرکتی است که به معامله‌گران امکان می‌دهد در بازار فارکس، که بزرگترین بازار مالی جهان است، به خرید و فروش ارز و ابزارهای معاملاتی مختلف بپردازند.

WTO در این زمینه نقش مهمی ایفا می‌کند:

1. نظارت و پیشگیری: WTO با نظارت بر سیاست‌ های ارزی کشورها، تلاش می‌کند از اقدامات یک‌جانبه و مخرب جلوگیری کند.
2. میانجی‌گری: در صورت بروز اختلاف، این سازمان به عنوان میانجی عمل کرده و راه‌حل‌های مسالمت‌آمیز ارائه می‌دهد.
3. وضع قوانین: WTO قوانینی را وضع می‌کند که کشورها را از دستکاری عمدی نرخ ارز برای کسب مزیت تجاری منع می‌کند.

برای معامله‌گران ارز، این اقدامات به معنای:

1. ثبات بیشتر: کاهش احتمال نوسانات شدید و ناگهانی در نرخ‌ های ارز.
2. قابلیت پیش‌بینی بهتر: امکان تحلیل دقیق‌تر روندهای بازار بدون نگرانی از مداخلات غیر منتظره دولت‌ها.
3. کاهش ریسک: کم شدن خطر ضرر های هنگفت ناشی از تغییرات ناگهانی در سیاست‌ های ارزی.
4. فرصت‌ های معاملاتی سالم‌تر: ایجاد یک محیط تجاری که در آن مهارت‌ های تحلیلی و استراتژی‌ های معاملاتی، نه مداخلات دولتی، عامل موفقیت هستند.

۲- شکل‌ دهی و تنظیم محیط مالی با همکاری صندوق بین‌المللی پول (IMF)

WTO و صندوق بین‌المللی پول (IMF) دو نهاد کلیدی در نظام اقتصاد جهانی هستند که با همکاری یکدیگر، تاثیر زیادی در شکل‌دهی و تنظیم محیط مالی و تجاری بین‌ المللی ایفا دارند.

صندوق بین‌المللی پول با تمرکز بر سیاست‌ های پولی و نرخ‌ های ارز، ثبات مالی جهانی را هدف قرار می‌دهد، در حالی که WTO بر تسهیل و تنظیم جریان‌های تجاری بین کشورها متمرکز است. این همکاری متقابل منجر به ایجاد یک دیدگاه جامع و یکپارچه از اقتصاد جهانی می‌شود که برای فعالان بازار ارز بسیار ارزشمند است. 

سیاست‌های بانک مرکزی روی میزان اشتغال، رشد اقتصادی، وضعیت بازارهای مالی و … تاثیرگذار است و از این سیاست‌ها به عنوان سیاست پولی بانک مرکزی یاد می‌شود.

معامله‌گران ارز با بهره‌گیری از این اطلاعات دقیق و چندبعدی، می‌توانند تحلیل‌های عمیق‌تری از عوامل تأثیرگذار بر نوسانات ارزی ارائه دهند و استراتژی‌های معاملاتی خود را با آگاهی بیشتری تنظیم کنند. 

۳- افزایش شفافیت اطلاعات مالی بین‌ المللی

این سازمان نقش مهمی در افزایش شفافیت اطلاعات مالی بین‌المللی، به‌ویژه در زمینه‌ی ذخایر ارزی کشور ها دارد. این شفافیت را می‌توان به مثابه‌ی آگاهی از وضعیت مالی همسایگان در یک جامعه‌ی جهانی تصور کرد. برای معامله‌گران بازار ارز، این اطلاعات ارزش استراتژیک بالایی دارد. آنها با تحلیل این داده‌ها می‌توانند الگوهای احتمالی مداخله‌ی دولت‌ها در بازار ارز را پیش‌بینی کنند.

به عنوان مثال، کاهش قابل توجه در ذخایر ارزی یک کشور نشان‌دهنده‌ی تلاش آن کشور برای حمایت از ارزش پول ملی خود است. از سوی دیگر، افزایش سریع ذخایر می‌تواند حاکی از سیاست‌های ارزی انبساطی باشد. 

اگر می‌خواهید وارد بازار فارکس شوید حتما آموزش رایگان فارکس را ببینید.

این سطح از شفافیت نه تنها به بهبود تصمیم‌گیری‌ های معامله‌ گران کمک می‌کند، بلکه به طور کلی به افزایش کارایی و ثبات در بازار های ارز جهانی می‌انجامد. 

۴- تأثیر بر انتظارات بازار

گزارش‌ها و اظهارنظرهای سازمان تجارت جهانی (WTO) روی شکل‌دهی به انتظارات و رفتار فعالان بازار ارز تاثیر دارد. این تأثیرگذاری را می‌توان از چند جنبه بررسی کرد:

• تغییر در ترجیحات ریسک: اگر WTO چشم‌انداز مثبتی از اقتصاد جهانی ارائه دهد، معامله‌گران ممکن است به سمت ارز های پر ریسک‌تر مانند دلار استرالیا یا لیر ترکیه گرایش پیدا کنند. هرچند، در صورت ارائه‌ی گزارش‌های نگران‌کننده، تمایل به ارز های امن مانند دلار آمریکا یا فرانک سوئیس افزایش می‌یابد.
• پیش‌بینی روندهای تجاری: اگر WTO افزایش حجم تجارت جهانی را پیش‌بینی کند، این می‌تواند به تقویت ارز های کشور های صادرکننده‌ی بزرگ مانند یوان چین یا وون کره جنوبی منجر شود.
• تأثیر بر سیاست‌های پولی: گزارش‌های WTO می‌تواند بر تصمیمات بانک‌های مرکزی تأثیر بگذارد. مثلا، پیش‌بینی رشد اقتصادی قوی ممکن است احتمال افزایش نرخ بهره را بالا ببرد، که این خود می‌تواند ارزش ارز را تقویت کند.

چرا نگرانی‌ هایی درباره آینده سازمان تجارت جهانی وجود دارد؟

نگرانی‌های فزاینده درباره آینده سازمان WTO ریشه در چالش‌های دیرینه و تشدید شده‌ی اخیر این نهاد دارد. از اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی، مقالات دانشگاهی به «بحران» در WTO اشاره کرده‌اند، اما اخیرا این مشکلات ابعاد جدی‌تری به خود گرفته‌اند. 

محور اصلی این نگرانی‌ها، اختلاف نظر عمیق بین ایالات متحده آمریکا و سازوکار حل اختلاف WTO است. آمریکا مدت‌هاست که باور دارد این سازوکار از حدود اختیارات خود فراتر رفته و حاکمیت ملی این کشور را تهدید می‌کند. اگرچه دولت‌های پیشین آمریکا سعی در حل این مسئله از طریق مذاکره داشتند، دولت دونالد ترامپ رویکردی تهاجمی‌تر اتخاذ و انتصاب قضات جدید به رکن استیناف را مسدود کرد. 

NRIP یا نرخ بهره منفی چیست و چه تاثیری روی بازار دارد؟

این اقدام منجر به فلج شدن عملی سازوکار حل اختلاف از دسامبر ۲۰۲۱۹ شد، زیرا تعداد قضات برای رسیدگی به پرونده‌های جدید به حد نصاب نرسید. مهم‌تر اینکه عدم کارکرد این بخش ضربه‌ای جدی به اعتبار و کارآمدی این سازمان وارد کرده است. 

می‌توان گفت که توانایی WTO در مدیریت اختلافات تجاری و حفظ نظم در تجارت جهانی بدون حل این مشکلات، به‌شدت تضعیف خواهد شد.

آیا سازمان WTO برای اقتصاد جهانی خوب بوده یا بد؟

این سؤال بستگی به تعریف ما از وظیفه WTO دارد. بیایید دو سناریو را بررسی کنیم:

سناریو اول: چرا WTO خوب بوده است؟

1. گسترش تجارت آزاد: اگر وظیفه اصلی WTO را گسترش تجارت آزاد بدانیم، می‌توان گفت تا حد زیادی موفق بوده است. به لطف GATT و WTO، تجارت بین‌المللی اکنون در دنیایی با تعرفه‌های نسبتا پایین انجام می‌شود. میانگین تعرفه‌ها امروزه، در مقایسه با بیش از ۲۰ درصد در سال ۱۳۲۶ (۱۹۴۷)، کمتر از ۳ درصد است.
2. ایجاد زنجیره‌های ارزش جهانی: اکنون بیش از ۷۰ درصد از تمام کالاهای تولیدی از طریق زنجیره‌ های ارزش جهانی تولید می‌شوند، که در آن یک محصول از قطعات و نیروی کار چندین کشور مونتاژ می‌شود.
3. کمک به ایجاد شرایط لازم برای جهانی شدن: اگرچه GATT و WTO کاملا مسئول افزایش جهانی شدن نیستند، اما به ایجاد شرایط لازم برای آن کمک کرده‌اند.

سناریو دوم: چرا WTO بد بوده است؟

1. نابرابری اقتصادی و از دست دادن شغل: جهانی شدن و تجارت آزاد می‌تواند منجر به نابرابری اقتصادی و از دست دادن شغل شود. تخمین‌ها حاکی از آن است که که بین سال‌های ۱۳۷۸ تا ۱۳۹۰ (۱۹۹۹ تا ۲۰۱۱)، حدود دو میلیون شغل در آمریکا به دلیل رقابت با چین از دست رفته است.
2. انتقال مشاغل به کشورهای با نظارت کم: برخی منتقدان استدلال می‌کنند که تجارت آزاد، مشاغل را به کشورهایی با نظارت دولتی کم منتقل می‌کند که می‌تواند منجر به شیوه‌های استثماری شود.
3. ناتوانی در تصویب قوانین جدید: WTO در نقش قانون‌گذار تجارت جهانی، نمره پایینی می‌گیرد. سال‌هاست که نتوانسته قوانین جدیدی درباره مسائل مدرن مانند تجارت دیجیتال، تجارت الکترونیک و استاندارد های بهداشت عمومی برای غذا های اصلاح شده ژنتیکی تصویب کند.
4. شکست در مذاکرات: دور مذاکرات دوحه پس از چهارده سال گفتگو نتوانست مقررات جدیدی در مورد مسائل حساس سیاسی مانند یارانه‌ های کشاورزی و سایر موضوعات مؤثر بر کشور های در حال توسعه ایجاد کند.
5. مشکل در اجرای قوانین: WTO در انجام وظیفه سوم خود – اجرای قوانین – به ویژه در مورد چین با مشکل مواجه است. چین از سال ۱۳۸۰ (۲۰۰۱) که به WTO پیوسته، قوانین تجارت جهانی را نقض کرده اما با پیامدهای کمی روبرو شده است.

تجارت آزاد، اما به چه بهایی؟

اعتراضات ضد سازمان تجارت جهانی که در سراسر دنیا شاهد آن هستیم، واکنشی به پیامدهای ایجاد یک نظام تجاری چندجانبه است. منتقدان می‌گویند که نتایج سیاست‌ های سازمان WTO به دلیل عدم شفافیت در مذاکرات، غیردموکراتیک است. 

چالش حاکمیت ملی و منافع کشورها

مخالفان استدلال می‌کنند از آنجا که این سازمان به‌عنوان یک مرجع جهانی در امور تجارت عمل می‌کند و حق بررسی سیاست‌های تجاری داخلی کشورها را دارد، حاکمیت ملی کشورها به خطر می‌افتد. 

برای مثال، مقرراتی که یک کشور ممکن است بخواهد برای حفاظت از صنعت، کارگران یا محیط زیست خود وضع کند، می‌تواند به عنوان مانعی در برابر هدف سازمان WTO برای تسهیل تجارت آزاد تلقی شود. در واقع، یک کشور مجبور می‌شود برای جلوگیری از نقض توافقنامه‌های سازمان تجارت جهانی، منافع خود را فدا کند. 

علاوه‌براین، رژیم‌های ظالمی که برای کشورهای خود مضر هستند، ممکن است به طور ناخواسته از حمایت پنهان دولت‌های خارجی برخوردار شوند که به نام تجارت آزاد، به تجارت با این رژیم‌ها ادامه می‌دهند. 

تنش بین حقوق مالکیت معنوی و وظیفه دولت‌ ها

یکی از مناقشات مهم سازمان تجارت جهانی مربوط به حقوق مالکیت معنوی و وظیفه یک دولت در قبال شهروندانش در برابر یک مرجع جهانی است. یک نمونه شناخته شده، درمان‌های HIV/ایدز و هزینه داروهای ثبت شده است. 

کشورهای فقیر، مانند کشورهای آمریکای جنوبی و آفریقای جنوب صحرا، به سادگی توان خرید این داروهای ثبت شده را ندارند. راهکار منطقی تولید یا خرید نسخه‌های ژنریک این داروها می‌تواند هزاران زندگی را نجات دهد، اما به عنوان اعضای سازمان WTO، این اقدام می‌تواند نقض توافقنامه‌های حقوق مالکیت معنوی تلقی شود.

این تناقض بین نیاز حیاتی به دارو و الزامات قانونی WTO، کشورهای فقیر را در موقعیتی دشوار قرار می‌دهد: آنها باید بین حفظ سلامت شهروندان خود و پایبندی به تعهدات بین‌المللی، که نقض آن می‌تواند منجر به تحریم‌های تجاری شود، یکی را انتخاب کنند.

جمع‌بندی

سازمان تجارت جهانی (WTO) وظیفه تنظیم روابط تجاری بین‌المللی را به عهده دارد. این سازمان با ۱۶۶ کشور عضو، به تسهیل تجارت جهانی، حل اختلافات تجاری و ایجاد قوانین تجاری بین‌المللی می‌پردازد. همچنین، WTO تأثیر قابل‌توجهی بر بازار فارکس دارد، از جمله جلوگیری از «جنگ‌های ارزی»، افزایش شفافیت اطلاعات مالی و شکل‌دهی به انتظارات بازار.

با این حال، WTO با چالش‌های جدی روبروست. اختلافات بین آمریکا و سازوکار حل اختلاف WTO، ناتوانی در تصویب قوانین جدید برای مسائل مدرن، و نگرانی‌هایی درباره تأثیر سیاست‌های آن بر نابرابری اقتصادی و از دست رفتن مشاغل، از جمله این چالش‌ها هستند. 

سوالات متداول