مراکز درمانی ترک اعتیاد در سراسر دنیا این روزها شاهد روند افزایشی مراجعهکنندگانی هستند که با اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال دست و پنجه نرم میکنند. گرچه تشخیص نشانههای این بیماری خیلی سخت نیست اما بعضی از تریدرها روحشان هم خبر ندارد که درگیر چه معضلی شدهاند.
یکی از جنبههای نوسانات شدید در بازار ارزهای دیجیتال که کمتر به آن توجه شده، تاثیری است که تغییرات ناگهانی قیمتها میتواند روی سلامت روانی تریدرها و سرمایهگذاران، بگذارد. اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال به صورت روزانه یا ترید وسواسی و بیمارگونه همین حالا هم در بین تریدرهای سهام بسیار رایج است و پزشکان متخصص زیادی، تحقیقات و گزارشات مفصلی در مورد آن تهیه کردهاند. حتی برنامههای توانبخشی هم برای درمان اعتیاد به ترید روزانه وجود دارد.
بازار رمزارزها به دلیل امکان به دست آوردن پولهای کلان که زندگی را از این رو به آن رو میکنند، سهم زیادی در ابتلای افراد به بیماری اعتیاد به تریدینگ دارد. برای این که به درک بهتری از مکانیسم اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال و نحوه تشخیص آن برسیم، مجله Magazine نشستی با تونی مارین، درمانگر متخصص ارشد در یک مرکز توانبخشی در اسکاتلند و آرون استرنلی، یکی از موسسان مرکز تخصصی اعتیاد خانواده در نیویورک، برگزار کرده است که در ادامه باهم میخوانیم.
اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال چیست؟
استرنلی در این رابطه میگوید: اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال یک نوع اجبار ناخودآگاه و علاقه وسواسی و بیمارگونه دائمی برای انجام عمل سرمایهگذاری یا خرید و فروش ارزهای دیجیتال است که علیرغم عواقب منفی برای زندگی فردی و حرفهای مانند زیان مالی، از بین رفتن روابط عاطفی، مشکلات شغلی، مشکلات مربوط به سلامت روان و سایر اثرات منفی و مخرب، فرد توان ترک آن را ندارد.
همه چیز تقصیر انتقال دهندههای عصبی است
بدن انسان یک انتقالدهنده عصبی به نام دوپامین ترشح میکند که سیستم عصبی از آن برای انتقال پیام بین سلولهای عصبی، استفاده میکند. استرنلی میگوید وقتی قیمت ارزهای دیجیتال بالا میرود و فرد ترید خود را با موفقیت و کسب سود به پایان میرساند، مقدار زیادی دوپامین در بدن ترشح شده و فرد لذت وافری را احساس میکند.
نوسان ارزهای دیجیتال و امکان ترید آن به صورت ۲۴ ساعته در ۷ روز هفته میتواند منجر به ترشح بیش از حد و دائمی دوپامین شود که همین شرایط، ارزهای دیجیتال را بیش از سایر داراییها مانند سهام، اعتیادآور میسازد. به مرور زمان، افرادی که مبتلا به اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال میشوند، برای تجربه هیجان و لذت شدید، به ترید کردن وابستگی بیمارگونه پیدا میکنند.

استرنلی معتقد است که احتمال اعتیادآور بودن بعضی از محرکها مانند رابطه جنسی، مواد مخدر، بازیهای ویدیویی و شبکههای اجتماعی که باعث آزاد شدن مقدار زیادی دوپامین میشوند، بسیار زیاد است. او میگوید که به دلیل نوسانات قیمتی در بازار رمزارزها، تجربه ترید موفق و سودده هم در دسته همین محرکهای اعتیادآور قرار میگیرد.
برعکس لذتهای مصنوعی و اعتیادآور، لذتهای طبیعی مانند صرف غذای عالی یا تماشای یک غروب زیبا میتوانند کمتر تحریکآمیز و جذاب باشند.
استرنلی میگوید:
افراد آنقدر مشغول محرکهای انتخابی خود میشوند که علاقه به سایر تجربههای زندگی که قبلا برایشان لذتبخش بود را از دست میدهند چون این گرایش طبیعی مغز است که به دنبال لذت باشد.
مارینی به این نکته اشاره میکند که همه افراد به یک قمارباز وسواسی، معتاد به کوکائین، الکل یا ترید ارزهای دیجیتال تبدیل نمیشوند. اما معتقد است که ۳ درصد از بریتانیاییها به قمار علاقه بیمارگونه دارند. آژانس امنیت سلامت انگلیس تخمین زده است که حدود ۲/۲ میلیون نفر بزرگسال درگیر قمار هستند یا ریسک اعتیاد به قمار آنها را تهدید میکند. مارینی و استرنلی هر دو بر این باور هستند که اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال بسیار شبیه به اعتیاد به قمار است و باید به روشی مشابه، درمان شود.
مارینی با ارائه آماری که نشان میدهد ۳۳ درصد از شهروندان کشورش در بازار ارزهای دیجیتال فعالیت میکنند، گفت نگرانی او این است که نکند فقط نوک کوه یخ را میبیند. او میگوید که هر روز افراد بیشتر و بیشتری به مرکز درمانی او مراجعه میکنند که واقعا در ارزهای دیجیتال غرق شدهاند.
از سال ۲۰۱۶ تا به امروز، مرکز توانبخشی مارینی به بیش از ۲۰۰ مراجعهکننده که دچار اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال بودهاند، کمک کرده است. مارینی معتقد است که ارزهای دیجیتال به دلیل ماهیت نوسانی خود، خیلی سریعتر از قمار مردم را به خود معتاد میکنند.

در بازار رمزارزها فرد دائما در حال چک کردن قیمتها است چون قیمتها هم دائما در حال نوسان و تغییر هستند. با وجود بیش از ۲۰۰۰۰ ارز مختلفی که در بازار وجود دارد، افراد وقت خیلی زیادی را در سایتهای رسانهای مختلف صرف بررسی ارزها میکنند و این به یک معضل در زندگی آنها تبدیل میشود.
البته به گفته استرنلی، بسیاری از افراد میتوانند بدون نگرانی به ترید رمزارزها بپردازند. او معتقد است که گرچه بیشتر افراد میتوانند بدون ایجاد علاقهای وسواسی به ارزهای دیجیتال، در این بازار سرمایهگذاری و خرید و فروش کنند اما بعضی از افراد دچار اختلالات گسترده در رفتار معاملاتی خود میشوند که نتیجهای جز اعتیاد نخواهد داشت.
چه کسانی در معرض اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال هستند؟
گرچه هیچ راهی وجود ندارد که دقیقا بگوییم چه کسانی پتانسیل ابتلا به اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال را دارند اما استرنلی معتقد است افرادی که بیشتر در معرض این بازار قرار دارند، افرادی که سابقه ابتلا به سایر اعتیادها را دارند یا افرادی که مشکل وابستگی به قمار دارند، بیشتر مستعد درگیر شدن با چنین اعتیادی هستند. سابقه خانوادگی در ابتلا به اعتیاد، مشکلات زمینهای در رابطه با سلامت روان، خصوصیات رفتاری مثل شتابزدگی و ریسکپذیری هم میتوانند باعث بروز رفتارهای اعتیادآور در تریدرها باشند.

طبق تجربه استرنلی، تریدرهای ارزهای دیجیتال اغلب بسیار آموزشدیده و دارای شم اقتصادی خوبی هستند. آنها احساس میکنند که نبض بازار در دستشان است و چیزهایی میدانند که دیگران از آن بیخبر هستند. مثلا، آنها وقت خیلی زیادی را صرف تحقیق در مورد زیر و بم یک پروژه خاص میکنند یا ممکن است تبحر بالایی در تحلیل نمودارها، اقتصاد کلان، احساسات بازار یا سایر مقیاسهای مبتنی بر گمانهزنی داشته باشند. بنابراین دچار حالتی به نام «توهم کنترل» میشوند. این افراد تصور اغراق آمیزی از تسلط بر رویدادهای بیرونی دارند.
در تحقیقی که در سال ۲۰۱۴ انجام شد، محققانی از دانشگاه دئوستو اسپانیا و دانشگاه کالج لندن عنوان کردند که «توهم کنترل یعنی مبالغه کردن در برآورد تاثیری که رفتار ما بر نتایج غیر قابل کنترل، میگذارد». به گفته استرنلی، این امنیت خاطر کاذب میتواند تریدرها را تشویق کند که ریسکهای بیشتری را به خود تحمیل کرده و وارد معاملات احساسی بیشتری شوند. اگر تریدرها احساس کنند که روند بازار را میدانند به احتمال زیاد ریسک بیشتری کرده و وارد تریدهای سنگینتری میشوند و به تدریج اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال در آنها شکل میگیرد.
مارینی نموداری به نام «منحنی ارزهای دیجیتال» (Crypto Curve) را ایجاد کرد که چرخه حیات این نوع از رفتارهای ریسکی را نشان میدهد. این نمودار با نمودار معروف «Crypto J-curve» که ارزش بازار یک رمزارز را طی مدت زمان نشان میدهد، متفاوت است. منحنی مارینی روند تکاملی ترید اعتیادآور را از مراحل «بسیار راضیکننده» و «ناامیدی» تا «شناخت»، «درمان» و «رشد» به تصویر میکشد.

استرنلی میگوید بعضی از نشانههایی که باید به دنبال آن باشیم شامل تلاشهای ناموفق برای ترک یا کم کردن ترید، فکر کردن در مورد رمزارزها در زمانهایی که مشغول ترید نیستید، احساس شرم و گناه و پنهان کردن ضررهای مالی از کسانی که دوستشان دارید، هستند. دروغ گفتن، دزدی کردن، فروش داراییها یا قرض گرفتن برای ادامه دادن به ترید هم علامت خطر محسوب میشوند.
یکی از مراجعهکنندگان به مرکز توانبخشی مارینی برای یک موسسه مالی کار میکرد و ۵/۱ میلیون دلار از این موسسه دزدیده و در بیت کوین سرمایهگذاری کرده بود اما با نوسانات قیمت بیت کوین، ۲/۱ میلیون دلار از این پولها را از دست داد. یکی دیگر از مراجعهکنندگان که برای سوءمصرف مواد مخدر به این مرکز مراجعه کرده بود و موفق شد اعتیاد خود را ترک کند، توانست نیم میلیون یورو از ترید ارزهای دیجیتال به دست آورد. اما دو سال بعد دوباره به مرکز توانبخشی مارینی برگشت در حالی که معتاد به مواد و الکل شده بود و تمام ارزهای دیجیتال خود را هم از دست داده بود.
نشانههای دیگری که اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال دارد شامل خرج کردن پولی که برای هزینههای زندگی اختصاص داده بودید در بازار رمزارز، اولویت دادن به ترید نسبت به فرصتهایی برای ایجاد روابط و شغل بهتر، اختلال در تمرکز، از دست دادن علاقه به فعالیتهای نامرتبط به ترید و مشکلات خواب به دلیل تریدینگ یا فعالیتهای مربوط به ترید هستند.
روش های درمان اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال

استرنلی برای افرادی که به دنبال درمان سرپایی هستند یک روش درمانی ایجاد کرده که مطابق با نیازهای هر بیمار، تغییر میکند. رویکرد او نسخه واحدی برای همه نیست بلکه یک چارچوب عمومی است که امکان تغییر دارد. در این روش، پس از این که ارزیابی مفصلی از شرایط بیمار توسط تیم استرنلی انجام شد، طرحهای درمانی متناسب با فرد ایجاد میشوند که میتواند شامل تراپی، کوچینگ، روانپزشکی، مشاوره خانوادگی یا زوج درمانی، مشاوره و نظارت بر فعالیتهای مالی، کنترل خواب، ورزش و تغذیه و اعلام گزارشات روزانه باشد.
نظارت بر فعالیتهای مالی یکی از مولفههای کلیدی در رویکر استرنلی است. او میگوید در درمان همه معتادان به ترید ارزهای دیجیتال یک روش مشترک و کارامد پیدا کردیم و آن هم ایجاد سیستمهای نظارت مالی بر داراییهای آنها شامل حسابهای بانکی، پلتفرمهای تریدینگ و همچنین کیف پولهای دیجیتال است.
استرنلی بر این باور است که نظارت بر داراییها و گاهی حتی خارج کردن اختیار آنها از دست مراجعهکننده به صورت موقت میتواند به فرد کمک کند که مسئولیت درمان خود را بر عهده گرفته و روی آن تمرکز کند. این کار را میتوان با کمک یک دوست مورد اعتماد، یکی از اعضای خانواده یا یک متخصص در امور مالی هم انجام داد.
در طول جلسات درمانی، مراجعهکننده روی شناخت محرکهایی که او را به سمت ترید کردن سوق میهد تمرکز کرده و مهارتهای مقابله با ترید کردن، اعتمادسازی و تعیین حد و مرز در روابط و کار کردن روی مشکلات روانی و تروماهای خود را کسب میکند.

در مدت زمان بین جلسات، تیم استرنلی خواب، تغذیه، ورزش و میزان استفاده بیمار از شبکههای اجتماعی و کلا فضای دیجیتال را رصد میکنند. استرنلی میگوید درمان و برگشت به وضعیت عادی مانند یک پازل از قطعات مختلفی تشکیل شده و هرچقدر قطعات بیشتری در کنار هم قرار بگیرند، شانس فرد برای این که به یک زندگی موفق و در حال رشد برسد، بیشتر خواهد شد.
مارینی میگوید که در مرکز توانبخشی او، اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال را بهعنوان شکلی از اعتیاد به قمار، در نظر گرفته شده و از روش درمانی مشابه استفاده میکند. آنها درمان شناختی-رفتاری را با روش ۱۲ قدم ادغام میکنند. اولین قدم این است که فرد بپذیرد مشکلی وجود دارد. مارینی میگوید بیمار باید به این نتیجه برسد که در برابر این اعتیاد ضعیف بوده و به همین دلیل، مدیریت زندگی از دست او خارج شده است. اینجاست که بیمار تایید میکند که مشکلی وجود دارد و وقتی عمیقتر به آن مشکل میپردازیم به این نتیجه میرسد که مشکل چیزی جز خود او نیست.
برنامه شش هفتهای اقامت در مرکز توانبخشی مارینی شامل درمانهای فردی و گروهی است. مارینی معتقد است که درمان گروهی به دلیل تایید و همراهی دیگران، بسیار اهمیت دارد. او میگوید در کار گروهی شما شباهتهایی را در خود و دیگری پیدا میکنید و دیگر احساس تنهایی نخواهید کرد. درمان فردی خیلی عالی است اما شاید بتوان گفت درمان گروهی، مهمترین بخش از روند درمان است.

به گفته مارینی، هنر درمانی و تمرینهای گروهی هم در روند درمان گنجانده شدهاند. فرآیند بازیابی از اعتیاد روی اجتناب از عود مجدد بیماری پس از تکمیل روند درمان و جلوگیری از اعتیاد به سایر محرکهای اعتیادآور مانند مواد مخدر تمرکز دارد. برای مثال، مارینی میگوید به دلیل ماهیت ۷/۲۴ بودن نوسانات ارزهای دیجیتال، فرد برای آنکه مدت زمان بیشتری بیدار بماند به مصرف آمفتامینها روی میآورد.
در نهایت، مارینی معتقد است که درمان اعتیاد یعنی شناخت خود و رسیدن به درک بهتری از چیستی اعتیاد و چرایی بروز رفتارهایی که علت آن اعتیاد است.
سوالات متداول – اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال
۱. آیا اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال خطرناک است؟
اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال میتواند منجر به فروپاشی مالی، از بین رفتن روابط، از دست دادن شغل، اضطراب، افسردگی و سایر مشکلات مربوط به سلامت روان شود.
۲. آیا اعتیاد به ارزهای دیجیتال شبیه به اعتیاد به قمار است؟
شباهتهایی بین اعتیاد به ارزهای دیجیتال و قمار وجود دارد چون هر دو شامل فعالیتهای پرریسک با پاداشهای چشمگیر هستند.
۳. آیا اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال قابل درمان است؟
بله درمان اعتیاد به ارزهای دیجیتال از طریق تراپی، گروههای حمایتی، مشاورههای تخصصی فردی انجام میشود.
۴. چطور از اعتیاد به ارزهای دیجیتال جلوگیری کنیم؟
برای جلوگیری از اعتیاد به ترید لازم است برای خودتان محدودیت ترید و محدودیت ریسک تعیین کرده و بیشتر وقت خود را صرف فعالیتهای بیرون از حوزه ارزهای دیجیتال کنید.
نظرات کاربران
گزارش نظر