ترجمۀ کامل و اختصاصی مقالۀ «نجات زمین می‌تواند برنامۀ قاتل بلاکچین باشد»
نوشتۀ اَندرو سینگر
20 سپتامبر 2022
جنبش پایداری محیط زیست در قامت یک کلان‌روندِ قرن بیست‌و‌یکمی سربرآورده و هیچ نشانی از فروکش‌کردن در آن به چشم نمی‌خورد. ثبت رکورد گرما در اروپا، جنگل‌سوزی‌های گسترده در غرب ایالات متحده، وقوع سیل در پاکستان، بروز خشکسالی در چین و تسریعِ ذوب کلاهک‌های یخی در گرینلند و قطب جنوب، همه حاکی از آن است که تهدید احتمالی تغییرات اقلیمی جدی است.
«اجرایِ بازارهای کربنِ پیمان پاریس در بستر اتریوم و اتّصال حساب‌های ملی کربن در سطح جهان، برنامۀ قاتل بلاکچین است».
در این میان، نیویورک‌تایمز در ماه دسامبر عنوان کرد که «انقلاب صنعتی پایدار تازه شروع شده است» و حتی صنایع سنگینی مانند کشتی‌سازی، فولاد و پلاستیک هم کم‌کم دارند از اهمیت آینده‌ای پایدار از منظر بوم‌شناسی آگاه می‌شوند؛ یک نمونۀ آن توسعۀ محصولاتی مانند فولاد سبز است که در فرآیند تولیدش سوخت غیرفسیلی به کار می‌رود.
اما هنوز موانعی در این راه وجود دارد؛ موانع و مشکلاتی مانند شفافیت، پاسخگویی، قابلیتِ رصد، اعتماد، صحّتِ داده‌ها و حتی سبزشویی (ریاکاری و ادعاهای غیرصادقانه در مورد دغدغه‌های زیست‌محیطی). تایمز در همین راستا می‌پرسد: «آیا می‌توان به صنایعی اعتماد کرد که علی‌رغم نیّت نیکشان خود از آلاینده‌ترین عوامل محیط زیست در طول تاریخ به شمار می‌آیند؟»
اینجاست که فناوری بلاکچین می‌تواند نقش‌آفرینی کند. فناوری بلاکچین، همانند خودِ جنبش پایداری محیط زیست، هم جنبشی جهانی است و هم متعلق به قرن بیست‌و‌یکم و اساساً هنوز شکل نگرفته؛ اگرچه احتمالاً به‌زودی با وضع قوانین و مقررات جدید شکل خواهد گرفت. بلاکچین می‌تواند گزارش‌های ESG (راهبریِ محیط زیستی و اجتماعی) را ساده سازد و هزینه‌هایش را کاهش دهد، به داده‌های «گرد‌آوری‌شده» اعتبار ببخشد، بازارهای تجاریِ جدیدِ زیست‌محیطی را توسعه دهد و منابع جدیدی برای نوآوری دست‌وپا کند.
برای مثال، خودروسازی فولکس‌واگن (Volkswagen) در ماه مارس اعلام کرد که از تکنولوژی بلاکچین بهره برده تا اطمینان حاصل کند که دستگاه‌های شارژرش از منابعی پایدار برای شارژ مجدد خودروهای برقی استفاده می‌کنند. این اقدام آن دسته از مصرف‌کنندگانی را هدف قرار می‌دهد که می‌خواهند مطمئن شوند که انرژی لازم برای شارژ مجدد وسایل نقلیه‌شان از شرکت‌های تولید برقی تأمین نمی‌شود که از سوخت زغال‌سنگِ قهوه‌ای یا مواردی از این دست استفاده می‌کنند. گفته می‌شود که شرکت خودروسازی بِ‌ام‌و (BMW) نیز در حال توسعۀ زیرساخت مشابهی است.
در موردی دیگر، شِل، غول انرژی، در ماه ژوئن از راه‌اندازی اَوِلیا، یک راه‌حل سوخت هوانوردیِ پایدار (SAF) برای سفرهای کاری خبر داد. این پروژه از یک بلاکچین عمومی برای تأیید و ترویج SAF استفاده می‌کند که در مقایسه با سوخت معمولیِ جت می‌تواند تا 80 درصد از چرخۀ عمر آلاینده‌ها بکاهد.
اکنون بسیاری انتظار دارند که همکاری بالنده‌ای میان فعّالانِ زیست‌محیطی و توسعه‌دهندگان بلاکچین پا بگیرد، به‌ویژه اینکه اتریوم قصد دارد، در کنار سایر شبکه‌ها، با به‌روز‌رسانی مهم خود، یعنی مِرج اتریوم، گام بلندی در راه تبدیل‌شدن به یک پلتفرم کربن‌صفر یا حتی کربن‌منفی بردارد.
ژوزف پلنت، مدیر نوآوری‌های اقلیمی در اکوتوریست کانادا و همچنین مؤسس و مدیرعاملِ بنیاد بلاکچین برای اقلیم به مجلۀ کوین‌تلگراف میگوید:
«من همچنان معتقدم که اجرای بازارهای کربنِ پیمان پاریس در بستر اتریوم و اتصال حساب‌های ملی کربن در سطح جهان، برنامۀ قاتل بلاکچین است».
[برنامۀ قاتل (Killer App) اصطلاحی است در علوم رایانه‌ای و اپلیکیشن‌ها، به یک فناوری یا نرم‌افزار گفته می‌شود که عده‌ای از کاربران حاضرند صِرفِ بهره‌مندی از آن کاربرد، به سراغ فناوری یا نرم‌افزار مذکور بروند].
اما برای اینکه اتحاد میان بلاکچین و ESG بتواند مثمر ثمر واقع شود، لازم است تکلیفمان را با یکسری از مسائل روشن کنیم:
- آیا بلاکچین‌های عمومیِ آزاد آن‌قدر مقیاس‌پذیر هستند که بتوانند انبوهی از داده‌ها را در موارد کاربردیِ گوناگون مُدام ردگیری کنند؟
- آیا آن دسته از پروژه‌های مربوط به پایداری محیط زیست که بر بستر بلاکچین بنا شده‌اند با مشکل اوراکل مواجه نیستند؟ برای مثال، از منظر برون‌زنجیره‌ای، چه کسی تعیین می‌کند که اعتبارات تعدیلیِ کربن که وارد بلاکچین می‌شود مجاز است و آیا این اعتبارات واقعاً برای محیط زیست مفیدند؟
- دست آخر، آیا فناوری بلاکچین می‌تواند ابزار مفیدی باشد برای تحقق آینده‌ای پایدار در سطح جهان و آیا ابزاری ضروری در این زمینه به شمار می‌آید؟ آیا جنبش پایداری محیط زیست برای کسب موفقیت واقعاً به بلاکچین‌های عمومی نیاز دارد؟
توکنی‌سازی؛ راهی به سوی بازارهای کارآتر
بسیاری گمان می‌کنند که تکنولوژی بلاکچین می‌تواند بازارهای مرتبط با شاخص ESG را کارآتر سازد؛ ازجمله بازار داوطلبانۀ کربن (VCM) که به‌سرعت در حال رشد است و طیّ آن، طرفین اقدام به خریدو‌فروش اعتبارات کربن می‌کنند؛ که به‌نحوی نمایانگر حذف رسمی کربن یا کاهش گازهای گلخانه‌ای است.
شرکت‌ها می‌توانند اعتبارات کربن خریداری کنند و با این کار به تعهّدات خود مبنی بر خنثی‌سازی کربن، جامۀ عمل بپوشانند. چارلی مور، سرپرست راهکارهای کربن و ESG در شرکت چین‌لینک لبس (Chainlink Labs) به مجله میگوید: «بخش قابل‌توجهی از اعتبارات کربنیِ صادر‌شده در سال جاری بهصورت درون‌زنجیره‌ای و با استفاده از بلاکچین انجام شده است». وی در ادامه می‌افزاید:
«بازار اعتبار کربن، سابقاً دستی، کُند، غیرشفاف و ناکارآمد بود. با انتقال اعتبارات کربن به روی بلاکچین، این بازار اساساً سریع، شفاف و کارآمدتر می‌شود».
بر اساس گزارش ریفینیتیو (Refinitiv)، مجوز انتشار دی‌اکسید‌کربن در سال 2021 در سطح جهان به 851 میلیارد دلار رسید که در مقایسه با سال قبلش افزایشی 164 درصدی داشت و بیشترین سهم مشارکت در این معاملات از آن اتحادیۀ اروپا بود.
مور در ادامۀ اظهاراتش می‌افزاید که با وجود این عملکرد مثبت، همچنان چالش‌هایی در راه رشد و گسترش بازارهای کربنی وب3 وجود دارد؛ ازجمله فقدان استانداردهای بازاری در این میان: «افزون بر این، صدها بلاکچینِ لایه‌اول وجود دارد که هم‌کنش‌پذیریِ اندکی میانشان برقرار است».
سه عامل مانع‌الجمع نیز برای بلاکچین مطرح است. در ساخت و طراحی شبکه‌ها، عموماً اعتقاد بر این است که توسعه‌دهندگان باید به‌ناچار میان سه مزیت کلیدی دست به انتخاب بزنند: تمرکززدایی، مقیاس‌پذیری و امنیت. می‌توان دو عامل را برگزید، اما هر سه عامل با هم جمع نمی‌شوند. درنتیجه، یک پروژه می‌تواند هم‌زمان غیرمتمرکز و ایمن باشد، اما نمی‌تواند مقیاس‌پذیر هم باشد. همچنین می‌تواند هم‌زمان مقیاس‌پذیر و ایمن باشد، اما نمی‌تواند غیرمتمرکز هم باشد.
به عنوان مثال، پاورلجر شرکتی استرالیایی است که امکانی فراهم آورده تا همسایگان در ایالت اوتر پرادشِ هند بتوانند انرژی خورشیدی را بر بستری همتا‌به‌همتا با یکدیگر معامله کنند. جما گرین، مؤسس و مدیر اجرایی این پروژه به مجلۀ کوین‌تلگراف میگوید که این شبکۀ ایمن قادر است بیش از 50 هزار تراکنش در ثانیه پردازش کند. اما پاورلجر از شبکه‌ای در این کار بهره می‌گیرد که نیازمند اجازه از نهادی مرکزی است؛ یعنی شبکه‌ای خصوصی و متمرکز است.
در مقابلِ پاورلجر، بازارگاه نوآورانه‌ای به نام نوری (Nori) گسترش یافته که به منظور حذف کربن، از پلتفرم‌های امن و غیرمتمرکزی مانند اتریوم و اخیراً پالیگان بهره می‌گیرد و به ساخت و فروش نوعی توکن NRT می‌پردازد که هر کدامش نمایانگر یک تُن دی‌اکسید‌کربن حذف‌شده است. ایدۀ اصلی در این است که مزرعه‌داران می‌توانند با اتخاذ تکنیک‌های کشاورزیِ احیاگرْ پول دریافت کنند و سایر گروه‌های ذی‌نفع، ازجمله مصرف‌کنندگان، هم می‌توانند به منظور کاهش اثر کربنیِ خود توکن بخرند.
با این حال، بهبود مقیاس‌پذیری هنوز چالشی است در این میان. پل گمبیل، مدیرعامل نوری میگوید: «با اینکه در حال حاضر [اواسط سپتامبر] تمام توکن‌هایمان به خاطر مازاد تقاضا بر عرضۀ حذف کربن به فروش رفته، اما می‌توانیم با مشارکتِ بیشتر آن دسته از شرکت‌های کشاورزی که قادرند شمار زیادی از مزرعه‌داران را برایمان تأمین کنند، مقدار عرضه و موجودی خود را افزایش دهیم. پروژه‌هایی از این دست برای اینکه بتوانند در مقیاسی جهانی به بار بنشینند، به زمان احتیاج دارند».
فراسوی حذف کربن
البته حذف کربن تنها کاربرد جنبش پایداری محیط زیست نیست. ارزهای دیجیتال احتمالاً می‌تواند در زمینه‌های بوم‌شناختیِ دیگری مانند بازیافت پلاستیک‌های اقیانوسی در کشورهای توسعه‌یافته به کار رود.
گمبیل میگوید: «بله، من عمیقاً مشتاقم شاهد آن باشد که این مدل بتواند در سایر حوزه‌های اثرگذار اجتماعی به کار رود. مشکل لاعلاج دیگر آتش‌سوزی مراتع و جنگل‌ها است که به خاطر خس و خاشاک و آت و آشغال موجود روی زمین مشتعل می‌شود و به ابعاد عظیمی گسترش می‌یابد. باید به روشی مشابه برای حذف این آتش‌گیرانه‌ها انگیزه‌سازی کنیم. همچنین می‌توانیم از این مدل برای رفع معضل پلاستیک‌های اقیانوسی نیز بهره ببریم».
جانیواری واکر، نامزد نمایندگیِ کنگرۀ ایالات متحده از یوتا میگوید: «فناوری بلاکچین می‌تواند به کمبود آب در بخش‌هایی از ایالات متحده که در آن آب با نرخی ناپایدار از دریاچه‌ها، مخازن و رودخانه‌ها منحرف می‌شود کمک کند». وی به مجله میگوید: « اغلب هیچ پاسخگویی و مسئولیتی در قبال اینکه آب در موارد انحراف به کجا سرازیر می‌شود وجود ندارد».
«تکنولوژیِ دفترکلِ توزیع‌شدۀ بلاکچین می‌تواند در ترکیب با اینترنت اشیاء (IoT) مقصد آب‌های انحرافی را ردگیری کند، تعیین کند که چه کسی بیشتر از آن مصرف می‌کند و همچنین از طریق همکاری میان ایالت‌ها مصرف آب را به میزان چشمگیری کاهش دهد».
آمنه عثمان چادهری، یکی از مؤسسان بنیاد بلاکچین آکسفورد به مجله میگوید: «جنبش پایداری محیط زیست باید از نیروی تکنولوژی‌های پیشتازی مانند بلاکچین در راه دستیابی سریع‌تر و کارآمدتر به اهداف خود بهره بگیرد». بلاکچین از مزایای گوناگونی مانند شفافیت، امنیت، تغییرناپذیری و تمرکززدایی برخوردار است که هر کدام از این ویژگی‌ها می‌تواند در یافتن راه‌حل‌های خلاقانۀ جدید برای حلّ مشکلات قدیمی، ازجمله آلودگی پلاستیکی به‌ویژه در اقیانوس‌ها، راهگشا باشد.
چادهری به اظهارات خود می‌افزاید: «بلاکچین از ظرفیت عظیمی هم در زمینۀ پایدارسازی شهرهای هوشمند برخوردار است. برای مثال دوبی قصد دارد با اجرای پروژۀ استراتژی بلاکچین دوبی، 3 میلیارد دلار در هزینه‌های عملیاتی، 398 میلیون اسناد چاپی در سال و 77 میلیون ساعت کار در سال صرفه‌جویی کند».
طرح آزمایشی خودروهای برقیِ فولکس‌واگن: منبع انرژی را خودتان انتخاب کنید
فولکس‌واگن در زمینۀ شارژ هوشمند خودروهای برقی خود، طرحی آزمایشی در دست اجرا دارد که به رانندگان خودروهای برقی این شرکت امکان می‌دهد منبع انرژی دلخواهشان را خود تعیین کنند. انرژی وب (Energy Web) شرکتی است که ادعا دارد توانسته نخستین بلاکچین عمومیِ سازمانیِ متناسب با بخش انررژی را بسازد. جسی موریس، مدیرعامل انرژی وب و از همکاران پروژه میگوید: «رانندگانی که به ایستگاه‌های شارژ خودروهای برقی می‌روند، می‌توانند برای شارژ خودروی خود از میان منابع انرژی بادی و خورشیدیِ موجود در شعاع 10 کیلومتری ایستگاه انتخاب کنند و از میزان دقیق اثر کربنی خود طی بازه‌های زمانی اطلاع کسب کنند».
در این فرآیند، برای تهیۀ یک برنامۀ شارژ بهینه، الگوریتمی به کار می‌رود که می‌تواند استفاده از انرژی الکتریسیتۀ پاکیزه و تهیه‌شده از منابعِ محلی را بیشینه‌سازی کند و در عین حال هم نوعی قرارداد هوشمند روی شبکۀ شرکت انرژی وب تعبیه شده که پس از شارژ خودرو برای رانندگان نوعی توکن غیرمثلی (NFT) تحت استاندارد ERC1888 صادر می‌کند. این توکن یک‌جور گواهی انرژی تجدیدپذیرِ تقسیم‌شده به اجزاء کوچکتر است که منشأ و حجم انرژی الکتریکیِ پاکیزۀ تولیدی و مصرفی را نشان می‌دهد. هیئتِ نوآوریِ فولکس‌واگن در حال حاضر مشغول بررسی این طرح هستند تا بتوانند از آن بهره‌برداری کنند و به مرحلۀ اجرا بگذارند.
کاتالیزوری فوق‌العاده برای انرژی تجدیدپذیر
راه‌حل‌هایی از این دست می‌توانند به حل معضل سبزشویی در جنبش پایداری یاری برسانند. آنتونی دِی، سرپرستِ جهانی حفاظت از اکوسیستم در شرکت پریتی تکنولوژیز (Parity Technologies) در پُست اخیرِ خود در لینکِدین عنوان کرد: «برخی نسبت به اینکه خودروهای برقی واقعاً کربن‌خنثی هستند تردید دارند، چراکه نیازمندِ شارژ مجدد از منابع انرژی الکتریکی هستند که به زعم ایشان می‌تواند از زغال‌سنگِ قهوه‌ای نیز تأمین شود».
این پروژه با طرح‌های وب3 نیز سازگار است که، به‌طور کلّی، به دنبال آن است تا کاربران را مالک کند و مالکان را هم کاربر. دِی به مجله میگوید: «خودروی برقی تمام‌مدت در حال تولید اطلاعات برای این شبکه است: میزان دما، وضعیت ترافیک و اطلاعاتی از این دست. وسیلۀ نقلیۀ شما در این بستر تبدیل به یک اوراکل خواهد شد. حتی می‌تواند چاله‌های موجود در جاده‌ها را شناسایی کند».
راه‌حل‌هایی مانند آنچه فولکس‌واگن ارائه داده مورد توجه آن دسته از کسب‌و‌کارهایی قرار خواهد گرفت که مجموعه‌ای از خودروهای سازمانی در اختیار دارند و می‌خواهند اثر کربنیِ وسائل نقلیۀ خود را مستندسازی کنند؛ به‌ویژه در اروپا. دِی به اظهارات خود می‌افزاید: «اگر بتوانید ثابت کنید که وسائل نقلیۀ شما با انرژی کاملاً تجدیدپذیر شارژ می‌شوند، در این‌صورت گام بلندی در راه کاهش اثر کربنی یک کسب‌و‌کار برداشته‌اید».
قوانین آمریکا می‌تواند به دادِ محیط زیست برسد؟
قانون کاهش تورم ایالات متحده (IRA) که در ماه اوت 2022 به تصویب رسید، 370 میلیارد دلار برای مبارزه با تغییرات اقلیمی در نظر گرفته است. آیا چنین قوانینی می‌توانند بهصورت غیرمستقیم بر پذیرشِ هرچه‌بیشتر بلاکچین در این مسیر مؤثّر باشند؟ پلنت به مجله میگوید: «فناوری بلاکچین می‌تواند میزانِ تأثیر سرمایه‌گذاری‌هایی را افزایش دهد که به منظور مبارزه با تغییرات اقلیمی در قانون کاهش تورم تعبیه شده‌اند». استفاده از یک ابزار درون‌زنجیره‌ای برای قیمت‌گذاری کربن، ما را در انتخاب کارآترین راه‌حل‌های اقلیمیِ سرمایه‌ای در پروژه‌های آتی کمک می‌کند، ضریب اطمینان را افزایش می‌دهد و همچنین «شفافیت لازم برای راستی‌آزماییِ تأثیرِ هزینه‌ها» را فراهم می‌کند.
اما با وجود این، بر سر اینکه قانون‌گذاری ایالات متحده می‌تواند در مقبولیت و پذیرش بلاکچین راهگشا باشد اتفاق‌ِ نظر وجود ندارد. واکر میگوید: «با مطالعۀ قانون کاهش تورم، معتقدم که این قانون احتمالاً نمی‌تواند موجب تقویت به‌کار‌گیری بلاکچین شود، زیرا در این قانون پیشنهاد خاصی در گرایش به این فناوری به چشم نمی‌خورد».
بلاکچین برای اینکه بتواند در هر پروژه‌ای که تأمین مالی می‌شود، تأثیرگذار باشد، به یک «حامی و مدافع» نیاز دارد. واکر می‌افزاید: «تنها بخشی از بودجۀ لازم برای یک پروژۀ آب که فکر می‌کنم می‌تواند مؤثر باشد، 4 میلیارد دلار است. به جای نوآوری در تکنولوژی آب و ردیابی آن، بیشتر لازم است این بودجه صرف پژوهش و تعویض چند لولۀ قدیمیِ نودسالۀ میان‌ایالتی شود».
آیا بلاکچین واقعاً به سیارۀ ما کمک می‌کند؟
نباید فراموش کنیم که بلاکچین هم محدودیت‌های خاصِ خودش را دارد و به‌قول دِی، که پادکستی با همین عنوان دارد، «بلاکچین جهان را نجات نخواهد داد». پیش از آنکه بتوانیم پروژه‌های ESG را توکنیزه کنیم، لازم است شخصی یا گروهی تأیید کند که این پروژه‌ها واقعاً وجود دارند، برای محیط زیست مفیدند و خارج از تأمین مالیِ توکنی اجرا نخواهند شد ــ به عبارت دیگر، این پروژه‌ها باید «افزونگی» داشته باشند؛ یعنی چیز جدیدی به این زمینه بیفزایند. نمی‌توان عامل انسانی را فریفت. دِی میگوید: «واقعیتِ غم‌انگیز زندگی این است که هر چه بیشتر بهصورت دستی و توسط عاملی انسانی راست‌آزمایی کنید، مقیاس‌پذیریِ سیستم هم کمتر خواهد شد».
راستی‌آزمایی در بازارهای کربن طبق استانداردهای وضع‌شده از سوی رجیستری‌هایِ تعدیلِ کربن مانند وِرا (Verra) و گُلد استاندارد (Gold Standard) و اغلب توسط اشخاصِ ثالث صورت می‌گیرد. تلاش‌های اخیر در راستای ادغام بلاکچین با فرآیند رجیستری بی‌دردسر و آسان پیش نرفته است. برای مثال، بر اساس گزارش بلومبرگ، اوایل امسال، بنگاه‌های رمزارزیِ توکان پروتکل (Toucan Protocol) و کیلمادائو (KlimaDAO) به خاطر تبلیغ «اعتباراتِ کربنیِ ارزان و بی‌کیفیت که عملاً کمکی به محیط زیست نمی‌کند»، مورد انتقاد قرار گرفتند.
همچنین، سازمان تحقیقاتیِ غیرانتفاعیِ کربن‌پلن (CarbonPlan) اخیراً دریافته که بیش از 99.9 درصد از توکن‌های مرجعِ توکان، یعنی BCT، از محل اعتباراتِ نامناسبِ CORSIA تأمین می‌شود و دنی کالن‌وارد، مدیر سیاست‌گذاریِ کربن‌پلن در این باره به مجله میگوید که تأمین اعتبار پروژه‌ها از محل نامناسب باعث می‌شود تا «درواقع، غایت و فایدۀ بازار کربن تنزل یابد». پروژۀ دِیینگ‌جیانگ‌ـ3 ازجملۀ همین «پروژه‌های زامبی» است؛ پروژه‌ای چینی که برای سدسازی و تولید انرژی آبی از سال 2006 آغاز به کار کرده و هنوز به سرانجام نرسیده است. بسیاری از مردم بر این باورند که اعتبارات پروژه‌های سدسازیِ موجود چندان به درد محیط زیست نمی‌خورد.
کالن‌وارد در ادامه عنوان می‌کند: «حتی اگر عمدۀ تقصیر به گردن رجیستری‌ها باشد، در این‌صورت توکان، کلیما و سایر بازیگرانی که در عرصۀ توکنی‌سازی فعالند، همچنان استانداردهای رجیستری را ملاکِ کیفیت قلمداد می‌کنند. هر کسی که در این زمینه فعالیت می‌کند، خود از مشکلاتِ اساسیِ باقی‌مانده در زمینۀ کنترلِ کیفیت آگاه است یا دست‌کم باید باشد، فلذا من برنمی‌تابم که کسی بخواهد عملاً تقصیر را به گردن دیگری بیندازد».
کیلمادائو در در پاسخ به گزارش بلومبرگ که نگرانی‌هایی برانگیخته بود، ماه آوریل نامه‌ای خطاب به سردبیر بلومبرگ منتشر کرد و با نظر به معیارِ «کیفیت و صحّتِ» اعتبارات کربن در بازارِ داوطلبانۀ کربن (VCM) به وجود مشکل در «سمت عرضه» اعتراف کرد، اما در عین حال نیز مدعی شد که «این مقاله نیازِ مبرم بر افزایش مقیاس بازارِ داوطلبانۀ کربن را که برای تحققِ کاهش گازهای گلخانه‌ای، طبق مفاد توافق پاریس، ضروری است در نظر نگرفته است».
ناتاشا روسو می‌نویسد: «طبق گزارشِ کارگروه ویژۀ مقیاس‌پذیریِ بازارِ داوطلبانۀ کربن، برای جلوگیری از بروز وخیم‌ترین پیامدهای تغییرات اقلیمی، حجم بازارِ داوطلبانۀ کربن باید تا سال 2030 پانزده‌برابر رشد کند».
سایر پیش‌کسوتانِ بازارهای کربن، مانند پلنت، همچنان از توکان و کیلمادائو حمایت می‌کنند؛ حتی پس از آنکه قیمت توکن‌های این دو شرکت، یعنی BCT و KLIMA، در سال جاری سقوط کرد ــ 99 درصد از ارزش KLIMA از دست رفت ــ و وِرا اعلام کرد که ساخت توکن بر پایۀ اعتباراتِ ازکارافتادۀ کربنِ را ممنوع می‌کند.
پلنت به مجله میگوید: «سقوط قیمتِ کلیما، اساساً انعکاسی از سقوط بازار رمزارزها بود. من فکر می‌کنم که قسمت احمقانۀ ماجرا اینجا بود که قیمت کلیما تا این حد بالا رفته بود، و نه اینکه قیمت پایین آمد. گمان می‌کنم هیچ‌کسی در مجموعۀ کلیما انتظار نداشت که قیمت از 3000 دلار هم فراتر رود». اندکی پس از عرضۀ اولیۀ کلیما در اکتبر 2021، قیمت توکن تا 3600 دلار اوج گرفت. این در حالی رخ داد که اوایل سپتامبر 2022 هر توکن KLIMA حدوداً 3.84 دلار معامله می‌شد!
جان هوپس چهارم، مدیر استراتژی و اکوسیستم در پروتکل توکان به مجله میگوید: «توکان، به نوبۀ خود، معترف است که بسیاری از انتقاداتی که دربارۀ توکنیزه‌کردن اعتباراتِ غیرفعال مطرح می‌شد، درست بودند و حالا هم شرکت در حال توسعۀ فناوری‌هایی است که می‌توانند کیفیت و صحّتِ بازارِ داوطلبانۀ کربن را ارتقا دهند؛ ازجملۀ این فناوری‌ها سیستمی است که داده‌هایِ پایشی، گزارشی و اعتبارسنجیِ دیجیتال را ذخیره می‌کند و انواع فراونی از اعتبار را پی‌ریزی خواهد کرد». درخصوص مشکل اعتباراتِ غیرفعال هم باید بگویم:
ما همچنین قاعده‌ای وضع کرده‌ایم که بر اساس آن مؤظفیم، پس از کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای با استفاده از فناوریمان، تا ده سال از صدور اعتبارات کربن خودداری کنیم و آن را به توکنی با پشتوانۀ کربن تبدیل سازیم.
اما دِی قصد ندارد بی‌خیالِ توکنیزه‌کردنِ اعتبارات کربن شود: «من گمان می‌کنم توکنی‌سازی ظرفیت آن را دارد که بتواند به یکی از بزرگ‌ترین کاربردهای بلاکچین بدل شود». دِی میگوید: «نوآوری‌هایِ جهانیِ اقلیمی اغلب به خاطر مقرّراتِ محلی به مشکل برمی‌خورد. آنچه در آرژانتین مجاز است ممکن است در فرانسه نباشد». اما هرکسی می‌تواند با استفاده از توکنی استاندارد در این سیستم جهانی مشارکت کند و به خرید، معامله و سرمایه‌گذاری بپردازد. «شما می‌توانید نقدینگی وارد این سیستم کنید. اگر این استانداردهای توکنی به رسمیت شناخته شوند، چنین سیستمی بسیار قدرتمند خواهد بود».
البته مانند هر تکنولوژی جدید دیگری، اندکی صبر و شکیبایی لازم است. اولی گاف، مدیر استراتژی در استارتاپِ رتبه‌بندیِ کربنی سیلوِرا (Sylvera) به تایم میگوید: «کریپتو و کربن هر دو بسیار پیچیده و دیریابند و وقتی این دو را با هم ترکیب کنید، طبعاً پیچیدگی دوچندان خواهد شد. اشتباهاتی در این راه صورت گرفته و ما منتظریم تا ختم به خیر شود».
آیا حضور تکنولوژی بلاکچین در این راه ضروری است؟
آیا فناوری بلاکچین واقعاً برای جنبش پایداری حیاتی است؟ گرین از پاورلجر میگوید: «بلاکچین در نظر ما همان نقشی را ایفا می‌کند که بارکدها در سوپرمارکت‌ها دارند. اسکنر و بارکد، حالا دیگر جزء لاینفکی از یک سوپرمارکت به شمار می‌آیند. این دو کار سوپرمارکت‌هایی که حجم فروش بالا و حاشیه سود پایینی دارند را تسهیل می‌کنند.».
گرین ادمه می‌دهد: «آیا سوپرمارکت‌ها می‌توانستند بدون فناوریِ بارکد کار کنند؟ “احتمالاً” بله. اما چرا احتمالاً؟ زیرا با توجه به حجم فروش بالا و حاشیه سود پایینی که سوپرمارکت‌های امروزی دارند، بدون بارکد سرعت کار به‌شدت کم می‌شد و صندوق‌دار مجبور بود قیمت‌ها را دستی وارد کند».
ممکن است عرصه‌های جدیدی شکل بگیرد. مور از چین‌لینک میگوید: «سرمایه‌گذاری‌های مربوط به ESG توانسته تا اینجای کار قراردادهای هوشمند را در مقیاس‌های واقعیِ مختلف به کار بگیرد. قراردادهای هوشمند و بلاکچین‌ها از ظرفیت کلانی برخوردارند و می‌توانند عرصه‌هایی مثل اوراق‌بهادارِ سبز را از طریق اتوماسیونِ غیرقابل‌دستکاری متحول کنند».
با توجه به قوانینی که اخیراً شورا و پارلمان اروپا بر سر آن به توافق رسیده‌اند، شرکت‌ها ملزم به ارائۀ گزارش پیرامون وضعیت پایداری خود خواهند شد. نزدیک به 50 هزار شرکت مستقر در اتحادیۀ اروپا مؤظفند در سال آینده در مورد داده‌های ESG گزارش ارائه کنند که طبق گزارشِ شرکت حسابرسی ارنست‌اند‌یانگ (EY) در حال حاضر تنها 11600 شرکت چنین گزارشی را ارائه می‌دهند. بسیاری معتقدند که فناوری بلاکچین می‌تواند چنین گزارش‌هایی را دستیاب‌تر و شفاف‌تر کند و آن‌ها را برای شهروندان، مصرف‌کنندگان و سرمایه‌گذاران باورپذیرتر سازد.
گمبیل از شرکت نوری به مجله میگوید: «من کلاً نسبت به کاربردهایِ آتیِ بلاکچین خوش‌بینم، به‌ویژه در زمینۀ پایداری». پلنت در این مورد می‌افزاید: «در سال گذشته، شاهد آن بودیم که دریایی از اذهان و استعداد‌هایِ بدیع و جریان عظیمی از سرمایه به حوزۀ ReFi (امور مالیِ احیاگر) سرازیر شد. با بررسی همۀ جوانب، پروژه‌های موفقِ این حوزه می‌توانند با استفاده از اهرمِ بلاکچینْ دارایی‌های زیست‌محیطیِ معتبری ارائه کنند و برای اقلیم، طبیعت، جنگل‌ها و دریاها عمیقاً مفید و سودمند باشند».
