در این مطلب قصد داریم در چند بخش مختلف به بررسی تفاوت دیفای و وب3 بپردازیم. در ادامه با چند سؤال اساسی درباره ارتباط DeFi و Web3 به بررسی این موضوع می‌پردازیم.
1.آیا DeFi بخشی از web3 است؟
DeFi یا سیستم مالی غیرمتمرکز یک سیستم در حال شکل‌گیری در فضای وب3 است که قصد دارد شکل جدیدی از روابط مالی را ارائه کند. درواقع دیفای به دنبال ایجاد شکلی جدیدی از ارزش و سودمندی در سیستم‌های مالی است که تابه‌حال در سیستم‌های مالی متمرکز وجود نداشته است.
وب 3 نسل سوم از اینترنت است که برای توزیع عادلانه داده‌ها، هویت و پول و ایجاد فضایی غیرمتمرکز بر بستر وب از تکنولوژی بلاکچین به‌عنوان زیرساخت استفاده می‌کند.
اگر بخواهیم به تفاوت دیفای و وب3 بپردازیم، باید بگوییم که دیفای نوعی پلتفرم مالی غیرمتمرکز است که روی قراردادهای هوشمند بلاکچین اتریوم ایجاد شده است، درحالی‌که وب3 روی فضای اینترنت ساخته‌شده و درواقع نسل جدید اینترنت است. امور مالی غیرمتمرکز یک سیستم مالی مبتنی بر وب3 است که به دنبال ایجاد ارزش‌های جدید در تعاملات مالی است.
دیفای و وب3 (اینترنت غیرمتمرکز) دو فضای متفاوت اما مرتبط با تکنولوژی‌های نوآورانه و مرتبط با بلاکچین هستند. اگر بخواهیم به شباهت وب3 و دیفای بپردازیم، باید گفت که هردو آن‌ها نسخه‌های جایگزین برای اینترنت و امور مالی است که به دنبال ایجاد فضایی غیرمتمرکزتر و امن‌تر هستند.
2.وب3 (Web3) چیست؟
اینترنت در طول زمان تغییر کرده و نحوه تعامل مردم با فناوری را نیز دچار تحول کرده است. می‌توان نسل‌های مختلف وب را به وب1، وب2 و وب3 تقسیم‌بندی کرد.
به اولین نسل از وب که در سال 1990 تا 2000 برای اولین بار اینترنت را به جهانیان معرفی کرد، وب 1 گفته می‌شد. در این نسل از وب، اینترنت از صفحاتی ساخته‌شده بود که با کدهای HTML ساخته‌شده بودند و صرفاً صاحبان وب‌سایت‌ها قادر به ارائه مطلب در آن بودند. اگر از بُعد مالی به وب1 نگاه کنیم، در آن زمان هیچ تعاملی بین بانک‌ها و اینترنت نبود، بنابراین هیچ تراکنش مالی آنلاین انجام نمی‌شد.
نسل دوم وب نسخه پیشرفته‌ای از اینترنت بود که در آن تعاملات دوطرفه شروع به شکل‌گیری کرد. در این دوره اپلیکیشن های موبایل، شبکه‌های اجتماعی و محتوای آنلاین به شکل وسیعی توسعه پیدا کردند و البته تراکنش‌های آنلاین مالی با ارتباط سیستم‌های پرداخت و اینترنت قابل انجام بود.
در نسل دوم وب یا وب2 مشکلاتی مانند نقض حریم خصوصی داده‌های اشخاص، حملات هکری و مشکلات امنیتی دیگر باعث ایجاد نگرانی برای توسعه‌دهندگان وب شدند و البته امنیت کاربران آنلاین را به خطر انداختند. پس از مدت‌زمانی مردم متوجه شدند که بیش‌ازحد به شرکت‌های بزرگی مانند گوگل، فیس‌بوک و سایر همتایان آن‌ها اعتماد کرده‌اند و این شرکت‌ها در حال کسب درآمد از اطلاعات تولیدشده از افراد بر بستر وب و شبکه‌های اجتماعی هستند.
نسل سوم وب یا همان وب3 برای برطرف کردن مشکلات اساسی در نسل دوم وب ایجاد شده است. در این نسل از وب به جای اعتماد بر شاخص ثالث مانند غول‌های فناوری، مالکیت داده‌های کاربران کاملاً به عهده خودشان خواهد بود و این کار با استفاده از تکنولوژی بلاکچین قابل انجام است.
نقطه شروع استفاده از تکنولوژی بلاکچین برای تمرکززدایی در نسل سوم وب، ارزهای دیجیتال مانند بیتکوین، برنامه‌های غیرمتمرکز و دیفای نقش اساسی و پیشرو را ایفا می‌کنند.
با وجود نسل سوم وب، که به لطف فناوری بلاکچین و امکان ذخیره‌سازی غیرمتمرکز داده‌ها را برای کاربران فعال کرده، بار دیگر کاربران آنلاین قادر خواهند بود مدیریت داده‌های خود را به عهده بگیرند. در وب3 این کاربران هستند که تصمیم می‌گیرند چه کسانی به اطلاعات آن‌ها دسترسی داشته باشند.
3. DeFi چیست و چگونه کار می‌کند؟
دیفای یا سیستم مالی غیرمتمرکز به دنبال ایجاد تغییرات بنیادی در تعاملات مالی است به شکلی که نیاز به مقامات و واسطه‌های متمرکز را از بین می‌برد و به‌این‌ترتیب کاربران قادر خواهند بود تبادلات مالی خود را به‌طور مستقیم و بدون نیاز به واسطه‌ها انجام دهند.
این سیستم غیرمتمرکز مالی شامل تعاملات مالی همتا به همتا مانند ارائه وام به‌صورت مستقیم بین وام‌دهنده و وام‌گیرنده است که توسط قراردادهای هوشمند تنظیم و اجرا می‌شود.
DeFi را می‌توان تلاشی برای مبارزه با نهادهای مالی متمرکز مانند دولت‌ها و بانک‌ها دانست که با کنترل بر داده‌ها و دارایی‌های کاربران باعث ایجاد موانع مالی در بین افراد می‌شوند و البته امکان کسب درآمد و دست‌کاری در داده‌ها را نیز دارند. در حال حاضر شما اگر بخواهید درخواست وام کنید، با مراحل پیچیده بانکی روبه‌رو خواهید شد، درحالی‌که با استفاده از دیفای نیازی به دریافت مجوز برای گرفتن وام نخواهید داشت. یکی دیگر از ویژگی‌های ذاتی دیفای وجود شفافیت است که امکان تقلب را کاهش می‌دهد و به‌این‌ترتیب تمام کاربران در یک اکوسیستم مالی قادر به مشاهده تمام تراکنش‌ها خواهند بود.
DeFi اکوسیستمی شامل موارد زیر است:
لایه 1
به بلاکچین پایه که پلتفرم‌های دیفای روی آن ساخته می‌شوند و شامل ارزهای دیجیتال، پروتکل‌ها، برنامه‌ها و قراردادهای هوشمند است، لایه 1 گفته می‌شود. از جمله فناوری‌های لایه 1 می‌توان به اتریوم، بیتکوین، بایننس اسمارت چین و پولکادات اشاره کرد.
صرافی‌های غیرمتمرکز
از دیگر ابزارهای ضروری در اکوسیستم دیفای، صرافی‌های غیرمتمرکز یا DEX ها هستند که بستری را برای کاربران فراهم کرده‌اند تا بتوانند بدون دخالت سیستم‌های متمرکز یا اشخاص ثالث قادر به خرید، فروش یا معامله باشند. در این برنامه‌ها وظیفه مدیریت و سازمان‌دهی تراکنش‌ها به جای اینکه تحت کنترل بانک‌ها یا نهادهای متمرکز باشد، به عهده قراردادهای هوشمند است که به‌صورت کدها کامپیوتری خود اجرا به مدیریت تبادلات مالی میپردازند.
تجمیع کننده و کیف پول
تجمیع کننده‌ها در اکوسیستم دیفای به رابط‌های غیرمتمرکز گفته می‌شود که پلتفرم‌های مختلف فارمینگ را به کاربران ارائه می‌کنند تا بتوانند بازده سود خود را به حداکثر برسانند. نمونه‌هایی از تجمیع کننده‌ها که امکان دسترسی به نقدینگی را برای کاربران فراهم می‌کنند شامل دو پلتفرم RocketX و 1inch هستند.
بازارهای غیرمتمرکز
بازارهای غیرمتمرکز امکان انجام تبادلات مالی بدون نیاز به واسطه‌ها را فراهم می‌کنند. با استفاده از بازارهای غیرمتمرکز کاربران قادر خواهند بود به جای استفاده از صرافی از تراکنش‌های همتا به همتا با یکدیگر تبادل مالی انجام دهند.
4. کاربرد وب3 در دیفای چیست؟
وب3 به دلیل داشتن ماهیت غیرمتمرکز و امن، کیفیت سیستم مالی غیرمتمرکز را افزایش داده و اعتماد، شفافیت و دسترسی بهتری را برای کاربران در فضای مالی فراهم می‌کند.
با گسترش پذیرش ارزهای دیجیتال افراد بیشتری به دنبال مالکیت، خریدوفروش و نگهداری ارزهای دیجیتال یا ایجاد پروژه‌های مبتنی بر رمزارزها هستند که باعث پیشرفت در فضای وب3 و دیفای می‌شود. وب3 آینده‌اینترنت است که البته هنوز راه زیادی برای تبدیل شدن به یک فضای کاملاً غیرمتمرکز پیش روی خود دارد. انتظار می‌رود این نسل از وب به‌طور کامل نحوه کارکرد پول را تغییر دهد.
یکی از مزایای وب3 برای دیفای امکان افزایش مصرف‌کنندگان بالقوه برای پشتیبانی از تراکنش‌های مبتنی بر DeFi است. با رشد کاربران اینترنت و زمانی که کاربران وب3 را به وب2 ترجیح دهند، تعداد کاربران دیفای نیز افزایش پیدا می‌کند. در حال حاضر 63 درصد از مردم جهان به‌صورت روزانه از اینترنت استفاده می‌کنند که با پذیرش وب3 توسط این افراد می‌توان شاهد رشد دیفای نیز بود.
همچنین افزایش محبوبیت وب3 احتمالاً احساس نیز به دیفای و پرداخت‌های دیجیتال غیرمتمرکز را افزایش می‌دهد و باعث کاهش تمایل افراد به استفاده از پول نقد و فیات خواهد شد. با سرعت رشد فناوری می‌توان گفت در آینده‌ای نزدیک، وب3 و دیفای جزئی از زندگی روزمره ما خواهند شد.
5. تفاوت دیفای و وب3
همان‌طور که گفته شد وب3 نسل جدید اینترنت است که با استفاده از تکنولوژی بلاکچین به دنبال ایجاد تعاملات آنلاین عادلانه‌تر است. سازندگان اولیه اینترنت به امید ساخت یک فضای کاملاً غیرمتمرکز و در دسترس برای همه، اقدام به ساخت اولین صفحات وب کردند. اما همان‌طور که امروزه شاهد آن هستیم، این چشم‌انداز در حد یک رویا باقی ماند. بااینکه اینترنت پیشرفت زیادی را برای تکنولوژی به ارمغان آورده اما صفحات وب هر روز به شکل فزاینده‌ای متمرکزشده‌اند.
دیفای سیستم مالی شفاف در نسخه وب3 است.
بدون نیاز به مجوز
در دنیای امروز و با وجود مؤسسات مالی و بانک‌ها شما برای دریافت وام یا انجام فعالیت‌های اقتصادی نیاز به مجوز از این نهادها دارید. اصطلاح بدون مجوز در دنیای دیفای به معنی این است که هیچ محدودیتی برای کاربران برای شرکت در فعالیت‌های مالی وجود ندارد. هر شخصی با داشتن یک حساب کاربری در پلتفرم‌های دیفای می‌تواند به خریدوفروش دارایی‌های مجازی، ارز دیجیتال و سایر فعالیت‌ها بپردازد بدون اینکه نیازمند کسب مجوز از نهاد خاصی باشد.
تفاوت دیفای و وب3 در رابطه با بدون مجوز بودن در نحوه پیاده‌سازی آن‌ها و همچنین نحوه استفاده توسعه‌دهندگان و کاربران است. DeFi روی بلاکچین ایجاد شده و هدف آن فعال کردن خدمات مالی غیرمتمرکز است.
می‌توان گفت که وب 3 نسبت به دیفای اصطلاح گسترده‌تری است که شامل سایر تکنولوژی‌های غیرمتمرکز مانند اپلیکیشن های غیرمتمرکز، توکن های غیر مثلی (NFT) و DAO می‌شود.
تمرکززدایی
غیرمتمرکز بودن به این معناست که هیچ نهاد واسطی یک سیستم را کنترل نمی‌کند، بلکه توسط خود کاربران و البته توسط کدهای قرارداد هوشمند که از قبل ایجاد شده و قابل توسعه و تغییر است، کنترل می‌شود. دیفای و وب3 هر دو با هدف ایجاد تعاملات غیرمتمرکز آنلاین و مالی ایجاد شده‌اند.
Web3 و DeFi هر دو در تلاش برای ایجاد فضای غیرمتمرکز و بدون وابستگی به بانک‌ها و نهادهای متمرکز هستند به شکلی که سیستم مالی و کنترل داده‌ها به شکل همتا به همتا باعث ایجاد تعامل بین کاربران شوند.
قابلیت همکاری
تعامل‌پذیری یکی از قابلیت‌های بلاکچین هاست و نشان‌دهنده این موضوع است که یک بلاکچین به چه شکلی می‌تواند با سایر بلاکچین ها ارتباط برقرار کند. امکان ارتباط بین بلاکچین ها به کاربران امکان می‌دهد تا داده‌ها، ارزهای دیجیتال و سایر دارایی‌های توکنایز شده را مبادله کنند.
در دنیای متمرکز تمام داده‌ها در یک نهاد مرکزی ذخیره‌سازی می‌شوند و امکان دسترسی به داده‌های شخصی صرفاً از طریق برنامه‌های ذخیره داده مرکزی فراهم می‌شد. سرویس‌های DeFi مبتنی بر شبکه‌های بلاکچین مشترک قابلیت همکاری متقابل دارند.
حضانت
برنامه‌های DeFi معمولاً مدیریت غیر حضانتی به کاربران خود ارائه می‌کنند، به این شکل که کاربران تنها کسانی هستند که کلیدهای خصوصی وجوه و دارایی‌های خود را در اختیار دارند و کنترل کامل مالکیت دارایی‌ها به عهده خود کاربر است.
برنامه‌های مبتنی بر وب3 نیز امکان این را دارند که غیر حضانتی باشند، درحالی‌که ممکن است بسیاری از آن‌ها حضانتی باشند که در آن‌ها یک نهاد واسط نیز علاوه بر خود کاربران کلیدهای خصوصی را در اختیار دارد و می‌تواند بر دارایی‌های شما دسترسی یا کنترل داشته باشد.
زیرساخت‌های بلاکچین دیفای و وب3 به شکلی طراحی شده‌اند که در برابر دست‌کاری غیرقابل نفوذ باشند، همچنین سوابق و داده‌ها در زنجیره‌های بلاکچین از طریق کریپتوگرافی (رمزنگاری) تأیید و ثبت می‌شوند. این موضوع علاوه بر اینکه به شفافیت و امنیت سیستم کمک می‌کند، باعث کاهش امکان هرگونه جعل یا تقلب نیز می‌شود.
نظام‌های اقتصادی و حاکمیتی
در سیستم دیفای و وب3 می‌توان با استفاده از توکن سازی دارایی‌ها و مکانیزم های حاکمیت غیرمتمرکز در اقتصاد این اکوسیستم‌ها استفاده کرد. کاربران می‌توانند در برخی از بلاکچین ها (با مکانیزم اثبات سهام) در وب3 و دیفای حق رأی و تصمیم‌گیری برای آینده پلتفرم‌ها را داشته باشند.
خلاصه DeFi در مقابل Web3 در جدول زیر آمده است:
| ویژگی‌ها | دیفای | وب3 |
| عدم نیاز به مجوز | دیفای در حال حاضر نیز روی بلاکچین ساخته‌شده و نیازی به شخص ثالث برای ارائه سرویس‌های مالی ندارد. | وب3 نیز مانند دیفای در حال حاضر تکنولوژی‌هایی مانند NFT و موارد دیگر دارد که نیازی به مجوز ندارند. |
| عدم تمرکز | دیفای از تکنولوژی بلاکچین برای انجام تراکنش‌ها بدون نیاز به نهادهای مالی متمرکز استفاده می‌کند. | وب3 از سیستم همتا به همتا برای غیرمتمرکز سازی استفاده می‌کند. |
| تعامل‌پذیری | پلتفرم‌های دیفای امکان تعامل با سایر پلتفرم‌های بلاکچین های دیگر را دارند. | شبکه‌های بلاکچین روی وب3 به‌صورت مستقل عمل می‌کنند. |
| حضانت | غیر حضانتی | غیر حضانتی |
| تراکنش‌های غیرمتمرکز | از تکنولوژی بلاکچین برای انجام تراکنش‌ها به شکل امن و قابل‌تأیید استفاده می‌کند. | از تکنولوژی بلاکچین برای انجام تراکنش‌ها به شکل امن و قابل‌تأیید استفاده می‌کند. |
| سیستم حاکمیت | امکان توکنیزه کردن دارایی‌ها در بلاکچین های اثبات سهام | با توکنیزه کردن دارایی‌ها |
آینده دیفای و وب3 چگونه خواهد بود؟
موفقیت در پلتفرم‌های DeFi و Web3 باعث توسعه مدام تکنولوژی بلاکچین خواهد شد، همچنین افزایش تمایل افراد و سازمان‌ها برای استفاده از مدل‌های جدید تأثیر زیادی در آینده دیفای و وب3 دارد. آینده این فضا نامشخص است اما احتمالاً پتانسیل رشد خواهد داشت.
در رابطه با دیفای معرفی خدمات و محصولات مالی جدید که بتوانند باعث ایجاد اختلال در امور مالی سنتی شوند، می‌تواند یک روند رو به رشد به سمت فناوری‌های نوآورانه در این فضا شود. این برنامه‌ها می‌توانند شامل صرافی‌های غیرمتمرکز، پلتفرم‌های فارمینگ و استیبل کوین‌ها باشد. همچنین پذیرش توسط کاربران و افزایش امکان دسترسی به پلتفرم‌ها باعث رشد بیشتر اکوسیستم مالی غیرمتمرکز می‌شود.
در رابطه با وب3 باید گفت که این نسل از وب نقش مهمی در آینده اینترنت ایفا می‌کند. وجود زیرساخت غیرمتمرکز که اگر به شکل مناسبی مدیریت شود باعث ایجاد مزیت‌های زیادی در این نسل از وب نسبت به وب1 و وب2 خواهد شد. از جمله این مزیت‌ها می‌توان به امنیت، حفظ حریم خصوصی و امکان مالکیت داده‌ها توسط کاربران اشاره کرد. همچنین توسعه نسل سوم وب می‌تواند باعث ایجاد نسل جدیدی از برنامه‌های غیرمتمرکز شود که باعث ایجاد اینترنتی عادلانه و شفاف خواهد شد.
