شاخص vix چیست و چگونه می توان از آن استفاده کرده؟

شاخص VIX که با نام‌های شاخص ترس، شاخص ترس و طمع یا شاخص نوسانات نیز شناخته می‌شود، شاخصی است که نوسانات مورد انتظار در بورس آمریکا (شاخص S&P 500) را برای ۳۰ روز آینده اندازه‌گیری می‌کند. ارقام شاخص Vix در فارکس از بطن قراردادهای آپشن S&P500 استخراج می‌شود.

افزایش شاخص VIX در فارکس یا ارز دیجیتال نشان‌دهنده نگرانی و افزایش میزان نوسان در بازار است که باعث کاهش ارزش شاخص S&P500، شاخص دلار یعنی DXY و همچنین کاهش ارزش ارزهای دیجیتال می‌شود زیرا معامله‌گران سرمایه‌های خود را از این نمادها نقد کرده و به سوی خرید دارایی‌های معتبرتر مانند طلا و نقره و همچنین، سایر ارزهای معتبر جهانی مانند ین ژاپن، یورو، پوند و… می‌روند. یعنی در تمام نمادهایی که یک ارز آن دلار آمریکا است، دلار آمریکا را بفروشید و ارز مقابل را بخرید.

همچنین، کاهش شاخص VIX در فارکس و کریپتو نیز نشان‌دهنده اطمینان و نوسانات کمتر است و باعث افزایش ارزش سهام S&P500، شاخص DXY و ارزهای دیجیتال و درنتیجه، کاهش ارزش طلا، نقره و ارزهای مقابل دلار آمریکا می‌شود.

شاخص VIX چیست؟

معامله‌گران تغییرات شاخص VIX در فارکس یا کریپتو را با دقت دنبال می‌کنند. شاخص نوسان CBOE با عبارت کامل CBOE Volatility Index که بیشتر با نماد VIX و اغلب به عنوان شاخص «سنجش ​​ترس» در میان معامله‌گران بازار شناخته می‌شود، یک شاخص مهم در دنیای تجارت و سرمایه‌گذاری است که انتظارات بازار از نوسانات آینده را بر اساس آپشن‌های شاخص S&P 500 اندازه‌گیری می‌کند.

این یک ابزار حیاتی برای سرمایه‌گذاران و ناظران بازار است که معیاری قابل اندازه‌گیری از ریسک بازار و احساسات سرمایه‌گذاران را ارائه می‌دهد. همچنین، سرمایه‌گذاران می‌توانند از VIX برای مدیریت ریسک، پیش‌بینی روند بازار و حتی معاملات بازار‌ از طریق ابزارهای مشتقه مانند آتی، آپشن و صندوق‌های قابل معامله (ETFs) مرتبط با VIX استفاده کنند.

تغییرات شاخص VIX در فارکس نه‌تنها تاثیر زیادی دارد بلکه، تغییرات آن در کریپتو نیز باعث نوسانات زیاد می‌شود. این شاخص توسط بورس آپشن شیکاگو CBOE در سال ۱۹۹۳ معرفی شد که بازتاب احساسات بازار را نمایش می‌دهد و با تحلیل سنتیمنتال سروکار دارد.

ارزش شاخص VIX در فارکس هیچ حد بالایی ندارد، یعنی دارای یک محدوده با سقف و کف مشخص نیست، اما میانگین مقدار آن از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۵ کمی بالاتر از ۱۹ بوده است. در بحبوحه آشفتگی بازار که با اعلامیه‌های تعرفه‌ای دولت ترامپ آغاز شد، شاخص VIX در ۸ آوریل ۲۰۲۵ با رقم ۵۲.۳۳ بسته شد که بالاترین قله (یعنی در دراز مدت)، پس از قله ۸۲.۶۹ در ۱۶ مارس ۲۰۲۰، در طول همه‌گیری کووید-۱۹ به شمار می‌رود.

البته این شاخص در یک مقطع کوتاه مدت در معاملات روزانه نیز در آوریل ۲۰۲۵ به قله ۶۰ واحد رسید، اما هرگز به رکورد روزانه ۸۹.۵۳ واحد (یعنی در کوتاه مدت و روزانه) که در اکتبر ۲۰۰۸ ثبت شده بود، نزدیک نشده است.

نحوه محاسبه شاخص ویکس

محاسبه VIX پیچیده است و از فرمول زیر به‌دست می‌آید:

(ΔK×2×(e^RT)×Q(K))/K^2.

محاسبه این فرمول بخش‌های زیادی دارد که می‌توان آن را با تقسیم به مراحل ساده‌تر انجام داد. به عنوان مثال، برای انجام این فرآیند باید مراحل زیر را طی کنید:

۱. گزینه‌های مربوطه را انتخاب کنید

• آپشن‌های شاخص S&P 500 را با تاریخ انقضای بین ۲۳ تا ۳۷ روز انتخاب کنید.
• روی قراردادهای اختیار خرید و فروش (options contract) «نزدیک به قیمت واقعی» (near the money)، یعنی قیمت‌های نزدیک به قیمت فعلی بازار» و «خارج از پول» (out of the money) (OTM) تمرکز کنید.
• اگر هیچ آپشنی دقیقاً ۳۰ روز تا انقضا فاصله ندارد، از یک میانگین بین دو تاریخ انقضای نزدیک استفاده شود.

۲. سطح Implied Forward شاخص SPX را محاسبه کنید

• قیمت‌های خرید و فروش OTM را تعیین کنید.
• قیمت اعمال( strike price) را پیدا کنید که در آن تفاوت بین قیمت‌های خرید و فروش ( bid-ask spread) کمترین مقدار باشد.
• این به شما قیمت آتی ضمنی (implied forward price) شاخص S&P 500 را می‌دهد.

۳. قیمت‌های Relevant Strike را تعیین کنید

• قیمت‌های اعمال را طوری انتخاب کنید که هم اختیار خرید (call options) و هم اختیار فروش (put options) در دسترس باشند.
• با قیمت اعمال نزدیک‌ترین به (اما نه بالاتر از) سطح آتی (forward level) محاسبه‌شده در مرحله ۲ شروع کنید.
• تمام اعمال پایین‌تر از این سطح را برای putها (اختیار فروش) و تمام ضربات بالاتر را برای callها(اختیار خرید) در نظر بگیرید.

۴. محاسبه کنید که هر قیمت اعمال چقدر در واریانس (Variance) نقش دارد.

اکنون برای هر قیمت اعمال (اجرایی) یا (Strike Price) انتخاب شده، سهم آن را با استفاده از فرمول زیر محاسبه کنید:

(ΔK×2×(eRT)×Q(K))/K2

شرح عبارات فرمول:

• ΔK تفاوت بین قیمت‌های اعمال متوالی است؛
• Q(K) نقطه میانی اختلاف قیمت خرید و فروش قیمت اختیار معامله است.
• K قیمت توافقی است؛
• R نرخ بهره بدون ریسک است؛
• T زمان تا انقضا است

۵. واریانس‌ها را جمع کنید

تمام سهم واریانس‌های مستقل از مرحله ۴ را جمع کنید.

۶. واریانس را سالانه کنید

واریانس جمع‌شده را در ۳۶۵/۳۰ ضرب کنید تا سالانه شود (با فرض یک دوره ۳۰ روزه).

۷. مقدار VIX را محاسبه کنید

• جذر واریانس سالانه را بگیرید.
• این نتیجه را در ۱۰۰ ضرب کنید تا به صورت درصد بیان شود.

نتیجه، مقدار VIX است که نشان‌دهنده انتظار بازار از نوسانات ۳۰ روزه است.

شاخص VIX الهام‌بخش شاخص‌های مشابهی در سراسر جهان، مانند شاخص نوسان یورو استاکس ۵۰ (VSTOXX) و شاخص نوسان میانگین سهام نیکی (Nikkei VI) بوده است.

ویژگی ها و مشخصات شاخص VIX

شاخص VIX در فارکس نوسانات مورد انتظار بازار را در ۳۰ روز آینده نشان می‌دهد. شاخص VIX با قیمت‌های اختیار معامله شاخص S&P 500 محاسبه می‌شود و از فرمولی استفاده می‌کند که اختیار معامله‌های فروش و خرید را با قیمت‌های اعمال و تاریخ‌های انقضای مختلف در نظر می‌گیرد تا نوسانات مورد انتظار را تخمین بزند.

شاخص VIX در فارکس معمولاً رابطه معکوسی با شاخص S&P 500 دارد. وقتی S&P 500 به شدت کاهش می‌یابد، شاخص VIX تمایل به افزایش دارد و برعکس. این امر، آن را به ابزاری ارزشمند برای پوشش ریسک و همچنین مدیریت ریسک تبدیل می‌کند.

اگر مقدار شاخص VIX در فارکس به بیشتر از ۳۰ برسد، معمولاً با نوسانات بالا و عدم قطعیت بازار مرتبط است، در حالی که اگر مقدار شاخص VIX در فارکس به زیر ۲۰ برسد، نشان دهنده آرامش نسبی در بازار این نماد معاملاتی است. با این حال، این مقادیر می‌توانند بر اساس شرایط بازار و پیشینه تاریخی متفاوت باشند.

 کاربردهای شاخص VIX

شاخص VIX در فارکس معیاری برای سنجش نوسانات مورد انتظار شاخص S&P 500 و میزان نوسان قیمت‌ها در ۳۰ روز آینده است. اما مقادیر VIX ( اعدادی که می‌بینید) نوسانات سالانه مورد انتظار را بیان می‌کنند. برای مثال، اگر VIX عدد ۲۲ را نشان دهد، به این معنی است که ۶۸٪ احتمال وجود دارد که شاخص S&P 500 در طول سال آینده در محدوده +/- ۲۲٪ معامله شود. (احتمال ۶۸٪ نشان دهنده یک انحراف معیار است.)

به عبارت عملی‌تر، شاخص VIX از قیمت‌های اختیار معامله برای تخمین میزان نوسان بازار در ماه آینده استفاده می‌کند و سپس آن را به ۱۲ ماه آینده تعمیم می‌دهد. این شاخص، معاملات آپشن (Options Trading) یا قراردادهای اختیار معامله را برای فروش و خرید در شاخص S&P 500 بررسی می‌کند و بر اختیارهایی که قیمت اعمال آن‌ها نزدیک به سطح بازار است و تاریخ انقضای آنها به زودی فرا می‌رسد، تمرکز دارد. قیمت این اختیارها، انتظارات معامله‌گران از حرکات آینده بازار را منعکس می‌کند.

برخلاف تصور رایج، شاخص VIX نوسانات واقعی بازار را اندازه‌گیری نمی‌کند. بلکه، انتظارات بازار از نوسانات را در ۳۰ روز آینده اندازه‌گیری و نمایش می‌دهد.

VIX به عنوان علامت هشدار دهنده

سرمایه‌گذاران، تحلیل‌گران و مدیران پرتفوی قبل از تصمیم‌گیری، به شاخص VIX برای سنجش استرس بازار نگاه می‌کنند. وقتی شاخص VIX بالاتر باشد، این نشان دهنده نوسانات مورد انتظار بیشتر است که عموماً با ترس بازار مرتبط است. فعالان بازار در چنین شرایطی به احتمال زیاد استراتژی‌های سرمایه‌گذاری کم‌ریسک‌تری را دنبال می‌کنند.

مقادیر VIX بالای ۳۰ معمولاً با نوسانات قابل توجه همراه هستند که اغلب ناشی از افزایش عدم اطمینان، ترس یا آشفتگی اقتصادی است. مقادیر زیر ۲۰ عموماً با دوره‌های پایدارتر و کم‌استرس‌تر مطابقت دارند. با این حال، این دستورالعمل‌های کلی بر اساس بازار خاص متفاوت است.

استفاده از VIX برای ایجاد تعادل مجدد

شاخص VIX در فارکس و کریپتو برای مواردی بیش از سنجش احساسات بازار مفید است. لیز آن ساندرز (Liz Ann Sonders)، مدیر عامل و استراتژیست ارشد سرمایه‌گذاری در چارلز شواب (Charles Schwab) (یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های خدمات مالی چندملیتی آمریکایی)، معتقد است که شاخص VIX می‌تواند به ایجاد تعادل مجدد کمک کند. وقتی VIX بالا است، که نشان‌دهنده افزایش ترس بازار است، ممکن است نشان‌دهنده فرصتی برای افزودن به موقعیت‌ها در قیمت‌های پایین‌تر خرید) باشد. برعکس، وقتی VIX پایین است، که نشان‌دهنده رضایت بازار است، ممکن است زمان آن رسیده باشد که موقعیت‌هایی را که بیش از حد بزرگ شده‌اند، کاهش دهید (بفروشید).

شاخص VIX در تریدینگ ویو

برای مشاهده شاخص VIX در تریدینگ ویو، در بخش جستجوی اندیکاتورها، عبارت ‌VIX را وارد کنید و سپس از فهرستی که ظاهر می‌شود اندیکاتور Vix را انتخاب و با دابل کلیک روی آن، این اندیکاتور به چارت اضافه می‌شود. شاخص VIX به عنوان «شاخص ترس» نیز شناخته می‌شود و نوسانات مورد انتظار بازار سهام آمریکا (شاخص S&P 500) را در ۳۰ روز آینده اندازه‌گیری می‌کند و ابزاری برای سنجش ریسک و احساسات بازار است.

بنابراین، با افزایش شاخص Vix، قیمت سهام سقوط می کند یا کاهش می‌یابد که برای تریدرهای حرفه‌ای زمان خرید است. با کاهش شاخص Vix که به معنای کاهش ترس، افزایش و اوج گرفتن قیمت سهام است، تریدرهای حرفه‌ای در قله‌های قیمتی، معامله فروش انجام می‌دهند.

نحوه اضافه کردن و استفاده از شاخص VIX در تریدینگ ویو 

ورود به پلتفرم تریدینگ ویو: 
وارد حساب کاربری خود در پلتفرم تریدینگ ویو شوید.

جستجوی اندیکاتور: 
در بالای صفحه نمودار، بخش اندیکاتورها را باز کرده و در قسمت جستجو، عبارت VIX را وارد کنید.

از فهرست اندیکاتورهایی که ظاهر می‌شود، عبارت vix indicator را انتخاب کنید. اگر روی ستاره سمت راست این عبارت کلیک کنید به رنگ طلایی درمی‌آید و به لیست اندیکاتورهای مورد علاقه شما اضافه می‌شود. برای اضافه کردن آن به چارت کافی است روی نام اندیکاتور ویکس دابل کلیک کنید.

اکنون می‌توانید از بخش تنظیمات اندیکاتور برخی پارامترها مانند رنگ‌های خطوط آن را تغییر دهید و روی OK بزنید.

اندیکاتور شاخص Vix در فارکس یا درصورت فعالیت در بازار کریپتو، (مانند تصویر بالا) بر روی چارت شما نمایان می‌شود که می‌توانید از داده‌های آن استفاده کنید. اندیکاتور شاخص Vix در کریپتو به دلیل این که در زیر چارت اضافه می‌شود، در دسته »اسیلاتورها» قرار می‌گیرد.

معایب و محدودیت های شاخص VIX

شاخص Vix اگرچه برای تحلیل نوسانات بازار و به‌ویژه شاخص S&P500 مفید است اما در کنار مزایای جالب آن برای تریدرهای حرفه‌ای و معامله‌گرانی که شاخص S&P500 و دارایی‌های مرتبط با دلار را معامله می‌کنند، دارای معایب و محدودیت‌هایی است که در ادامه به هر دو مورد می‌پردازیم:

مزایای شاخص Vix در فارکس و کریپتو:

• داده‌های مفید برای پیش‌بینی نوسانات شاخص S&P500 و دارایی‌های مرتبط با دلار آمریکا؛
• پیش‌بینی میزان ریسک؛
• ارتباط مستقیم با سنتیمنتال بازارهای مورد اشاره؛
• ارائه داده‌های مفید برای ماه آتی.

معایب و محدودیت‌های شاخص Vix در فارکس و کریپتو:

• بیشتر برای دارایی‌هایی که با دلار آمریکا مبادله می‌شوند، کارایی دارد؛
• بیشتر برای معاملات آپشن یا قراردادهای اختیار استفاده می‌شود
• به دلیل پیش‌بینی وضعیت نوسانات ۳۰ روز آینده، واکنش دیرهنگام به بازار دارد؛
• بیشتر برای دوره‌های زمانی بالا کاربرد دارد؛
• برای تریدرهای مبتدی چندان قابل استفاده نیست؛
• تمرکز بر سهام بورس آمریکا.

تحلیل شاخص VIX برای استفاده در استراتژی‌های معاملاتی

قبل از پرداختن به استراتژی‌های معاملاتی این شاخص، بهتر است نحوه تحلیل شاخص VIX در فارکس و تاثیر شاخص VIX در بازار ارز دیجیتال را بدانید. البته بسیار ساده می‌توان گفت که:« استفاده از این شاخص در کنار استفاده از باندهای بولینگر، هرگاه قیمت به باند پایین برخورد کرد و کندل بعدی سبز و صعودی بود،‌ می‌توان برای خرید (و برعکس نیز برای فروش) اقدام کرد» و همچنین استراتژی‌های ساده دیگری که کارایی چندانی ندارند.

با این حال اگر از مرحله‌ی مبتدی گذر کرده و تمایل دارید تا با نگاهی عمیق‌تر، نحوه استفاده مفیدتر از داده‌های شاخص VIX در فارکس و کریپتو را یاد بگیرید، به شرح زیر توجه کنید.

تاثیر شاخص Vix در کریپتو

اگرچه گفته می‌شود که تغییرات شاخص VIX در ارز دیجیتال به صورت مستقیم نیست اما شاید این گفته خیلی صحیح نباشد؛ چرا که به طور معمول، هنگامی که شاخص VIX که به عنوان «شاخص ترس» در بازارهای سهام شناخته می‌شود، افزایش می‌یابد، نشان‌دهنده ترس و بی‌ثباتی در بازارهای سنتی و کاهش سرمایه‌گذاری در دارایی‌های پرخطر مانند ارزهای دیجیتال، سهام و دلار آمریکا است. 

به طور کلی، افزایش یا کاهش شاخص شاخص Vix در ارز دیجیتال تاثیر زیادی دارد، یعنی با افزایش VIX، تمایل به دارایی‌های امن بیشتر شده و قیمت رمزارزها کاهش می‌یابد. با این حال، به دلیل نوسانات ذاتی ارزهای دیجیتال، تریدرهای حرفه‌ای از تاثیر شاخص VIX در کریپتو برای مدیریت ریسک استفاده می‌کنند.

تاثیر شاخص VIX در فارکس

تاثیر شاخص VIX در فارکس مستقیم است و برای معامله‌گران جذابیت زیادی دارد. همان‌طور که گفته شد، تغییرات شاخص VIX در ارز دیجیتال نیز محسوس است اما فوری نیست، ولی تفاوت تاثیر Vix در فارکس بسیار بیشتر از تاثیر شاخص VIX در کریپتو است.

شاخص VIX درواقع تغییرات یک ماه آتی را پیش‌بینی می‌کند بنابراین، علاوه بر آن که تاثیر شاخص VIX در فارکس می‌تواند باعث نوسانات آنی شود، تریدرهای حرفه‌ای می‌توانند به ادامه‌دار بودن تغییرات در طی تمام ۳۰ روز آینده باشند.

به عنوان مثال، اگر ارقام شاخص ٰVIX کاهشی باشد، باتوجه به این موضوع که روند این شاخص معکوس روند S&P500 رفتا یا حرکت می‌کند یعنی با یکدیگر واگرایی دارند، تریدرهای حرفه‌ای در طی ماه آینده می‌توانند به طور مداوم به دنبال معاملات خرید (Buy) باشند؛ یعنی در کف اصلاح خرید انجام دهند و هنگامی که قیمت تا یک ناحیه مقاومتی قدرتمند افزایش می‌یابد، اسکالپ‌های فروش یا سل (Sell) را بازی کنند.

استراتژی‌های معاملاتی بر اساس VIX

شاخص VIX بیشتر یک شاخص مفید برای به‌دست آوردن داده‌های مفید درباره شاخص S&P500 است تا بتوانید چه در بازار بورس نیویورک یا بازار فارکس بر روی نماد این شاخص معاملاتی موفق‌تر داشته باشید. اما اگر در بازار فارکس شاخص سهام S&P500 را معامله می‌کنید، به احتمال زیاد داده‌های آ‌ن می‌تواند به شما کمک کند تا پوزیشن‌های موفق‌تری روی این نماد اجرا کنید.

شاخص S&P 500 شاخصی است که عملکرد سهام ۵۰۰ شرکت بزرگ و فعال در بازار سهام ایالات متحده را بر اساس ارزش بازار آن‌ها می‌سنجد و ارزش نماد معاملاتی آن به عنوان نماینده‌ای از کل بازار سهام آمریکا در نظر گرفته می‌شود. بنابراین، شاخص VIX که به «شاخص ترس و طمع» معروف شده است، درواقع میزان احساسات معامله‌گران را بازتاب می‌دهد.

در جدول زیر، به اختصار، تاثیر کاهش یا افزایش شاخص VIX در بازار دارایی‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است که برای تریدرهای حرفه‌ای می‌تواند به عنوان استراتژی‌های معاملاتی مورد استفاده قرار گیرند: