موسسات بزرگ مالی مانند صندوقهای سرمایهگذاری، صندوقهای پوشش ریسک و صندوقهای بازنشستگی، با حجم معاملات بالا، موجهای بزرگی را در بازار ایجاد میکنند.
شناسایی جهت معاملات این غولهای مالی میتواند کلید کسب سودهای شگفتانگیز برای معاملهگران باشد. به همین دلیل، اندیکاتورهای تکنیکالی و اسیلاتورها اهمیتی حیاتی برای معاملهگران خرد پیدا میکنند. این ابزارها میتوانند علت روندها (صعودی یا نزولی) و احتمال معکوس شدن آنها را آشکار کنند.
اندیکاتور جریان نقدینگی یا چایکین مانی فلو (CMF) ابزاری قدرتمند برای ارزیابی قدرت یک روند بر اساس فشار خرید یا فروش و حجم معاملات است. در این مقاله، به معرفی این اندیکاتور و استراتژیهای معاملاتی مبتنی بر آن میپردازیم.
اندیکاتور جریان نقدینگی چایکین (CMF) چیست؟
اندیکاتور جریان نقدینگی چایکین یا CMF که در دهه ۱۹۸۰ توسط مارک چایکین معرفی شد، یک ابزار تحلیل تکنیکال است که به سنجش حجم جریان نقدینگی در یک بازه زمانی مشخص کمک میکند. به بیان ساده، CMF به ما میگوید که آیا فشار خرید در بازار بیشتر است یا فروش.

این اندیکاتور بر این اصل استوار است که هرچه قیمت پایانی به بالاترین قیمت روز نزدیکتر باشد، نشانهای از خرید و انباشت است و هرچه به پایینترین قیمت نزدیکتر باشد، نشانهای از فروش و توزیع است.
معاملهگران از CMF برای تایید روند، سنجش قدرت روند و یا شناسایی احتمال برگشت روند و شکست قیمتها استفاده میکنند.
اندیکاتور جریان نقدینگی چایکین (CMF) چگونه عمل می کند؟
احتمالا روی پلتفرمهای معاملاتی با اندیکاتور CMF برخورد کردهاید. این اندیکاتور به شکل خطی زیر نمودار قیمت قرار میگیرد و حول عدد صفر نوسان میکند. تنظیمات پیشفرض آن معمولا روی بازه زمانی ۲۰ است، اما شما میتوانید بر اساس نیاز و استراتژی خودتان این دوره را تغییر دهید.
دامنه نوسان CMF بین مثبت ۱ تا منفی ۱ است، اما به ندرت به این مقادیر میرسد.
بالای خط وسط یا خط صفر، نشان دهنده وضعیت گاوی (تمایل بازار به بالا رفتن) و پایین این خط نشان دهنده وضعیت خرسی (تمایل بازار به پایین آمدن) است.
بنابراین، زمانی که مقدار CMF مثبت باشد، نشانهای از فشار خرید است و در مقابل، مقادیر منفی نشان دهنده فشار فروش هستند.
همانطور که در تصویر بالا میبینید، قرار گرفتن خط CMF در محدوده بالای صفر نشان دهنده روند صعودی و قرار گرفتن آن در محدوده پایین صفر نشان دهنده روند نزولی است.
معمولا مقادیر CMF بین مثبت ۰/۵ و منفی ۰/۵ باقی میماند و تنها در موارد استثنایی به مثبت ۱ یا منفی ۱ میرسد. بنابراین میتوان گفت:
- هرچه CMF به مثبت ۱ نزدیک شود، فشار خرید در بازار بیشتر میشود.
- هرچه CMF به منفی ۱ نزدیک شود، فشار فروش در بازار بیشتر میشود.
کاربردهای اندیکاتور CMF در معاملات
اندیکاتور جریان نقدینگی به چندین روش مختلف در معاملات مورد استفاده قرار میگیرد:
1. تأیید روند:
اندیکاتور جریان نقدینگی میتواند روندی که در حال حاضر در بازار شکل گرفته را تأیید کند. به عنوان مثال، فرض کنید شاهد یک روند صعودی در قیمتها هستیم. اگر در این شرایط CMF نیز مقادیر بالای صفر را نشان دهد، این موضوع بیانگر ورود پول به بازار و تقویت روند صعودی خواهد بود. در نقطه مقابل، در یک روند نزولی، مقادیر منفی CMF نشاندهنده خروج پول از بازار و احتمال تداوم روند نزولی است.
2. واگرایی ها:
واگرایی در CMF زمانی رخ میدهد که جهت حرکت آن با جهت حرکت قیمتها متفاوت باشد. این موضوع میتواند نشاندهنده ضعف روند و احتمال وقوع یک تغییر جهت باشد:

- واگرایی مثبت: در این حالت، شاهد کاهش قیمتها هستیم، در حالی که اندیکاتور جریان نقدینگی در حال افزایش است. این موضوع نشاندهنده افزایش فشار خرید و احتمال وقوع یک برگشت قیمتی به سمت بالا است.
- واگرایی منفی: در این حالت، قیمتها در حال افزایش هستند، اما اندیکاتور جریان نقدینگی روندی نزولی دارد. این موضوع نشاندهنده افزایش فشار فروش و احتمال وقوع یک برگشت قیمتی به سمت پایین است.
3. سیگنال های خرید و فروش:
یکی دیگر از کاربردهای مهم CMF، ارائه سیگنالهای خرید و فروش است. در این زمینه، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
زمانی که اندیکاتور جریان نقدینگی از مقادیر منفی به بالای صفر عبور میکند، نشاندهنده ورود پول به بازار و احتمال آغاز یک روند صعودی است. این میتواند فرصتی مناسب برای خرید باشد. برعکس، افت CMF از مقادیر بالای صفر به زیر صفر، نشاندهنده خروج پول از بازار و احتمال شروع یک روند نزولی است.
ترکیب CMF با سایر اندیکاتورها
برای افزایش دقت تحلیل، معمولاً اندیکاتور CMF با سایر اندیکاتورها ترکیب میشود. به عنوان مثال، ترکیب اندیکاتور جریان نقدینگی با میانگینهای متحرک (Moving Averages) میتواند به تأیید روندها و سیگنالهای خرید و فروش کمک کند. همچنین، ترکیب CMF با اندیکاتور RSI یا اندیکاتور مکدی (MACD) میتواند به شناسایی واگراییها و نقاط برگشت قیمت کمک کند.
مثال: ترکیب CMF و میانگین متحرک (EMA)
یکی از معضلات استفاده از CMF به عنوان یک اندیکاتور مستقل، ایجاد سیگنالهای متناقض است. این امر میتواند منجر به اشتباه در تشخیص نقاط ورود و خروج معاملات شود و ضرر را به دنبال داشته باشد.
برای رفع این مشکل، میتوان از اندیکاتور مکمل مانند میانگین متحرک نمایی (EMA) با دورههای 9 و 34 استفاده کرد. این ترکیب، ابزاری کارآمد برای زمانبندی ورود و خروج از معاملات ارائه میدهد.
استراتژی معاملاتی با CMF
- انتظار برای عبور CMF از خط صفر: اولین قدم، صبر برای عبور اندیکاتور جریان نقدینگی از سطح صفر است. این امر نشاندهنده افزایش جریان پول به سمت دارایی و احتمال افزایش قیمت است.
- تایید با EMA: در این مرحله، تاییدیه EMA لازم است. عبور (کراس) EMA 9 از EMA 34 به عنوان تاییدی بر روند صعودی و فرصتی برای ورود به معامله خرید عمل میکند.
- سیگنال فروش: در صورت واگرایی در CMF یا کاهش CMF به زیر صفر، سیگنال فروش صادر میشود. این امر نشاندهنده کاهش جریان پول و احتمال ریزش قیمت است.

محدودیت های اندیکاتور جریان نقدینگی یا CMF
همانند هر ابزار تحلیلی دیگری، اندیکاتور CMF نیز خالی از محدودیت نیست و باید با احتیاط و آگاهی از این محدودیتها مورد استفاده قرار گیرد:
1. سیگنالهای نامعتبر:
در برخی موارد، CMF ممکن است سیگنالهای نادرستی را ارائه دهد. به همین دلیل، اتکا صرف به سیگنالهای این اندیکاتور و عدم استفاده از سایر ابزارها و تحلیلهای تکنیکال، میتواند گمراهکننده باشد.
2. تأخیر در نمایش تغییرات:
اندیکاتور جریان نقدینگی بر اساس دادههای تاریخی محاسبه میشود و به همین دلیل، ممکن است نسبت به تغییرات لحظهای قیمت، کمی با تأخیر عمل کند. از این رو، نباید از آن برای تصمیمگیریهای سریع و لحظهای در معاملات استفاده کرد.
جریان پول چایکین و فعالیت های موسسات بزرگ
همانطور که گفتیم، اندیکاتور جریان نقدینگی چایکین ابزاری است که به ما کمک میکند بفهمیم موسسات بزرگ مثل صندوقهای بازنشستگی، صندوقهای سرمایهگذاری مشترک و صندوقهای پوشش ریسک، چه کارهایی انجام میدهند. این ابزار بدون اینکه مستقیما به سفارشات خرید و فروش آنها نگاه کند، به ما سرنخ میدهد.
در ابتدای روز معاملاتی، معاملهگران موسسات بزرگ تمایل کمتری دارند که حجم زیادی از دارایی را بفروشند یا بخرند چون این کار میتواند قیمت را علیه آنها حرکت دهد. اما با نزدیک شدن به پایان روز معاملاتی، آنها باید سفارشات خود را با جدیت بیشتری انجام دهند. در نتیجه، اگر میخواهند بخرند، قیمت را بالا میبرند و اگر میخواهند بفروشند، قیمت پایینتری را میپذیرند. این کار باعث میشود که در انتهای روز، تاثیر فعالیت این موسسات بر قیمت سهام بیشتر از سفارشات معاملهگران خرد (مردم عادی) باشد.
جریان پول چایکین به خوبی میتواند این تاثیر را اندازهگیری کند و به ما کمک کند تا فشار واقعی خرید و فروش موسساتی که بیشترین تاثیر را روی بازار دارند، درک کنیم.
خلاصه و نتیجه گیری
اندیکاتور جریان نقدینگی چایکین یا CMF ابزاری ارزشمند برای معاملهگران در جهت تشخیص قدرت روند و نقاط عطف احتمالی در بازار است.
این اندیکاتور با ترکیب حجم و قیمت، نشان میدهد که آیا معاملهگران بزرگ در حال انباشت (خرید) یا توزیع (فروش) یک دارایی هستند.
با تحلیل مقادیر CMF، می توان به وضوح تشخیص داد که آیا روند فعلی قوی و پایدار است یا ضعیف و در معرض تغییر.
علاوه بر این، CMF میتواند سیگنالهایی را برای احتمال معکوس شدن روند ارائه دهد، که به معامله گران کمک میکند تا از فرصتهای بالقوه برای ورود یا خروج از معاملات با اطمینان بیشتر استفاده کنند.
اندیکاتور CMF با اندیکاتور MFI چه تفاوتی دارد؟
اندیکاتور CMF (Chaikin Money Flow) و اندیکاتور MFI (Money Flow Index) هر دو به عنوان ابزارهای تحلیل تکنیکال برای اندازهگیری جریان پول و مومنتوم در بازار استفاده میشوند، اما تفاوتهای کلیدی بین آنها وجود دارد. CMF بر اساس حجم معاملات و قیمت بسته شدن روزانه محاسبه میشود و نشان میدهد که پول به داخل یا خارج از یک دارایی در جریان است. این اندیکاتور معمولاً در تایم فریمهای روزانه استفاده میشود و به تأیید روندها و شکستهای قیمتی کمک میکند. از سوی دیگر، MFI یک اسیلاتور است که با ترکیب حجم و قیمت، شرایط اشباع خرید یا فروش را شناسایی میکند. MFI معمولاً در یک بازه ۱۴ روزه محاسبه میشود و عددی بین ۰ تا ۱۰۰ را نمایش میدهد؛ اعداد بالای ۸۰ به معنای اشباع خرید و اعداد زیر ۲۰ به معنای اشباع فروش هستند. در نتیجه، CMF بیشتر برای تأیید روند و جریان پول بهکار میرود، در حالی که MFI برای شناسایی شرایط اشباع و احتمال بازگشت قیمت مفید است.
برای بررسی دقیقتر تفاوتهای این دو اندیکاتور میتوانید به این لینک مراجعه کنید.
آیا CMF یک اندیکاتور پیشرو است یا پسرو؟
چه دوره زمانی را باید برای CMF استفاده کرد؟
هیچ پاسخ قطعی برای این سوال وجود ندارد. دوره زمانی مناسب برای CMF به سبک معاملاتی و نوع دارایی که معامله میکنید بستگی دارد.
به طور کلی، دورههای زمانی کوتاهتر برای معاملات کوتاه مدت و دورههای زمانی طولانیتر برای معاملات بلند مدت مناسبتر هستند.
در ادامه پیشنهاد میشود: