گردش مالی بازار فارکس در روز چقدر است؟

بانک تسویه حساب‌های بین‌المللی (Bank for International Settlements) هر سه سال یک بار، با بررسی‌های جامع، میزان گردش مالی بازار فارکس و به عبارتی حجم نقدینگی بازار فارکس در سراسر جهان را اندازه‌گیری و منتشر می‌کند. آخرین نتایج این بررسی نشان می‌دهد که میانگین حجم معاملات روزانه بازار جهانی فارکس در آوریل ۲۰۲۲ با رسیدن به رقم ۷.۵ تریلیون دلار به بالاترین حد خود رسیده است. این نشان دهنده افزایش ۱۴.۱ درصدی گردش مالی بازار فارکس نسبت به سه سال پیش است که رقم ۶.۵۸ تریلیون دلار اعلام شده بود.

گردش مالی روزانه فارکس

گردش مالی و حجم نقدینگی بازار فارکس رقم بسیار عظیمی است که شاید تا یک مقایسه صورت نگیرد، میزان بزرگی آن را به سادگی نتوان تصور کرد.

کشورهای عضو اوپک یعنی کشورهای صادرکننده نفت شامل: الجزایر، آنگولا، جمهوری کنگو، گابن، ایران، عراق، کویت، لیبی، نیجریه، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و ونزوئلا، روزانه حدود ۲۶ میلیون بشکه نفت خام صادر می‌کنند.

اگر قیمت هر بشکه نفت خام را ۶۴ دلار (قیمت زمان نگارش این مقاله) در نظر بگیریم، مجموع درآمد روزانه تمام این کشورها از صادرات نفت خام، حدود ۱ میلیارد و ۶۶۰ میلیون دلار می‌شود. بنابراین، گردش مالی بازار فارکس در هر روز بیش از ۴۵۰۰ برابر کل صادرات نفتی روزانه ۱۲ کشور نفت‌خیز جهان است!

در بازار فارکس چه چیزی معامله می‌شود؟

برخلاف رقم شگفت‌انگیز گردش مالی بازار فارکس که حجم نقدینگی آن از حجم نقدینگی تمام بازارهای مالی دیگر سراسر جهان بسیار بالاتر است، هیچ کالایی در این بازار معامله نمی‌شود! یعنی هیچ کالایی در این بازار عرضه نمی‌شود تا خرید و فروش انجام گیرد و هیچ خریدار و فروشنده‌ای هم در این بازار وجود ندارد! البته به جز یک کالا، اگر بتوان آن را کالا نامید، یعنی پول!

در معاملات بازار فارکس دو دیدگاه را می‌توان مطرح کرد: اولین دیدگاه این است که در این بازار هیچ کالایی خرید و فروش نمی‌شود بلکه ارزهای فیات (ارزهای واقعی) کشورها با یکدیگر مبادله می‌شوند. به عنوان مثال، ایران نفت خام را به دلار می‌فروشد، اکنون با خرید کالا از اروپا، لازم است که وجه آن را به یورو بپردازد، بنابراین دلار را در صرافی‌های بزرگ جهانی با یورو مبادله می‌کند. همچنین، اگر از ژاپن کالا خریداری کند، دلار را با ین مبادله می‌کند تا وجه کالاهای خریداری شده از ژاپن را بپردازد.

دیدگاه دوم این است که همین مبادله ارزهای مختلف با یکدیگر نوعی خرید و فروش محسوب می‌شوند. به عنوان مثال، وقتی شما نیاز به مقداری دلار دارید تا مثلا برای فرزند دانشجوی خود در یک کشور خارجی بفرستید یا برای حفظ سرمایه خود، پس‌انداز ریالی خود را به دلار تبدیل می‌کنید، هنگامی که به صرافی مراجعه می‌کنید، نرخ «خرید و فروش» را بر تابلو آن می‌‌بینید که مثلا درج شده: «نرخ فروش دلار ۹۲۰۰۰ تومان» و « نرخ خرید دلار ۹۱۰۰۰ تومان»، پس می‌توان نتیجه‌گیری کرد که «پول» را نیز می‌توان یک کالا درنظر گرفت و مبادله ارز‌ها با یکدیگر را نیز می‌توان نوعی «خرید و فروش» دانست.

آمار بانک تسویه حساب‌های بین‌المللی از چه مراجعی استعلام می‌شود؟

اکنون که تا حدودی با اصل بازار فارکس آشنا شدید، شاید این سوال در ذهن شما نقش بندد که آمار بانک تسویه حساب‌های بین‌المللی از چه مراجعی استعلام می‌شود، آیا میزان مبادله ارز صرافی‌های خیابان X شهر شما را نیز شامل می‌شود؟

آمارهای بانک تسویه حساب‌های بین‌المللی (BIS) براساس درخواست آن بانک از بانک‌های مرکزی و سایر مقامات پولی ملی کشورها در سراسر جهان استخراج می‌شود. بانک‌های مرکزی بیش از ۲۰۰ کشور جهان داده‌ها را از مؤسسات مالی فعال بین‌المللی در حوزه قضایی خود، جمع‌آوری کرده و برای BIS ارسال می‌کنند تا این بانک بتواند آمارهای جهانی در مورد بانکداری بین‌المللی، بازارهای مشتقات و سایر فعالیت‌های مالی را گردآوری کند.

حال، این که بانک مرکزی یک کشور داده‌های مبادلات ارزی تمام صرافی‌های تحت قلمرو مرزهای جغرافیایی خود را با چه دقتی جمع‌آوری و ارسال کند، مبحث دیگری است، اما به طور معمول، آمار ارسال شده در بانک تسویه‌ حساب‌های بین‌المللی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و می‌تواند تصویری روشن و قابل قبول از میزان مبادلات ارزی در جهان را ارائه دهد.

در بازار فارکس چه کسانی معامله انجام می‌دهند؟

در بازار فارکس افراد مختلف فعالیت می‌کنند. به عنوان مثال، حقوقی‌ها مانند بانک‌های مرکزی، شرکت‌ها و موسسات مالی و اقتصادی یا حتی افراد حقیقی (عموم مردم) حضور دارند. نکته جالب این است که برخی افراد بدون آن که خود بدانند، در بازار فارکس مبادله ارز انجام می‌دهند.

به عنوان مثال، هنگامی که یک شخص به صرافی می‌رود و برای هر منظوری، به اصطلاح مقداری دلار یا ارز کشور دیگری را می‌خرد (ریال ایران را می‌دهد و معادل آن دلار آمریکا یا ارز کشور دیگری می‌‌گیرد) یا می‌فروشد (ارز خارجی را می‌دهد و معادل ارزش لحظه‌ای آن را ریال ایران می‌گیرد)، بدون آن که متوجه باشد، در بازار فارکس مبادله ارز انجام داده است!

بنابراین هر شخص، بانک، موسسه، شرکت و… به هر مقدار و هر اندازه اندک که مبادله ارز انجام دهد، در بازار فارکس مبادله انجام داده است!

آیا بازار فارکس همان بازاری است که تریدرها در بروکرها معامله انجام می‌دهند؟

بازاری که اکثر تریدرها از آن با عنوان «بازار فارکس» نام می‌برند، درواقع بازار «معاملات CFDs» نام دارد اما بخشی از بازار فارکس است که در این بازار هیچگونه معامله یا حتی مبادله‌ای نیز انجام نمی‌شود! در بخش‌های قبل همان‌طور که شرح داده شد، بازار فارکس یعنی «بازار مبادلات ارزهای واقعی کشورها» که فقط ارزهای مختلف با یکدیگر مبادله می‌شوند نه هیچگونه کالای دیگری.

در بازار معاملات CFDs نه تنها مبادله ارز انجام نمی‌شود بلکه هیچ کالایی نیز معامله یا حتی مبادله هم نمی‌شود. حجم معاملات روزانه این بازار حدود ۲٪ حجم کل بازار فارکس (حدود ۱۵۰ میلیارد دلار) است که باز نسبت به ارزش کل بورس ایران که حدود ۴۰۰ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود، رقم بسیار بالایی است. اجازه دهید تا این بازار را با شرح یک مثال، بهتر معرفی کنیم:

فرض کنید شما در یک بروکر ثبت نام کرده و به حساب معاملاتی خود ارز دلار آمریکا واریز کرده‌اید. حال پلتفرم معاملاتی خود را باز کرده و نماد جفت ارز یورو به ین ژاپن «EURJPY» را تحلیل می‌کنید. حدس می‌زنید، قیمت «یورو به ین» افزایش می‌یابد. بنابراین یک معامله «خرید»، «Buy» یا «Long» باز می‌کنید. معنی این معامله این است که شما قصد دارید با میزان حجمی که وارد کرده‌اید «یورو» را بخرید و «ین ژاپن» را بفروشید یعنی مقداری ین ژاپن بدهید و معادل آن را یورو تحویل بگیرید.

آیا شما در حساب معاملاتی خود، «ین ژاپن» دارید که آن را بدهید و معادل آن را «یورو» بگیرید؟ قطعا خیر! همچنین، اگر روی این جفت ارز «معامله فروش»، «Short» یا «Sell» باز کنید مفهوم آن این است که طبق تحلیل شما قرار است قیمت «یورو» کاهش و قیمت «ین» افزایش یابد، بنابراین قصد دارید «یورو» بدهید و «ین ژاپن» بگیرید. آیا شما در حساب معاملاتی خود «یورو» دارید که آن را با «ین ژاپن» مبادله کنید؟ باز هم قطعا خیر!

از سوی دیگر گفته شد که در بازار فارکس «فقط ارزهای کشورهای مختلف» مبادله می‌شوند اما شما در پلتفرم خود می‌توانید روی «جفت کامودیتی طلا به دلار با نماد XAUUSD»، «انواع سهام بورس»، «شاخص‌ها، نفت و گاز طبیعی» و حتی «ارزهای دیجیتال» نیز معامله یا مبادله انجام دهید، در حالی که هیچکدام از این دارایی‌ها در بازار فارکس قابل معامله یا مبادله نیستند! پس موضوع چیست؟!

به طور خیلی خلاصه می‌توان گفت: : این بازاری که شما از طریق بروکرها معامله انجام می‌دهید، اصل بازار فارکس نیست! بلکه بازار معاملات CFDs است که در آن هیچگونه معامله یا مبادله‌ای انجام نمی‌شود! در بازار CFDs بر روی اختلاف قیمت دو کالای مختلف شرط‌بندی انجام می‌شود!

هنگامی که طبق تحلیل شما در نماد EURJPY، قرار است نرخ یورو نسبت به نرخ ین ژاپن افزایش یابد و شما روی این جفت ارز پوزیشن Buy باز می‌کنید، هزاران نفر دیگر نیز مانند شما روی این نماد پوزیشن Buy باز می‌کنند. یعنی شما و تریدرهای همسو با تحلیل شما روی این نماد شرط‌بندی می‌کنید که قیمت یورو افزایش و قیمت ین کاهش خواهد یافت.

در طرف دیگر، هزاران نفر نیز که معتقد هستند نرخ یورو به ین کاهش خواهد یافت، عکس پوزیشن شما یعنی معامله Sell باز می‌کنند و در اصل شرط‌بندی می‌کنند که نرخ یورو به ین کاهش می‌یابد.

حال قیمت یا موافق یا مخالف تحلیل شما حرکت می‌کند. اگر موافق پوزیشن شما حرکت کند، شرط را شما می‌برید و سود شما از جیب بازنده‌ها پرداخت می‌شود. اگر قیمت خلاف تحلیل شما حرکت کند، شما شرط را می‌بازید و سود طرف مقابل از حساب شما کسر و به حساب آن‌ها واریز می‌شود.

در بازار معاملات CFDs فارکس چه کسانی فعالیت دارند؟

در بازار معاملات CFDs یا «معامله بر روی اختلاف قیمت»، چندین گروه سود می‌برند.

۱- صرافی‌های واسطه بروکر و تریدر: اولین گروه، صرافی‌هایی هستند که هنگام واریز وجه به حساب خود در بروکر، ارز شما (مثلا تومان) را به دلار تبدیل می‌کنند. همچنین، هنگام برداشت وجه از حساب خود در بروکر، دلار دریافتی را به تومان مبادله کرده و به حساب بانکی شما واریز می‌کنند.

۲- بروکرها: دومین گروه که از معاملات شما سود می‌برند، بروکرها هستند که به محض این که یک پوزیشن باز کنید، سریعا میزان اسپرد و کمیسیون خود را از حساب شما کسر می‌کنند. به عبارت دیگر، بروکرها هم از گروه برندگان کامزدهایی تحت عنوان اسپرد و کمیسیون و اسلیپیج و… به‌دست می‌آورند و هم از گروه بازندگان.

۳- تریدرها: در بازار معاملات CFDs، همیشه و در تمام معاملات، یک گروه برنده می‌شوند و گروه دیگر بازنده. مسلما شانس برنده شدن تریدرهای حرفه‌ای بیشتر است و سود آن ها از حساب تریدرهای بازنده تامین می‌شود.

۴- تامین‌کنندگان نقدینگی: هنگامی که یک بروکر بین ۱۰۰ تا ۱۰۰۰۰ برابر سرمایه به شما لوریج یا اهرم می‌دهد، یعنی بین ۱۰۰ تا ۱۰۰۰۰ برابر سرمایه به شما وام می‌دهد. هیچ بروکری به تنهایی چنین سرمایه عظیمی ندارد که بتواند به تمام تریدرهای خود بدهد، درنتیجه این سرمایه‌ها از سوی بانک‌ها و موسسات مالی بزرگ تامین شده و از طریق بروکر در دسترس تریدرها قرار می‌گیرد.

تامین کنندگان نقدینگی، فقط زمانی سود می‌کنند که معاملات تریدرها تا روز بعد باز بماند که در این صورت میزان سود وام پرداختی به تریدر تحت عنوان «بهره شبانه» یا «سوآپ» (Swap)، به محض باز شدن مارکت در اولین ثانیه روز بعد، از حساب شما کسر و به حساب بانک واریز می‌شود. البته اگر پوزیشن خود را حتی یک ثانیه قبل از تعطیل شدن مارکت در آخر شب ببندید، هیچ سود یا بهره‌ای از شما اخذ نمی‌شود.

۵- نهنگ‌ها و بازارسازها: گروه نهنگ‌ها یا بازارسازها که مارکت میکر» (Marketmaker) نیز نامیده می‌شوند. این گروه که همچنین به عنوان «گردانندگان اصلی بازار CFDs» شناخته می‌شوند، به بازار اشراف کامل دارند. یعنی از یک سو با دراختیار داشتن بزرگ‌ترین ابر رایانه‌ها، بزرگ‌ترین تریدرهای حرفه‌ای و همچنین خرید داده‌ها از بروکرها، دقیقا می‌توانند تمام نقاط سفارش‌های «حد ضرر» (Stop Loss) و «حدسود» (Take Profit) تریدرها را مشاهده کنند.

شاید برای شما نیز اتفاق افتاده باشد که مثلا تحلیل کرده‌اید که قیمت نماد EURUSD یا XAUUSD ریزشی است. حال هنگامی که قیمت در روند نزولی یک اصلاح انجام می‌دهد، شما معامله «فروش»، «Sell» یا «Short» باز می‌کنید و انتظار ریزش تا حداقل تارگت خود را دارید، اما قیمت پس از چندین پیپ که در جهت معامله شما حرکت می‌کند، به طور ناگهانی و غیرمنتظره، با یک یا چند کندل اسپایک می‌رود استاپ شما را می‌زند و شما را از بازار بیرون انداخته و سپس برمی‌گردد و در جهت روند به حرکت منطقی خود ادامه می‌دهد و حتی از تارگت شما نیز بسیار فراتر می‌رود!

این حرکات را همین نهنگ‌ها و بازارسازها انجام می‌دهند. آن‌ها چون به داده های مهمی مانند نقاط «حدضرر» و «حد سود» تریدرها دسترسی دارند، هنگامی که مشاهده می‌کنند در یک ناحیه میزان سفارشات زیادی ثبت شده‌اند، به طور ناگهانی، یک پوزیشن بسیار سنگین در جهت معکوس باز کرده و پس از زدن استاپ لاس‌ها از بازار خارج می‌شوند.

معرفی ارزهای فارکس با بیشترین حجم معامله

در بازار فارکس ارزهای تمام کشورهای جهان را می‌توانید مبادله کنید اما بیشترین حجم معامله یا مبادله در بازار فارکس بر روی ارزهای کشورهای صنعتی مانند USD، EUR، JPY، GBP، AUD، CAD، CHF، و CNH با داشتن حجم معاملات بالا، نقدینگی زیاد و اسپرد پایین، محبوب‌ترین ارزها برای معامله‌گران هستند. 

جفت‌ارزهایی چون EUR/USD، GBP/USD و USD/JPY به دلیل نوسانات و تقاضای بالا، فرصت‌های معاملاتی بیشتری را فراهم می‌کنند و به همین دلیل در میان معامله‌گران ترجیح داده می‌شوند. جفت ارز EURUSD دارای بیشترین حجم معاملات در بازار فارکس و همچنین بازار CFDs است. این جفت ارز به تحلیل تکنیکال واکنش‌های بهتری نشان می‌دهد.

جفت ارزهای EURJPY و USDJPY نیز به دلیل نوسانات بالا و واکنش به تحلیل تکنیکال از محبوب‌ترین نمادها برای معامله‌گری در بازار CFDs به شمار می‌روند.

دلیل اهمیت گردش مالی بازار فارکس

گردش مالی بازار فارکس داده‌های بسیار مفیدی در دسترس اقتصاددان‌ها و فعالان بازار مالی قرار می‌دهد. به عنوان مثال، هنگامی که میزان گردش مالی بازار فارکس افزایش می‌یابد، نشان از تولید بیشتر، درآمد بیشتر، میزان اشتفال بیشتر و درنتیجه میزان درآمد بیشتر خانوارها دارد.
افزایش گردش مالی بازار فارکس نشان از پویایی اقتصاد کشورها و افزایش حجم نقدینگی در بازار فارکس دارد. افزایش درآمد خانوارها منجر به افزایش خرید، افزایش تغذیه، افزایش سلامت و رفاه می‌شود.

عکس این موضوع نیز درست است. هنگامی که گردش مالی بازار فارکس کاهش می‌یابد یعنی حجم نقدینگی بازار فارکس کاهش می‌یابد که درنتیجه باعث کاهش درآمد خانوارها، افزایش تورم و کاهش رفاه مردم می‌شود.

کاربرد گردش مالی و حجم معاملات در بازار فارکس

تحلیل گردش مالی بازار فارکس به اقتصاددان‌ها و تحلیلگران بازارهای مالی کمک می‌کند تا بتوانند درحوزه کاری خود برنامه‌های جامع‌تر و کاربردی‌تری را ارائه دهند. افزایش گردش مالی به معنای ثبات و پایداری در تولید و رونق اقتصادی (افزایش درآمد) تلقی می‌شود.
به عنوان مثال، اگر یک شرکت خودروساز بخواهد تیراژ تولید خود را افزایش یا کاهش دهد، گوشه چشمی نیز به داده‌های گردش مالی بازار فارکس دارد که اگر میزان شاخص گردش مالی در فارکس افزایش یابد، با درنظر گرفتن سایر پارامترها، می‌تواند روی تولید و فروش بیشتر محصول خود امیدواری بیشتری داشته باشد اما کاهش گردش مالی فارکس می‌تواند نشان‌دهنده کاهش یافتن درآمد سرانه جهانی تلقی شده و افزایش تولید محصول فوق را توجیه نکند.

شاخص گردش مالی بازار فارکس حتی در بخش معاملات CFDs نیز می‌تواند تاثیرگذار باشد. حتی می‌توان گفت که گردش مالی فارکس و کاهش یا افزایش میزان حجم نقدینگی بازار فارکس به چند دلیل یک شاخص حیاتی است:

• نقدینگی: گردش مالی بالا به معنای نقدینگی بالا است و ورود و خروج از معاملات را آسان‌تر می‌کند، زیرا قیمت سریع‌تر به حد سود یا حد زیان می‌رسد.
• نوسان: اگرچه میزان گردش مالی بازار فارکس با میزان نوسان همبستگی مستقیم یک به یک ندارد، اما گردش مالی بالا اغلب می‌تواند با افزایش نوسان همراه باشد، زیرا شرکت‌کنندگان بیشتری به طور فعال در حال معامله و واکنش به رویدادهای بازار هستند.
• اندازه و دامنه بازار: ارقام گردش مالی بازار فارکس، مقیاس عظیم اندازه و دامنه بازار فارکس را برجسته‌تر می‌کند و نشان‌دهنده میزان کاهش یا افزایش درآمد سرانه مردم است.
• کمک به تنظیم میزان تولید شرکت‌ها: میزان افزایش یا کاهش گردش مالی بازار فارکس نشان‌دهنده شاخصی برای سنجش میزان پویایی، تولید بیشتر یا کاهش مبادلات جهانی است تا شرکت‌های بزرگ تولیدی بتوانند با دقت بالاتری میزان تولیدات خود را افزایش یا کاهش دهند. همچنین به اقتصاددانان کشورهای مختلف ایده می‌دهد تا برای کشور خود برنامه‌هایی متناسب با وضعیت فعلی بازار جهانی ترسیم کنند یا چشم‌انداز روشن‌تری از آینده به‌دست آورند.

عوامل تاثیر گذار بر میزان گردش مالی فارکس چه هستند؟

فارکس یک بازار جهانی واقعی است که خریداران و فروشندگان از سراسر جهان هر روز تریلیون‌ها دلار ارز مختلف را در آن مبادله می‌کنند. اگرچه رویدادهای کلان اقتصادی در همه‌ بخش‌های فارکس نقش برجسته‌تری ایفا می‌کنند اما در کنار آن عامل دیگری نیز بر میزان حجم گردش مالی بازار فارکس تاثیر می‌گذارند که عبارتند از:

• نقش اقتصاد کلان در فارکس: بازار فارکس در درجه اول توسط عوامل کلان اقتصادی هدایت می‌شود. این عوامل بر تصمیمات فعالان این صنعت تأثیر می‌گذارند و در نهایت ارزش یک ارز را در هر نقطه زمانی مشخص تعیین می‌کنند. سلامت اقتصادی یک کشور عامل اصلی در نرخ ارز آن است.
• بازارهای سرمایه و فارکس: بازارهای سرمایه جهانی شاید مشهودترین شاخص‌های سلامت یک اقتصاد باشند. انتشار اطلاعات عمومی در بازارهای سرمایه به راحتی قابل مشاهده است. جریان مداومی از پوشش رسانه‌ای و اطلاعات لحظه‌ای در مورد معاملات شرکت‌ها، موسسات و نهادهای دولتی وجود دارد. افزایش یا فروش اوراق بهادار از یک کشور یا کشور دیگر باید نشانه روشنی باشد که چشم‌انداز آینده آن اقتصاد تغییر کرده است.
• تجارت بین‌الملل و فارکس: یکی دیگر از عوامل مهم، تراز تجاری بین کشورها است . تراز تجاری به عنوان نماینده‌ای از تقاضای نسبی برای کالاها از یک کشور عمل می‌کند. کشوری که محصولات یا خدماتی دارد که تقاضای بالایی در سطح بین‌المللی دارند، معمولاً شاهد افزایش ارزش پول خود خواهد بود. به عنوان مثال، خریداران اگر بخواهند از استرالیا کالا خریداری کنند، باید پول خود را به دلار استرالیا تبدیل کنند. افزایش تقاضا برای دلار استرالیا، فشار رو به بالایی بر ارزش آن وارد خواهد کرد.
• اخبار سیاسی و بازارهای فارکس: چشم‌انداز سیاسی نقش حیاتی در چشم‌انداز کلی یک کشور و در نتیجه، ارزش درک شده از ارز آن ایفا می‌کند. معامله‌گران فارکس دائماً اخبار و رویدادهای سیاسی را زیر نظر دارند تا تغییرات در سیاست‌های اقتصادی دولت‌های ملی را پیش‌بینی کنند.
• آمار اقتصادی و فارکس: گزارش‌های اقتصادی، ستون فقرات یک معامله‌گر فارکس است. داشتن یک تقویم گزارش اقتصادی برای به‌روز ماندن در این بازار پرشتاب بسیار مهم است.

تمام موارد بالا هم برای فعالان بازار فارکس و هم معامله‌گران بازار CFDs بسیار مهم و حائز اهمیت بالا هستند.