سوگیری شناختی در سرمایه گذاری ناشی از تجربیات زیسته و دانش ما از بازار است که تصمیمات ما را به سمت و سویی سوق می‌دهد که گاهی خیلی هم باب میل ما نیست و دچار زیان می‌شویم. اما روحمان هم خبر ندارد که مقصر همه زیان‌ها و ورشکستگی‌های ما، مغز است.
تا به حال در تست‌های آنلاین تعیین شخصیت شرکت کرده‌اید؟ در این تست‌ها شما به تعدادی سوال پاسخ می‌دهید تا به خصوصیات فردی خود پی ببرید. در کمال تعجب همیشه هم جواب این تست‌ها ۸۰ تا ۱۰۰ درصد درست است. اگر نتیجه متفاوتی دریافت کنید خیلی راحت دوباره در تست شرکت می‌کنید و این بار، جواب درست نمایش داده میشود. خیلی هیجان‌انگیز است نه؟ البته اگر احتمال این که ۱۰ نتیجه مشابه، با شخصیت هزاران نفر مطابقت دارد را فاکتور بگیرید، احتمالا درک بهتری از تله روانی سوگیری شناختی پیدا کنید.
آشنایی با سوگیری شناختی
همه ما بلااستثنا ادراکاتی در مورد خودمان، اولویت‌ها و تناقض‌های شخصیت‌مان داریم. بیشتر این ادراکات متعصبانه و ناخودآگاه هستند و گاهی روی قضاوت‌های ما سایه می‌اندازند. خواه این قضاوت در مورد شغلی باشد که می‌خواهیم، فردی باشد که قصد ازدواج با او را داریم یا روشی که برای خرج کردن یا سرمایه‌گذاری پول خود انتخاب می‌کنیم. این خطاها یا سوگیری‌های رفتاری اغلب در زمان تصمیمات مالی بیشتر به چشم می‌آیند. در چنین شرایطی به جای اینکه در مورد پول خود منطقی تصمیم بگیریم، در دستان احساسات و هیجانات خود تاب می‌خوریم و باعث میشود نتوانیم تصمیمات بی‌طرفانه بگیریم.
درک تعصبات و سوگیری‌ها می‌تواند به ما در غلبه بر این مشکلات کمک کرده و از ما سرمایه‌گذاران بهتری بسازد. با شناخت انواع سوگیری شناختی در سرمایه گذاری، ریسک‌ها کاهش یافته و رفاه مالی ما در طولانی‌مدت، بهبود پیدا می‌کند. بنابراین در این مطلب ۸ پرسش آورده شده است که به شما در تشخیص اینکه آیا درگیر تعصب هستید یا خیر و روش‌های اجتناب از سوگیری، کمک می‌کنند.
به سوالات زیر برای تشخیص سوگیری شناختی در سرمایه گذاری پاسخ دهید
شناخت سوگیری‌های مالی می‌تواند برای ما کاری سخت و چالش‌برانگیز باشد چون این خطاها گاهی در سطح ناخودآگاه ما فعال هستند. در ادامه به سه پرسش پاسخ می‌دهید که به شما در شناخت سوگیری‌ها کمک می‌کنند.
۱. آیا شما بر اساس تحقیقات و داده‌ها تصمیم‌گیری می‌کنید یا بر اساس دیده‌ها و شنیده‌ها؟
ببینید آیا روش خرج کردن، پس‌انداز و سرمایه‌گذاری کردن شما به رسیدن به اهداف مالی‌تان کمک می‌کند یا فقط با آن احساس راحتی و آشنایی دارید. برای مثال، بسیاری از افراد درست مانند والدین خود از پول استفاده می‌کنند.
۲. آیا سبد سرمایه‌گذاری شما متنوع است یا خیر؟
فهرستی از تمام دارایی‌های و درصد آنها در سبد سرمایه‌گذاری خود تهیه کنید. اگر این فهرست به شدت به طرف یک دارایی متمایل بود، احتمالا نشانه‌هایی از سوگیری و تعصب روی آن دارایی وجود دارد. یک نمونه از این مورد افرادی هستند که بخش زیادی از دارایی خود را روی سپرده‌های ثابت سرمایه‌گذاری می‌کنند چون این افراد ریسک‌گریز هستند و حتی اگر با این روش سرمایه‌گذاری نتوانند از پس تورم برآیند باز هم به این شیوه سرمایه‌گذاری ادامه می‌دهند.
۳. آیا فقط پس‌انداز می‌کنید یا برای نحوه و میزان پس‌انداز خود هم برنامه دارید؟
پس‌انداز تنها زمانی مفید است که به شما در رسیدن به اهداف مالی کمک کند. بنابراین لازم است برای آن برنامه‌ریزی کنید تا ابزار مفیدی برای رسیدن به اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت شما باشد. تنها در این صورت است که می‌توانید متناسب با برنامه سرمایه‌گذاری کرده و از تصمیمات احساسی اجتناب کنید.
سوال: شما یک سهام می‌خرید اما پس از سود ناچیزی که در سه ماه بعدی به دست آورده‌اید، ناگهان قیمت آن ۲۵ درصد کاهش می‌یابد. در این صورت شما …
الف. دوباره در مورد آن سهم تحقیق می‌کنید انگار که برای اولین بار می‌خواهید روی آن سرمایه‌گذاری کنید.
ب. سهم را نگه می‌دارید تا حداقل به قیمت زمان خرید شما برگردد.
اگر گزینه ب را انتخاب کردید، شما دچار خطای لنگر (Anchoring Bias) هستید.
پاسخ بدون سوگیری و خطا گزینه الف است.
خطای لنگر چیست؟
این خطا یا سوگیری زمانی اتفاق می‌افتد که شما ارزش سرمایه‌گذاری را با هزینه آن مقایسه می‌کنید. به این شرایط «اثر مالکیت» گفته میشود و به تمایل ما برای ارزیابی یک استاندارد نسبت به استانداری دیگر اشاره دارد، حتی اگر این مقایسه دارای ایراد و ناقص باشد. ما اغلب فقط چیزهایی را بالاتر از قیمت واقعی ارزش‌گذاری می‌کنیم که مالک آنها باشیم.
مثلا قیمتی که برای خرید آن سهام به شما پیشنهاد میشود با نظر شما در مورد ارزش واقعی سهام مطابقت ندارد و شما سهم را نگه می‌دارید چون لنگر شما روی قیمت بالاتری که بابت آن پرداخت کرده‌اید، قرار گرفته است. این اتفاق می‌تواند در الگوی خرج کردن شما هم رخ دهد. مثلا زمانی که خرید خود را بر اساس رضایتی که در شما ایجاد کرده است، عقلانی جلوه می‌دهید و به شدت به آنچه که در مورد خرید کردن به شما آموزش داده‌اند، متکی هستید. البته نیازهای شما هم ممکن است تغییر کنند.
چطور از خطای لنگر اجتناب کنیم؟
این سوگیری و خطا زمانی رخ می‌دهد که فرد شروع به گمانه‌زنی راجع به چیزی می‌کند و سپس به همین گمانه‌ها و فرضیات می‌چسبد. نهال موتا، یکی از موسسان شرکت Financial Services Finnovate می‌گوید لازم است که افراد در تفکرات خود انعطاف‌پذیر بوده و از منابع جدید اطلاعات استقبال کنند، حتی اگر این اطلاعات با آنچه که قبلا آموخته‌اند همراستا نباشد.
فردی را تصور کنید که یک لباس گران‌قیمت خریده که کاملا اندازه‌اش نیست. اما این فرد همچنان این لباس را می‌پوشد تا بهایی که بابت آن پرداخت کرده است را توجیه کند و اصطلاحا دلش بابت هدر رفتن پولی که پرداخته، نسوزد. بنابراین، ارزیابی کامل و همه‌جانبه یک سهام یا دلیل خرج کردن پول روی یک دارایی به شما در کاهش خطای لنگر کمک خواهد کرد. باید از خودتان بپرسید آیا دلیلی که این سهام را خریده‌اید همچنان معتبر است. تنها زمانی سهام را نگه دارید که اصول بنیادین آن همچنان سالم و پابرجا باشند، در غیر این صورت، هرچه زودتر آن را رها کنید.
سوال: قیمت یک سهام به سقف تاریخی خود رسیده و همه هیجان‌زده فکر می‌کنند که قیمت آن بالاتر هم خواهد رفت. در این شرایط شما چه می‌کنید؟
الف) پول را از بقیه سرمایه‌گذاری‌ها خارج کرده و بیشتر در سهام سرمایه‌گذاری می‌کنم.
ب) مقدار پولی که به سهام اختصاص داده‌اید را تغییر نمی‌دهید چون اهداف بلندمدت شما تغییری نکرده‌اند.
اگر شما گزینه الف را انتخاب کردید، به شدت دچار رفتار گله‌ای هستید.
پاسخ بدون سوگیری، گزینه ب بود.
رفتار گله ای چیست؟
ما اغلب گرفتار تقلید از آنچه بقیه انجام می‌دهند، می‌شویم تا از حرکت بزرگ جا نمانیم. به این حالت «اثر ارابه موسیقی» هم می‌گویند و یک سوگیری شناختی در سرمایه گذاری محسوب میشود. که بسیار هم رایج است. این خطا یکی از دلایلی است که گاهی در بازار شاهد هجوم به سمت یک سهام و بالا بردن قیمت آن و سپس فروش همان سهام به صورت یکجا و زیر قیمت خرید هستیم. حباب دات کام و سپس فروریختن آن را یادتان هست؟ همه در حال سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌های حوزه IT بودند بدون این که بررسی کنند آیا این استارتاپ‌ها پایه‌های قدرتمندی دارند یا خیر و وضعیت ترازنامه آنها چگونه است.
چطور از رفتار گله ای اجتناب کنیم؟
بهترین راه برای پیروی نکردن از رفتار گله‌ای این است که دست از دنبال کردن الگوهای پرطرفدار بردارید. شما باید یک استراتژی بی‌طرف و بدون سوگیری ایجاد کرده و به همان متعهد بمانید. جیت ماروادی موسس شرکت مالی 1 Finance می‌گوید بیشتر افراد به دنبال لذت‌های آنی هستند. هیچ‌وقت نباید فقط به خاطر کسب سود در یک دارایی سرمایه‌گذاری کرد. اصل سرمایه‌گذاری این است که هدفمند باشد. وقتی با این تفکر پیش بروید خواهید دید که کدام ابزار و روش بهترین بازدهی را برای شما خواهد داشت و به همان متعهد می‌مانید. منظور این نیست که بین دارایی‌های مختلف انتخاب کنید بلکه باید ببینید کدام گزینه بهتر می‌تواند شما را در رسیدن به اهداف مالی و فردی، هدایت کند.
سوال: شما از هر کدام از شرکت‌های X و Y تعداد ۵۰۰ سهم به ارزش ۵۰۰ دلار خریداری کرده‌اید. در حال حاضر قیمت هر عدد سهام X به ۰.۸ دلار و قیمت هر یک عدد از سهام Y به ۱.۲ دلار رسیده است. شما کدام سهم را می‌فروشید؟
الف) سهام شرکت X
ب) سهام شرکت Y
ج) ۲۵۰ سهم از هر شرکت
اگر شما گزینه ب را انتخاب کردید، دچار خطای زیان گریزی هستید.
پاسخ بدون خطا و سوگیری گزینه ج و سپس الف است البته در صورتی که دلایل خرید سهام‌ها همچنان پابرجا باشد.
زیان گریزی چیست؟
افرادی با سوگیری زیان‌گریزی، اولویت خود را به جای کسب سود بر اجتناب از زیان قرار می‌دهند. بهارات پاشاک مدیرعامل شرکت Scripbox می‌گوید این افراد معمولا درد حاصل از زیان‌های مالی را بسیار شدیدتر از لذت سودهایی برابر تجربه می‌کنند. مثلا فرد از زیان ۱۰ درصدی بیشتر از سود ۱۰ درصدی دچار تجربه احساسات شدید میشود. بنابراین، این افراد تصمیمات مالی به شدت محافظه‌کارانه‌ای می‌گیرند.
این افراد از سرمایه‌گذاری‌های ریسکی اجتناب می‌کنند یا مدت‌های طولانی به یک سرمایه‌گذاری شکست‌خورده می‌چسبند با این امید که روزی زیانشان جبران شود. وقتی این ریسک‌گریزی شدت پیدا می‌کند، فرصت‌های رشد و کسب ثروت از دست می‌روند. یکی از شاخه‌های این سوگیری شناختی در سرمایه گذاری، اثر تمایل است که زمانی رخ می‌دهد که سرمایه‌گذاران سهام‌های برنده خود را می‌فروشند و به سهام‌های زیان‌ده می‌چسبند.
دلیل کار آنها این است که می‌خواهند به قیمت خرید خود برگردند چون عملکرد سرمایه‌گذاری خود را بر این اساس ارزیابی می‌کنند. حتی اگر اصول بنیادین آن سرمایه‌گذاری تغییر کند، آنها همچنان سهام را رها نخواهند کرد. همه ما می‌خواهیم تا جای ممکن از تجربه احساس پشیمانی دور بمانیم. بنابراین با در نظر نگرفتن هرگونه زیان و نفروختن سهام، دیگر نگران سر و کله زدن با این احساس ناخوشایند نخواهیم بود.
چگونه از زیان گریزی اجتناب کنیم؟
برای اجتناب از خطای زیان‌گریزی لازم است که در سرمایه‌گذاری‌های خود نظم و دیسیپلین داشته باشید. اولین مرحله این است که قوانینی را برای ترید کردن تعیین کنید و هرگز آنها را تغییر ندهید. بنابراین، اول حدضرر مشخص کنید و اگر سهام به اندازه درصدی که مشخص کرده‌اید ریزش داشت از معامله خارج شوید. هرگز وارد بازی میانگین کم کردن نشوید چون در نهایت فقط به مقدار زیان شما افزوده میشود.
هیچ‌وقت قوانین خود را زیر پا نگذارید تا بر اساس هیجان و احساس وارد معامله نشوید. این کار به شما در تمرین ریسک‌پذیری هم کمک می‌کند چون با وجود این قوانین می‌توانید دارایی‌هایی را برای سرمایه‌گذاری در نظر بگیرید که عملکرد عالی دارند. و در صورتی که تغییرات قیمت مطابق با پیش‌بینی شما نبود، از آن سهم خارج شوید. با این راهکارها راحت‌تر می‌توانید به اهداف مالی خود دست پیدا کنید.
سوال: یک سال قبل دو سهام با آینده‌ای روشن خریده‌اید. حالا فقط یکی از آنها رشد کرده و دیگری حتی از قیمت خرید هم پایین‌تر رفته است. عملکرد خود را در سرمایه‌گذاری چگونه ارزیابی می‌کنید؟
الف. به خودتان بابت ذکاوتی که در انتخاب سهام داشتید تبریک می‌گویید
ب. به خودتان امتیاز ۵ از ۱۰ می‌دهید
اگر گزینه الف را انتخاب کنید، دچار سوگیری گذشته‌نگری هستید.
پاسخ بدون سوگیری، گزینه ب است.
خطای گذشته نگری چیست؟
این سوگیری روی تمام جنبه‌های زندگی ما تاثیر می‌گذارد چون نوعی تمایل در ما ایجاد می‌کند که با عینک خوش‌بینی به گذشته بنگریم. اگر با سرمایه‌گذاران صحبت کنید به شما خواهند گفت که همیشه می‌دانستند کدام سهام رشد می‌کند. اما آنها فراموش می‌کنند که همین امید را برای سهام‌های دیگر هم داشتند که بعضی از آنها حتی با زیان هم مواجه شدند.
مردم همیشه وقتی به یک دستاوردی می‌رسند فراموش می‌کنند که چقدر آن نتیجه را احتمالی می‌دانستند. این سوگیری می‌تواند روی بی‌طرفی شما در ارزیابی سرمایه‌گذاری‌های گذشته سایه انداخته و مانع درس گرفتن شما از اشتباهات گذشته‌تان شود. متاسفانه این سوگیری می‌تواند منجر به خطای اعتمادبه‌نفس بیش از حد شده و فرد کم‌کم به این باور برسد که نبض بازار را در دست دارد و می‌تواند نتایج آینده بازار را پیش‌بینی کند. همین تصور باعث میشود فرد توانایی خود را دست بالا گرفته و برای سرمایه‌گذاری‌های خود هیچ‌گونه تحقیقی نکند.
چطور از خطای گذشته نگری اجتناب کنیم؟
سابرامانیام مدیر ارشد اجرایی شرکت Subramoney می‌گوید برای کاهش خطای گذشته‌نگری یک دفترچه خاطرات از تمام معاملات خود در مثلا ۳ تا ۵ سال گذشته و سرمایه‌گذاری‌های فعلی، تهیه کنید و سود تخمینی هر کدام را هم بنویسید. سپس این سرمایه‌گذاری‌ها را با بیشترین سودهایی که به دست آورده‌اید مقایسه کنید و ببینید آیا همیشه همینقدر سود داشته‌اید؟ ثبت روزانه وقایع به شما کمک می‌کند که تصویر واقع‌گرایانه‌تری از مهارت‌های مالی خود به دست آورید.
این نکته بسیار کارامد است چون بازنویسی تاریخچه سرمایه‌گذاری‌ها برای شما بسیار سخت است. تحلیل نتایج کمک می‌کند بفهمید چرا بعضی از معاملات سودده بودند در حالی که بعضی دیگر با زیان بسته شدند. بنابراین تصمیمات شما در آینده آگاهانه‌تر خواهد بود.
سوال: ارزش سهام بانکی شما دوبرابر شده اما مشاور مالی شما معتقد است که در حال حاضر این حوزه بیشتر از ارزش واقعی، قیمت‌گذاری شده است. شما چه می‌کنید؟
الف. در مورد سایر حوزه‌های سرمایه‌گذاری تحقیق می‌کنید تا به سبد سرمایه خود تنوع بدهید
ب. این پیشنهاد را نشنیده می‌گیرید و تحقیقات خود را در مورد الگوهای بانکی بیشتر می‌کنید
اگر گزینه ب را انتخاب کردید، دچار سوگیری تاییدی هستید.
گزینه بدون سوگیری، الف است.
سوگیری تاییدی چیست؟
این سوگیری به تمایل انسان در تفسیر وقایع به گونه‌ای که باورهای فعلی او را تایید کنند، اشاره دارد و هرگونه نظری که با باورهای او مغایرت داشته باشد، حذف خواهد شد. افرادی که دارای سوگیری تاییدی هستند به دنبال اطلاعاتی می‌گردند که مهر تاییدی بر دیدگاه‌های آنها بزند حتی اگر دیدگاه آن دچار خطا و ناقص باشد. این افراد هرگز به دنبال شواهدی که می‌تواند اشتباه بودن نظرات آنها را اثبات کند، نمی‌روند.
افرادی که سوگیری تاییدی دارند از استرسی که فکر می‌کنند ناشی از دیدگاه‌های مغایر با دیدگاه خودشان است، اجتناب می‌کنند. این روند نه تنها شما را از تفکر منطقی و عاقلانه بازمی‌دارد بلکه دوباره به سمت خطای اعتمادبه‌نفس بیش از حد سوق پیدا می‌کنید چون بر این باور هستید که هرگز اشتباه نخواهید کرد. در چنین شرایطی گزینه‌هایی را برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کنید که ویژگی‌های ضعیفی دارند و کمکی به رسیدن شما به اهدافتان نمی‌کنند.
چطور از سوگیری تاییدی اجتناب کنیم؟
افرادی که سوگیری تاییدی دارند باید همیشه به دنبال ایده‌های جایگزین باشند که دیدگاه اولیه آنها را به چالش می‌کشد. یک فهرست از مزایا و معایب یکی از سرمایه‌گذاری‌های خود تهیه کرده و آن را دوباره با ذهن باز ارزیابی کنید. ویدیا بالا، یکی از موسسان شرکت PrimeInvestor می‌گوید مردم اغلب تسلیم سوگیری‌ها می‌شوند چون انتظارات فانتزی آنها فراتر از کنترل آنهاست و باعث میشود از واقعیت منحرف شوند.
سوگیری پیش‌بینی سود در این افراد آنقدر قوی است که اطلاعات را به گونه‌ای دستکاری می‌کنند که با نتایجی که به دست آورده‌اند، منطبق باشد. برای غلبه بر این سوگیری، فرد باید دست از تسلیم شدن در برابر فرضیات و گمانه‌های خود برداشته و تصمیمات آگاهانه بگیرد. هرچقدر کمتر گمانه‌زنی کنیم بیشتر می‌توانیم در مورد مناسب‌ترین استراتژی برای خود تحقیق کنیم.
سوال: کدام یک از موقعیت‌های زیر شما را خوشحال‌تر می‌کند؟
الف. در حال پیاده‌روی هستید که ۵۰۰ دلار پول پیدا می‌کنید
ب. یک نفر ۲۰۰۰ دلار به شما هدیه می‌دهد اما سارق ۱۵۰۰ دلار از آن را می‌دزدد
ج. شما ۴۵۰۰ دلار به دوستی قرض می‌دهید و او برای گرد کردن مبلغ، ۵۰۰۰ دلار به شما برمی‌گرداند
اگر شما فقط گزینه الف را انتخاب کردید دچار سوگیری حسابداری ذهنی هستید
پاسخ‌های بدون سوگیری شامل گزینه‌های ب و ج بود چون آنها هم همان مقدار سود را به شما می‌دهند
سوگیری حسابداری ذهنی چیست؟
به عبارت ساده، ما برای پولی که از یک منبع به دست آورده‌ایم اهمیت بیشتری از پول‌های به دست آمده از سایر منابع قائل هستیم. این سوگیری به منبع پول و تصور ما از اینکه چطور باید آن را خرج کنیم، بستگی دارد. یک نمونه از حسابداری ذهنی رفتار ما با مبلغ اضافه‌مانده از مالیات، پاداش یا اضافه حقوق است که آن را پول بادآورده تصور کرده و خرج کالا یا تفریحات لوکس کرده یا آن را وارد سرمایه‌گذاری‌های پرریسک می‌کنیم.
دلیل این کار این است که ما پول خود را وارد حساب‌های ذهنی جداگانه‌ای می‌کنیم که هرکدام موارد مصرف متفاوتی دارند. این کار بر تصمیمات ما در سرمایه‌گذاری و خرج کردن تاثیر می‌گذارد. در چنین شرایطی وقتی پولی را در ذهن خود برای روز مبادا دسته‌بندی کرده‌ایم، با احتیاط بیشتری آن را خرج می‌کنیم. اما وقتی پولی را برای سرگرمی در نظر بگیریم، آن را آزادانه خرج تفریحات مختلف خواهیم کرد.
سوگیری حسابداری ذهنی تاثیر منفی روی شما دارد چون باعث میشود بیهوده خرج کردن پول را توجیه کنید یا گرفتار هزینه‌های بازگشت ناپذیر برای سرمایه‌گذاری یا خرید شوید. در این شرایط فکر می‌کنید که چون پول، زمان و تلاش خود را جایی سرمایه‌گذاری کرده‌اید پس باید همچنان به این سرمایه‌گذاری متعهد بمانید حتی اگر هزینه این تعهد از سود آن سرمایه‌گذاری بیشتر شود.
چطور از سوگیری حسابداری ذهنی اجتناب کنیم؟
یک حساب هزینه و درآمد باز کنید که تصمیمات مالی شما همگی بر اساس همان باشد و مشخص کند که چه زمانی پس‌انداز و چه زمانی خرج کنید. پرابلن باج پای، موسس شرکت FinFix می گوید اتفاقات غیرمنتظره را زودتر از موعد پیش‌بینی کرده و برای خرج کردن پول‌های بادآورده مانند ارث یا پاداش کاری، برنامه‌ریزی کنید. بهترین کار این است که از روش سرمایه‌گذاری هدفمند پیروی کنید و درگیر تلاطم‌ها و بالا و پایین‌ها نشوید. برای در امان ماندن از این سوگیری باید یاد بگیرید که صرف‌نظر از این که پول از کجا آمده و خرج چه چیزی میشود، چطور با پول به عنوان ابزاری برای داد و ستد رفتار کنید.
سوال: می‌خواهید یک طرح بیمه درمانی برای خود و خانواده‌تان بخرید. بنابراین شما…
الف. از دوستان یا اعضای خانواده در مورد بیمه‌ای که دارند سوال می‌کنید و شما هم همان را می‌خرید
ب. همان اولین طرحی که مشاور موسسه بیمه معرفی می‌کند را می‌خرید
ج. خودتان تحقیق می‌کنید و طرح مناسب را انتخاب می‌کنید
اگر گزینه الف یا ب را انتخاب کردید، شما دچار فلج تحلیلی هستید
پاسخ بدون سوگیری گزینه ج بود.
فلج تحلیلی چیست؟
فلج تحلیلی به ناتوانی در تصمیم‌گیری به دلیل نشخوار فکری اشاره دارد. بسیاری از افراد وقتی در مورد موضوعی داده‌های زیادی دریافت می‌کنند، اغلب دچار آشفتگی و استیصال می‌شوند. به این شرایط پارادوکس انتخاب هم گفته میشود که در آن، به دلیل زیاد بودن تعداد گزینهها تلاش بیشتری برای انتخاب لازم است و در نهایت احساس خواهیم کرد که از انتخاب خود راضی نیستیم.
پارادوکس انتخاب باعث هدررفت زمان زیادی شده و فرد مدام با مزایا و معایب هر کدام از گزینهها درگیر است و حتی کوچک‌ترین جزئیات هم ذهن او را به شدت مشغول می‌کند. در نهایت این فرد دچار آشفتگی ذهنی شده و هیچ کاری نمی‌کند. نکته منفی ماجرا این است که اگر ما به دلیل ناتوانی در تصمیم‌گیری، چشم‌بسته توصیه فرد دیگری را دنبال کنیم، دچار زیان و آسیب خواهیم شد چون نیازها و اهداف هر فرد با دیگری بسیار متفاوت است.
چطور از فلج تحلیلی اجتناب کنیم؟
دینش روهیرا، موسس و مدیر ارشد اجرایی شرکت 5nance می‌گوید شما باید ابتدا نیازهای اولیه خود را شناسایی کرده و سپس آن را به ساده‌ترین شرایط تقسیم کنید. به جای این که بپرسید کجا سرمایه‌گذاری کنم، بپرسید کجا سرمایه‌گذاری کنم که بتوانم سود خوبی از یک سهم مقاوم در برابر رکود به دست آورم؟ این به شما کمک می‌کند که تحقیقات خود را محدود کرده و فقط چند ساعت زمان صرف لیست کردن ابزارهایی که با معیارهای شما مطابقت دارند، کنید.
سوال: در اخبار می‌بینید که یک شرکت ناشناخته در حال تبدیل شدن به شرکتی موفق و ثروتمند است. شما …
الف. در مورد این شرکت تحقیق می‌کنید چون عوامل مختلفی عملکرد سهام را تعیین می‌کنند
ب. سهام این شرکت را بر اساس اخباری که دیده یا شنیده‌اید، می‌خرید
اگر گزینه ب را انتخاب کردید، سوگیری تازه‌گرایی در شما وجود دارد
پاسخ بدون سوگیری گزینه الف است
سوگیری تازه گرایی چیست؟
افرادی که تحت تاثیر این سوگیری هستند تاکید زیادی بر رویدادی اخیر دارند. نام‌های دیگری که برای این سوگیری استفاده میشود شامل سوگیری اطلاعات یا خطای دسترسی است که طی آن، افراد بر اساس اطلاعاتی که اخیرا به دست آورده یا به یاد می‌آورند، تصمیم‌گیری می‌کنند. وقتی بسیاری از سرمایه‌گذاران به جای بررسی تاریخچه سهام یا حتی جستجو در مورد ویژگی‌های اصلی آن، بیشترین اهمیت را برای عملکرد آن سهام در کوتاه مدت قائل هستند، تحت تاثیر این سوگیری قرار دارند.
بمباران اطلاعاتی می‌تواند گاهی باعث شود افراد از طرح‌های سرمایه‌گذای که با دقت تهیه کرده‌اند دور شده و پیامدهای آسیب‌رسان آن را در بلندمدت تجربه کنند. یک نمونه ساده از این شرایط می‌تواند رشد ناگهانی در فروش گوشی باشد که در بررسی‌های مختلف، بهترین گزینهها در بازار هستند.
چطور از سوگیری تازه گرایی اجتناب کنیم؟
راج خوسلا، موسس شرکت MyMoneyMantra می‌گوید شما باید یاد بگیرید که چطور هیاهو و سروصدا را نایده گرفته و فقط به اطلاعاتی که به شما مرتبط است توجه کنید. اگر اصول بنیادین یک شرکت سالم و درست است دیگر لازم نیست تحت تاثیر قیمت روزانه سهم یا تغییرات بازار یا گزارشات خبری و افراد فعال در حوزه مالی که در مورد آن سهم صحبت می‌کنند قرار بگیرید. این که ارزهای دیجیتال یک‌باره ترند و همگانی شد نتیجه هیاهوی فراوان در مورد آن بود.
سوالات متداول – سوگیری شناختی در سرمایه گذاری
۱. خطای آشنایی چطور بر سبد سرمایه‌گذاری ما تاثیر می‌گذارد؟
خطای آشنایی زمانی رخ می‌دهد که شما فقط روی دارایی‌هایی که می‌شناسید سرمایه‌گذاری می‌کنید بنابراین سبد شما تعادل خود را از دست داده و ریسک آن افزایش می‌یابد.
۲. چطور از تصمیمات احساسی در زمان نوسانات بازار خودداری کنیم؟
تصمیم‌گیری احساسی در زمان نوسانات بازار باعث فروش از روی ترس یا خریدهای هیجانی میشود. کافی است با هدف‌گذاری شفاف برای سرمایه‌گذاری، تعیین حدضرر و متعهد ماندن به استراتژی خود، دیسیپلین معاملاتی خود را از دست ندهید
۳. چطور از خطای اعتماد به نفس بیش از حد در سرمایه‌گذاری در امان بمانیم؟
به طور مرتب استراتژی سرمایه‌گذاری خود را بازبینی کنید، به دنبال ایده‌ها و تفکرات جدید بروید و بپذیرید که امکان اشتباه کردن شما هم وجود دارد.
نظرات کاربران