DPS یا سود نقدی سهام چیست؟

سود نقدی سهام، سود تقسیمی یا DPS مبلغی است که شرکت‌های بورسی با بنیاد قوی و سودآور پس از پایان یک سال مالی، آن را به‌صورت نقدی بین سهام‌داران خود توزیع می‌کنند. اما آیا همه شرکت‌ها سود نقدی پرداخت می‌کنند؟ پاسخ ساده است: خیر! تنها شرکت‌هایی که در پایان سال مالی خود سود خالص مثبت داشته باشند، می‌توانند از محل آن برای سهام‌داران سود نقدی تعیین کنند؛ بنابراین شرکت‌های زیان‌ده، هیچ سود نقدی برای توزیع ندارند.

از سوی دیگر، برای دریافت سود نقدی سهام، باید زمان برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه، سهام‌دار شرکت باشید؛ حتی اگر روز بسته شدن نماد برای مجمع، سهم را خریده باشید، مشمول دریافت سود نقدی خواهید شد (حضور فیزیکی در مجمع سالیانه لازم نیست و تنها سهام‌دار بودن کافی است).

در این محتوا از ایران بروکر به‌صورت جامع راجع به چیستی سود نقدی سهام، تفاوت EPS و DPS همراه با چند مثال واقعی از سایت کدال همراه شما هستیم.

سود نقدی سهام (DPS) چیست؟

سود نقدی سهام (Dividend Per Share یا به اختصار DPS) بخشی از سود خالص شرکت است که به‌صورت نقدی بین سهام‌داران تقسیم می‌شود. طبیعتاً یک شرکت یا یک کارخانه در طول یک سال مالی (12 ماه) تولیداتی (محصولات یا خدمات) داشته است که پس از فروش یا ارائه آن‌ها برای شرکت ایجاد درآمد می‌کند. حال شرکت‌های بورسی موظف‌اند سودی که در طول یک سال مالی خود داشته‌اند را بین سهام‌داران خود تقسیم کنند.

میزان سود نقدی سهام (DPS) در مجمع عمومی عادی سالیانه شرکت تصویب می‌شود و به ازای هر سهم محاسبه شده و معمولا به حساب بانکی سهام‌دار (معرفی شده در سامانه سجام) پرداخت می‌شود. البته همه شرکت‌ها الزاماً سود نقدی پرداخت نمی‌کنند؛ درصورتی‌که شرکت زیان‌ده باشد، مقدار DPS صفر خواهد بود.

نکته: بهتر است بدانید قیمت سهم، پس از مجمع سالیانه به اندازه DPS کاهش می‌یابد.

یکی از روش‌های مهم کسب درآمد از بورس، شناسایی شرکت‌هایی با بنیاد قوی و بعد خرید سهام آن‌ها با هدف شرکت در مجمع سالیانه و دریافت سود نقدی یا همان DPS است. هر چند پس از تشکیل مجمع و توزیع سود نقدی، قیمت سهام شرکت به اندازه سود نقدی کاهش می‌یابد؛ اما اگر شرکت‌ها بنیاد قوی داشته باشند و جو بازار بورس هم مثبت باشد، وجود تقاضا برای خرید سهام آن‌ها پس از بازشدن نماد، این کاهش قیمتی را جبران می‌کند. در نتیجه مقدار سود نقدی دریافت‌شده به ازای هر سهم، برای سهام‌دار باقی می‌ماند.

روش‌های پرداخت سود نقدی

سود نقدی سهام به دو روش پرداخت می‌شود:

• واریز مستقیم به حساب بانکی معرفی‌شده در سامانه سجام
• در صورت عدم ثبت اطلاعات در سجام، باید طبق اطلاعیه «زمان‌بندی پرداخت سود سهام» شرکت در کدال، با مدارک شناسایی به بانک‌های معرفی‌شده توسط شرکت مراجعه کنید.

نوع پرداخت (حضوری یا واریزی) در مجمع عمومی سالیانه شرکت تعیین و جزئیات آن از طریق سامانه کدال اطلاع‌رسانی می‌شود. برای مثال تصویر زیر زمان‌بندی پرداخت سود سهام نماد غگل مرتبط با سال مالی 1403 است که از هر دو روش فوق برای واریز سودنقدی سهام پشتیبانی می‌کند.

زمان قانونی پرداخت سود تقسیمی

شرکت‌های بورسی حداکثر ۸ ماه پس از برگزاری مجمع فرصت دارند سود نقدی تصویب‌شده را پرداخت کنند. البته اکثر شرکت‌ها این سود نقدی را زودتر واریز می‌کنند. اگر پس از ۸ ماه سودی دریافت نکردید، می‌توانید از طریق سامانه ثبت شکایات سازمان بورس پیگیری رسمی انجام دهید.

فرمول محاسبه سود نقدی سهام (DPS) در بورس

برای محاسبه سود نقدی هر سهم (DPS)، ابتدا باید سود و زیان خالص هر سهم (Earnings Per Share به اختصار EPS) را به‌دست آوردیم.

سود و زیان خالص هر سهم (EPS) برابر است با مقدار سود و زیان خالص کل تقسیم بر تعداد کل سهام.

بهتر است بدانید سود و زیان خالص کل به‌معنای کسر تمامی هزینه‌ها، مالیات و اندوخته قانونی است که تقسیم بر تعداد کل سهام می‌شود.

توجه داشته باشید که شرکت‌های بورسی تمام سود کسب‌شده در یک سال مالی را بین سهام‌داران تقسیم نمی‌کنند. بلکه درصدی از آن را که در مجمع سالیان تصویب می‌شود بین سهام‌داران تقسیم می‌کنند. برای مثال اگر یک شرکت 1000 ریال سود نقدی به ازای هر سهم (همان EPS) ساخته باشد و تصمیم بگیرد تنها 60 درصد آن را بین سهام‌داران تقسیم کند، آنگاه سود تقسیمی یا سود نقدی برابر با 400 ریال خواهد بود ( 400=1000×0.6).

در نتیجه فرمول محاسبه سود نقدی هر سهم در بورس برابر است با سود و زیان خالص هر سهم (EPS) ضربدر نسبت پرداخت سود (EPS×DPR=DPS).

DPR (نسبت پرداخت سود یا Dividend Payout Ratio) درصدی از EPS است که به‌عنوان سود بین سهام‌داران تقسیم می‌شود. هر شرکت DPR متغیری دارد.

مثالی از محاسبه سود نقدی سهام (DPS) در بورس و قیمت سهام

به‌عنوان‌مثال، به بررسی سود نقدی یا همان سود تقسیمی (DPS) شرکت معدنی و صنعتی گلوکوزان (نماد «غگل) در دوره مالی منتهی به 1403/12/29 می‌پردازیم:

برای محاسبات ریاضی دقیق، سری به گزارش تصمیمات مجمع عمومی عادی سالیانه دوره ۱۲ ماهه منتهی به 1403/12/30 (اصلاحیه) زدیم تا اطلاعات مورد نیاز را کسب کنیم.

همان‌طور که مشخص است:

• سود (زیان) خالص برابر یا ۴,۲۸۶,۷۹۸,000,000 است (در اولین سطر نشان داده شده).
• تعداد سهام این شرکت 15.000.000 واحد است (این عدد از سایر آگهی‌های کدال و سایت TSETMC قابل بررسی است).

حال برای محاسبه EPS یا همان سود (زیان) خالص هر سهم باید این دو عدد را بر هم تقسیم کنیم.

285.78=1500000000÷۴,۲۸۶,۷۹۸,000,000

سود (زیان) خالص هر سهم (EPS) بر حسب ریال برابر با ۲۸۶ به‌دست می‌آید که همین عدد را در گزارش تصمیمات مجمع مشاهده می‌کنیم.

حال اگر به عدد سود نقدی هر سهم (DPS) توجه کنید، عدد 220 ریال در آگهی ثبت شده است که نشان می‌دهد DPR این شرکت در آن مجمع حدوداً 77٪ بوده است.

نکته: همان‌طور که بیان شد، قیمت سهم پس از مجمع به اندازه DPS یا مقدار سود تقسیمی کاهش می‌یابد. برای بررسی این امر باید قیمت سهم غگل در تاریخ آخرین روز معاملاتی نماد قبل از تشکیل مجمع سالیانه مراجعه کنیم. دقت داشته باشید که نماد معاملاتی تمامی شرکت‌های بورسی دو روز کاری قبل از مجمع سالیانه «ممنوع» می‌شود.

تاریخ مجمع سالیانه غگل 1404/04/30 و دو روز کاری قبل 1404/04/28 است. قیمت پایانی غگل در این روز کاری 3,931 ریال است.

اگر 220 ریال سود تقسیمی را از 3931 کم کنیم، عدد حاصل 3711 ریال می‌شود. این عدد نشان‌دهنده قیمت سهم غگل پس از مجمع سالیانه و تقسیم سود نقدی بین سهام‌داران است. حال در روز بازگشایی نماد غگل، قیمت آن می‌تواند بدون محدودیت نسبت به عدد 3,711 نوسان کند.

مثال دوم: این بار به بررسی سود نقدی یا همان سود تقسیمی (DPS) شرکت ایران خودرو (نماد خودرو) در دوره مالی منتهی به 1403/12/30 می‌پردازیم.

این‌بار هم به سراغ آگهی تصمیمات مجمع عمومی عادی سالیانه صاحبان سهام برای سال (دوره) مالی منتهی به 1403/12/30 شرکت ایران خودرو رفتیم.

همان‌طور که مشاهده می‌کنید این شرکت در سال مالی گذشته زیان‌ده بوده است. به‌عبارتی سودی ایجاد نشده است که بخواهد بین سرمایه‌گذاران تقسیم کند؛ به همین دلیل عدد سود نقدی هر سهم 0 ریال درج شده است!

سود نقدی به چه سهامدارانی تعلق می‌گیرد؟

تمامی سهام‌دارانی که در روز برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه مالک سهام شرکت باشند، مشمول دریافت سود نقدی خواهند بود؛ به‌عبارت‌دیگر، اگر شما در آخرین روز معاملاتی، قبل از جلسه مجمع سالیانه، سهام شرکت را خریداری کنید، به‌عنوان سهام‌دار در نظر گرفته می‌شوید و به اندازه تعداد سهام خریداری شده، سود نقدی به شما تعلق خواهد گرفت، حتی اگر بلافاصله پس از بازگشایی نماد، سهام خود را بفروشید.

شرکت‌های پذیرفته شده در بورس موظف‌ هستند قبل از زمان برگزاری مجمع سالیانه، با انتشار اطلاعیه‌های به نام آگهی دعوت به مجمع عمومی عادی سالیانه دوره ۱۲ ماهه و «زمان‌بندی پرداخت سود دوره ۱۲ ماهه در سامانه کدال، به‌ترتیب تاریخ برگزاری مجمع و جزئیات دریافت سود نقدی را اعلام کنند.

حداکثر و حداقل سود نقدی (DPS)

شرکت‌های بورسی باید حداقل ۱۰٪ از سود خالص خود را به‌عنوان سود نقدی میان سهام‌داران توزیع کنند. درعین‌حال، تقسیم بیش از ۹۰٪ سود سالانه به سهام‌داران در صورتی مجاز است که اندوخته قانونی شرکت از قبل پر شده باشد.

برای مثال، برخی شرکت‌ها ممکن است با موافقت سهام‌داران عمده، تصمیم بگیرند سود انباشته سال‌های گذشته را تقسیم کنند؛ در این حالت مقدار کل DPS می‌تواند حتی از سود سال جاری (EPS) بیشتر شود.

تفاوت DPS و EPS چیست؟

عدد EPS در گزارش‌های مالی نشان‌دهنده مقدار سود خالص کسب‌شده شرکت به ازای هر سهم است. EPS معیاری از عملکرد سودآوری شرکت است که با تقسیم سود خالص پس از مالیات بر تعداد کل سهام به‌دست می‌آید.

در مقابل، DPS (سود نقدی هر سهم) بخشی از آن سود محقق شده است که هیئت‌مدیره تصمیم می‌گیرد به‌صورت نقدی بین سهام‌داران تقسیم کند. به‌بیان‌دیگر، EPS نمایانگر کل سود ساخته‌شده هر سهم است و DPS مقداری از این سود است که بین سهام‌داران تقسیم می‌شود.

کلام پایانی| محاسبه سود نقدی هر سهم

سود نقدی هر سهم یا DPS بخشی از سود خالص شرکت است که با تصویب مجمع عمومی سالیانه، به‌صورت نقدی میان سهام‌داران توزیع می‌شود. تنها سهام‌دارانی که روز برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه مالک سهم باشند، مشمول دریافت DPS خواهند بود؛ بنابراین این تصور که باید یکسال سهام‌دار شرکت باشیم تا سود نقدی دریافت کنیم، تصوری رایج اما کاملا اشتباه است.

تفاوت اصلی میان EPS و DPS در این است که اولی کل سود ایجادشده به‌ازای هر سهم را نشان می‌دهد، درحالی‌که دومی تنها بخشی از آن است که به‌صورت نقدی به سهام‌داران پرداخت می‌شود و بیانگر سیاست تقسیم سود شرکت است. در ضمن زمان تشکیل مجمع سالیانه، زمان و نحوه پرداخت سود از طریق سامانه کدال اطلاع‌رسانی می‌شود.