صندوق سهامی، یک نهاد مالی بوده که هدف آن سرمایه‌گذاری در سهام و حق تقدم های بازار بورس به منظور کسب بازدهی حداکثری برای سرمایه‌گذاران است. صندوق های سرمایه گذاری سهامی انواع مختلفی داشته و هر سرمایه گذار باید بر اساس میزان ریسک پذیری خود و بازه زمانی سرمایه گذاری، تصمیم بگیرد که بهترین صندوق سهامی برای او کدام است.
به‌طور کل بهترین زمان سرمایه گذاری در صندوق های سهامی زمانی است که روند کلی بازار بورس مثبت باشد. در این محتوا از تیم ایران بروکر به بررسی کامل صندوق سهامی، مزایا و معایب آن، انواع صندوق های سهامی، معیارهای انتخاب بهترین گزینه و نحوه خرید و فروش آن‌ها می‌پردازیم.
صندوق سهامی چیست؟
به زبان ساده، صندوق سهامی، یک شرکت مالی است که عمده منابع مالی خود (معمولاً بیش از ۷۰ درصد) را به خرید و فروش سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس و فرابورس اختصاص می‌دهد و نوعی صندوق سرمایه‌گذاری مشترک محسوب میشود.
هدف اصلی صندوق‌های سهامی، کسب بازدهی بالاتر از شاخص کل بورس از طریق انتخاب سهام با پتانسیل رشد بالا است. صندوق‌های سهامی معمولاً برای افرادی مناسب هستند که به دنبال بازدهی بالا در بلندمدت بوده و تحمل ریسک‌های بازار سهام را دارند. این صندوق‌ها با تنوع‌بخشی به پرتفوی خود، ریسک سرمایه‌گذاری را تا حدی کاهش می‌دهند و گزینه‌ای مناسب برای سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای تا حرفه‌ای محسوب می‌شوند.
در عمل، سرمایه‌گذار به جای انتخاب مستقیم سهام و رصد روزانه بازار، واحدهای صندوق را خریداری می‌کند و در سود و زیان آن شریک میشود. ارزش هر واحد صندوق بر اساس «خالص ارزش دارایی‌ها» یا NAV محاسبه میشود و روزانه در وب‌سایت صندوق، صفحه صندوق در TSETMC، فیپیران و … منتشر میشود.
تمامی صندوق‌های سهامی توسط نهادهای مالی دارای مجوز سازمان بورس اداره می‌شوند پس کاملاً تحت نظر سازمان بورس هستند و این امر امنیت آن‌ها را تائید می‌کند. همچنین مدیریت داخلی دارایی‌ها به دست تیمی از کارشناسان خبره در تحلیل و معامله‌گری بازار انجام می‌گیرد.
توصیه معاملاتی:
اگر در تحلیل بازار خبره نیستید، تنها زمانی در صندوق های سهامی سرمایه‌گذاری کنید که روند کلی بازار بورس مثبت باشد.
مزایا و معایب صندوق های سهامی
سرمایه گذاری حتی در بهترین صندوق سهامی دارای ریسک بوده و مزایا و معایب خاص خودش را دارد که در ادامه شرح داده شده است:
مزایای سرمایه‌گذاری در صندوق سهامی عبارت است از:
1. مدیریت حرفه‌ای سرمایه: انتخاب سهم و زمان معامله توسط مدیران متخصص انجام میشود.
2. کاهش ریسک از طریق تنوع: منابع صندوق میان صنایع و نمادهای مختلف توزیع میشود.
3. امکان سرمایه‌گذاری با مبالغ کم: حداقل خرید مستقیم سهام 500 هزار تومان است، درحالی‌که تنها با 100 هزار تومان می‌توان واحدهای انواع صندوق های سهامی را خریداری کرد.
4. سهولت و صرفه‌جویی در زمان: نیازی به تحلیل تکنیکال یا بنیادی برای هر سهم نیست.
5. کارمزد معاملاتی کمتر نسبت به خرید مستقیم سهام.
معایب و ریسک‌های احتمالی صندوق سهامی به شرح زیر است:
1. وابستگی به روند بازار: در شرایط نزولی بورس، ارزش واحدهای صندوق نیز کاهش می‌یابد.
2. کارمزد مدیریت و عملکرد: بخش بسیار اندکی از بازدهی صندوق به‌عنوان هزینه مدیریت کسر میشود.
3. عدم تضمین سود: صندوق سهامی برخلاف صندوق درآمد ثابت، هیچ‌گونه بازدهی قطعی ندارد.
4. امکان اختلاف عملکرد صندوق‌ها: همه صندوق‌ها بازدهی مشابه ندارند و انتخاب درست اهمیت زیادی دارد.
انواع صندوق های سهامی
صندوق‌های سهامی از نظر ساختار و استراتژی‌های سرمایه‌گذاری به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
دسته‌بندی اول بر اساس نحوه معامله صندوق سهامی است:
۱. صندوق سهامی قابل معامله (ETF)
تمام صندوق های سرمایه گذاری ETF، شامل صندوق های سهامی، واحدهای خود را در بورس عرضه می‌کنند و سرمایه‌گذاران می‌توانند آن‌ها را مانند سهام عادی خرید و فروش کنند.
- مزیت: نقدشوندگی بسیار بالا و شفافیت قیمتی.
- کاربرد: مناسب برای سرمایه‌گذارانی که می‌خواهند به‌صورت لحظه‌ای خرید و فروش داشته باشند.
۲. صندوق سهامی مبتنی بر صدور و ابطال
خرید و فروش واحدها از طریق سایت رسمی یا شعبه صندوق انجام میشود. قیمت واحدها بر اساس NAV روزانه محاسبه میشود.
- کاربرد: مناسب برای کسانی که قصد معامله روزانه ندارند.
در ادامه به بررسی دسته‌بندی صندوق‌ها بر اساس ترکیب دارایی یا همان استراتژی معاملاتی می‌پردازیم.
1. صندوق سهامی عادی
صندوق سهامی عادی مانند سایر دسته‌بندی‌ها محدودیتی زیادی در انتخاب سهام شرکت‌های بورس و فرابورسی (بازار اول و دوم)، حق تقدم خرید سهام از لحاظ وزن دهی سهام یا صنعت ندارند. البته همچنان باید درصد زیادی از دارایی‌های این صندوق ها در سهام سرمایه‌گذاری شود.
| شرح | نسبت از کل دارایی‌های صندوق |
| سرمایه‌گذاری در سهام پذیرفته شده در بورس یا بازار اول و دوم فرابورس ایران | حداقل 70٪ از دارایی‌های صندوق |
| 1- سهام و حق تقدم منتشره از طرف یک ناشر | حداکثر 10٪ |
| 1-1- پذیرفته شده در بورس تهران | حداکثر 5٪ |
| 1-2- پذیرفته شده در بازار اول و دوم فرابورس ایران | حداکثر 5٪ |
| 2- سهام و حق تقدم طبقه‌بندی شده در یک صنعت | حداکثر 30٪ |
| 3- سهام و حق تقدم پذیرفته شده در بازار اول و دوم فرابورس ایران | حداکثر 20٪ |
2. صندوق سهامی شاخصی
این صندوق‌ها سبدی از سهام را به گونه‌ای تشکیل می‌دهند که بازدهی آن‌ها مشابه یک شاخص مشخص (مثلاً شاخص کل یا هم‌وزن) باشد.
- مزیت: شفافیت استراتژی و کاهش ریسک تصمیم‌گیری مدیر صندوق.
- کاربرد: گزینه‌ای مناسب برای کسانی که می‌خواهند عملکردشان دقیقاً مطابق شاخص خاصی باشد.
3. صندوق سهامی بخشی
تمرکز این صندوق‌ها بر یک صنعت خاص مثل بانکی، پتروشیمی، دارویی یا فناوری است. به این معنا که درصد بالایی از دارایی آن‌ها باید در یک صنعت هدف سرمایه‌گذاری شود.
- مزیت: استفاده از رشد صنایع برتر.
- ریسک: کاهش تنوع و افزایش وابستگی به وضعیت آن صنعت.
4. صندوق سهامی اهرمی
صندوق های سهامی اهرمی با استفاده از ابزارهای مالی مانند اوراق مشتقه یا تأمین اعتبار، بازدهی صندوق را چند برابر (اهرم‌دار) می‌کنند. به این معنا که اگر کلیت بازار بورس رشد کند، سود سرمایه‌گذار بیشتر از حالت عادی خواهد بود؛ اما در صورت افت بازار، زیان نیز شدیدتر است.
- مزیت: امکان کسب سود چشمگیر در بازار صعودی.
- ریسک: مناسب افراد ریسک‌پذیر؛ احتمال زیان قابل‌توجه وجود دارد.
- کاربرد: برای سرمایه‌گذارانی که استراتژی فعال و ریسک‌پذیر دارند.
معیارهای انتخاب بهترین صندوق سهامی
از آنجا که تعداد نماد صندوق های سهامی زیاد است، انتخاب نماد مناسب یکی مهمترین عوامل در ایجاد سود برای سرمایه‌تان است.
1. عملکرد گذشته: بازدهی صندوق در دوره‌های یک‌ساله، سه‌ساله و پنج‌ساله بررسی شود.
2. مدیر صندوق و سابقه تیم سرمایه‌گذاری: تجربه و شفافیت عملکرد مدیران اهمیت بالایی دارد.
3. اندازه صندوق (AUM): صندوق‌های بزرگ‌تر معمولاً ثبات و نقدشوندگی بهتری دارند.
4. ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار: افراد محتاط بهتر است صندوق‌های شاخصی یا عادی را انتخاب کنند؛ افراد ریسک‌پذیر می‌توانند سراغ صندوق‌های اهرمی بروند.
نحوه خرید و فروش صندوق های سهامی
شرایط و نحوه معامله صندوق های سهامی ETF و صدور و ابطالی متفاوت است. البته در اولین گام برای هر دو نوع این صندوق ها باید با ثبت‌نام در سامانه سجام کد بورسی دریافت کنید.
سهامی ETF
برای خرید صندوق سهامی ETF پس از دریافت کد بورسی باید در یک کارگزاری ثبت‌نام کرده و از طریق حساب معاملاتی خود نماد معاملاتی صندوق را جست‌وجو واحدها را معامله کنید.
- روزهای معاملاتی: شنبه تا چهارشنبه روزهای کاری بورس
- ساعت معاملاتی: 9 صبح الی 12:30 ظهر
- دامنه نوسان: با توجه نوع صندوق سهامی متفاوت است.
- مالیات: سود حاصل از سرمایه‌گذاری در این صندوق ها معاف از مالیات است.
- تسویه نقدینگی: مدت زمان نقد شدن سرمایه دو روز کاری است.
صندوق‌های سهامی صدور و ابطال
ثبت‌نام در سایت رسمی صندوق یا مراجعه به شعبه آن کافی است. سرمایه‌گذار پس از ثبت سفارش، واحدها را به قیمت NAV روز خریداری می‌کند.
نکته: در صندوق های سهامی اهرمی بسته به نوع واحد ممتاز یا عادی نحوه خرید و فروش آن‌ها متفاوت است. واحدهای ممتاز مثل صندوق ETF در بورس معامله می‌شوند و واحدهای عادی که ماهیتی مانند صندوق های درآمد ثابت دارند در سایت صندوق صدور و ابطال می‌شوند.
سؤالات متداول
سود صندوق های سهامی چگونه محاسبه میشود؟
سود ناشی از افزایش ارزش خالص دارایی‌ها (NAV) و در برخی موارد، تقسیم سود نقدی شرکت‌های بورسی است.
آیا سرمایه‌گذاری در صندوق سهامی برای افراد تازه‌کار مناسب است؟
بله. چون مدیریت دارایی‌ها توسط متخصصان انجام میشود و نیاز به تحلیل روزانه بازار نیست.
بهترین صندوق سهامی برای سرمایه‌گذاری کدام است؟
بهترین صندوق به هدف سرمایه‌گذار، میزان ریسک‌پذیری و افق زمانی بستگی دارد. بررسی عملکرد گذشته و تیم مدیریت راهنمای اصلی است.
آیا صندوق سهامی تضمین سود دارد؟
خیر. صندوق سهامی هیچ سود قطعی ندارد و عملکرد آن وابسته به شرایط بازار و تصمیمات مدیر صندوق است.
نظرات کاربران