وام آنی یا وام فلش “Flash Loan” چیست؟ | آشنایی با وام بدون وثیقه در دنیای رمز ارزها!

دریافت وام بدون ضامن شاید رویای بسیاری از افراد در سراسر دنیا باشد. مفهوم وام آنی یا وام فلش اصطلاحی است که در دنیای کریپتو بسیار به گوش می‌رسد. اما آیا واقعا می‌توان بدون وجود ضامن وام دریافت کرد؟ در این مطلب از ایران بروکر به بررسی وام آنی در ارز دیجیتال می‌پردازیم. اگر شما هم دغدغه دریافت این نوع وام را دارید پیشنهاد می‌کنم تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

وام آنی یا وام فلش چیست؟

وام آنی یا فلش (Flash Loan) روشی است که در آن می‌توانید از یک استخر نقدینگی یا پلتفرم بدون نیاز به وثیقه، به‌راحتی و در کوتاه‌ترین زمان ممکن وام بگیرید. با وجود اینکه وام‌های آنی محبوبیت زیادی در بین کاربران پیدا کرده‌اند اما شناخت و درک آن‌ها برای برخی ممکن است پیچیده باشد.

همه ما می‌دانیم برای دریافت وام نیاز به ارائه وثیقه‌ای داریم که بازگشت وام را برای وام‌دهنده تضمین کند. اما در وام آنی نیازی به ارائه وثیقه به‌عنوان ضمانت نخواهیم داشت و پس از اینکه درخواست خود را در شبکه ثبت می‌کنیم، درصورت تایید آن، به سرعت وام را دریافت می‌کنیم.

تنها شرطی که برای دریافت این نوع وام وجود دارد این است که قبل از تایید معاملات در بلاک بعدی، این وام باید توسط وام‌گیرنده بازپرداخت شود.

بنابراین وام‌های فلش یا وام‌های آنی،‌ شکلی از وام بدون تضمین است که از آن برای تامین مالی زنجیره‌های پیچیده معاملات فوری و برنامه‌ریزی‌شده استفاده می‌شود. این معاملات از نوع آربیتراژ هستند که در اکوسیستم دیفای DEFI انجام می‌شود و از اختلاف قیمت در بین بازارهای مختلف و سایر پلتفرم‌های وام‌دهی سود می‌برند.

همان‌طور که گفته شد چیزی که این وام را متمایز می‌کند این است که کل فرآیند دریافت وام و بازپرداخت آن باید در یک تراکنش صورت بگیرد و اگر وجوه در همان تراکنش بازگردانده نشود، تمام این چرخه به‌گونه‌ای معکوس و وام‌دهی لغو می‌شود که گویی هیچ اتفاقی نیفتاده است.

اگر وجوه در فاصله یک بلاک برگردانده شود، استخر نقدینگی که وجوه از آن قرض گرفته‌شده از بین نمی‌رود و شخص وام‌گیرنده می‌تواند هر چیزی را که با این پول خریده و یا هر ارزشی که در چرخه‌ای از معاملات پیچیده تولید کرده را بدون هزینه‌های تراکنش مرتبط با هر مرحله از زنجیره نگه‌دارد.

مراحل دریافت وام آنی در دیفای

برای درخواست ارسال خود به شبکه باید قرارداد هوشمندی را بنویسید که شامل پارامترهای زیر باشد:

• ابتدا باید مقداری که قصد دارید وام بگیرید را تعیین کنید.
• سپس باید دقیقا مشخص کنید که قصد دارید چه کاری را با این وام انجام دهید. دقت کنید که در این بخش باید تمامی تراکنش‌ها به دقت در قرارداد هوشمند تعریف شود.
• در مرحله آخر باید وام را به همراه بهره آن برگردانید. اگر این مرحله به‌درستی انجام نشود مراحل قبلی نیز تایید نشده و درخواست وام شما با شکست مواجه می‌شود.

سود بردن از وام آنی با استفاده از معاملات فرکانس بالا (HFT)

معاملات با فرکانس بالا (High Frequency Trading یا همان HFT)، یکی از روش‌های معاملاتی است که از برنامه‌های قدرتمند رایانه‌ای برای انجام تعداد زیادی از تراکنش‌ها و سفارشات در کسری از ثانیه استفاده می‌کنند. در این نوع معاملات الگوریتم‌های پیچیده‌ای برای تحلیل بازارها استفاده می‌شود.

از معاملات HFT برای کسب سودهای کوچک از تعداد زیادی از معاملات با استفاده از ابزارهای پیچیده استفاده می‌شود که کلید موفقیت در این نوع استراتژی معاملاتی سرعت است. اما چگونه می‌توان از این استراتژی در گرفتن وام آنی سود کرد؟

تا اینجا دانستیم که معاملات HFT معاملاتی هستند که در کسری از ثانیه انجام می‌شوند و چون سرعت انجام این معاملات بسیار بالاست، افراد از الگوریتم‌ها و ابزارهای کامپیوتری برای این نوع معاملات استفاده می‌کنند.

در کنار این مفهوم خوب است بدانید که آربیتراژ نیز یکی از استراتژی‌های به‌کار رفته در معاملات HFT است که به معنای کسب سود از اختلاف قیمت ارزها در صرافی‌های مختلف است. مثلا ممکن است در یک صرافی قیمت بیت کوین ۱۹۹۵۰ و در صرافی دیگر قیمت بیت کوین ۲۰۰۵۰ باشد. زمانی که بتوانید از صرافی که قیمت پایین‌تری دارد خرید کرده و به دیگری با قیمت بالاتر بفروشید، از استراتژی آربیتراژ استفاده کرده‌اید.

حالا می‌دانیم که با دریافت وام آنی و استفاده از استراتژی آربیتراژ می‌توان کسب سود کرد. برای درک بهتر به مثال زیر دقت کنید:

فرض کنید قیمت یک توکن در یک صرافی غیرمتمرکز ۱ دلار است اما همین توکن در صرافی دیگری با ۱.۵ دلار معامله می‌شود. اگر از صرافی اول ۱۰۰ واحد از این توکن را خریداری کرده و آن را در صرافی شماره ۲ به فروش برسانیم که در این صورت سود حاصل از معامله ۵۰ دلار است. ممکن است این رقم زیاد نباشد اما در مقیاس بزرگ‌تر سود چشم‌گیری حاصل می‌شود.

برای مثال فرض کنید این بار ۱۰ هزار توکن با ارزش ده هزار دلار خریداری کرده‌اید. حالا با فروش آن در صرافی دیگر با قیمت بالاتر، سود شما مساوی با ۵۰۰۰ هزار دلار است که بدون نیاز به هیچ سرمایه‌ای آن را به دست آورده‌اید!

می‌بینید که چگونه این تفاوت قیمت‌های نسبتا کوچک می‌تواند باعث نتایج قابل توجهی شود. به همین دلیل است رقابت برای گرفتن وام‌های آنی در بازار مالی ارزهای دیجیتال در حال افزایش است.

درواقع بیشترین سودی که در سیستم‌های بانکی سنتی به دست می‌آید از ضعف‌های کوچک موجود در بازار است. همچنین قوانین سختگیرانه برای اعطای وام و شرایط سخت برای بازپرداخت آن باعث روی آوردن افراد به نوع جدید بازارهای مالی (دیفای DEFI) است که قطعا تعجب‌آور نیست. می‌توان گفت که این یکی از دلایل اصلی به وجود آمدن وام‌های آنی است.

مزایا و معایب وام آنی

دلایل منطقی زیادی برای این که چرا افراد می‌خواهند از وام آنی یا فلش لون استفاده کنند وجود دارد که هم به نفع آن‌ها و هم به نفع اکوسیستم گسترده دیفای است.

Aave یکی از پلتفرم‌هایی است که می‌توانید از آن برای گرفتن وام آنی استفاده کنید. همچنین می‌توانید اطلاعات مرتبط را در این صفحه مطالعه کنید.

بارزترین ویژگی و مهم‌ترین مزیت استفاده از وام‌های فوری ارز دیجیتال، سهولت در روند دریافت و بدون وثیقه بودن آن است اما قطعا معایبی نیز دارد.

بلاکچین و علی‌الخصوص حوزه دیفای به دلیل غیرمتمرکز و نوپا بودن آن دارای ضعف‌های سیستمی در مدیریت و حفظ امنیت وام‌هاست که ممکن است موجب نگران برخی از کاربران آن شود.

وام‌های آنی در دیفای از قراردادهای هوشمند استفاده می‌کنند. از آن‌جایی که این قراردادهای هوشمند به کار رفته در وام آنی نسبت به قراردادهای هوشمند رمز ارزها در دنیای کریپتو ارزش پایین‌تری دارند، هک و نفوذ در آن‌ها نیز آسان‌تر خواهد بود که امنیت آن را تا حدودی زیر سوال می‌برد. در انتهای مطلب به برخی از حملات صورت گرفته به‌طور خلاصه اشاره خواهیم کرد.

کدام پلتفرم‌ها وام آنی ارائه می‌دهند؟

به دلیل نوظهور بودن وام‌های آنی، تعداد پلتفرم‌هایی که خدمات اعطای فلش لون ارز دیجیتال را ارائه دهند انگشت‌شمار است و در حال حاضر از میان پروژه‌های شناخته‌شده حوزه دیفای، پلتفرم‌های زیر وام آنی به کاربران ارائه می‌کنند.

• آوه (Aave): این پلتفرم شامل رمزارزهای دای، تتر، اتر و برخی از دیگر استیبل کوین‌هاست که نرخ بهره وام آن ۰.۰۹ درصد است.

• DyDx: در این پروتکل نرخ بهره وام صفر است اما تنها شامل چند رمز ارز محدود است: اتر، دای و USDC. همچنین این پلتفرم از توکن رپد اتریوم WETH نیز پشتیبانی می‌کند. اگر با رپد توکن‌ها آشنا نیستید می‌توانید با خواندن مقاله رپد توکن‌ها شناخت نسبتا خوبی از آن‌ها پیدا کنید)

• Kollateral: این پروتکل نیز وام آنی به کاربران خود ارائه می‌دهد اما به‌طور شفاف نرخ بهره وام را مشخص نکرده است. بسیاری از دارایی‌های موجود در سایر پروتکل‌ها توسط این پروتکل پشتیبانی می‌شود.

• یونی‌سواپ (Uniswap): این صرافی غیرمتمرکز که جزو پروژه‌های ارزشمند در دنیای ارزهای دیجیتال محسوب می‌شود، امکان استفاده از استخر نقدینگی را برای پروتکل آوه فراهم کرده است.

• کامپاند (Compuond): کامپاند از پروژه‌های امور مالی غیر متمرکز است که در حوزه وام دهی توانسته بسیار موفق عمل کند. کامپاند در ازای تامین نقدینگی استخرهای نقدینگی به کاربران خود ارز دیجیتال cToken می‌دهد تا امکان پیگیری و ردیابی آن‌ها وجود داشته باشد.

حملات صورت گرفته به وام آنی

یکی از نقاط ضعف دیفای DEFI، دشواری برنامه‌های ساخته شده بر اساس قرارداد‌های هوشمند است که در آن داده‌ها و مهم‌تر از همه اطلاعات قیمت را از دنیای بیرون دریافت می‌کنند.

برای مثال هر برنامه‌ای که توکن سواپ ارائه می‌دهد، باید نرخ ارز فعلی را بداند. سپس اطلاعات را به یک اوراکل (Oracle) ارجاع می‌دهد.

اوراکل سرویسی است که رابط بین قراردادهای هوشمند و دنیای واقعی است و داده‌ها را از طریق API به قرادادهای هوشمند تزریق می‌کند.

این یک فرصت بسیار بزرگ برای هرکسی که اطلاعات خوبی از برنامه‌نویسی سالیدیتیو معاملات هوشمند داشته باشد ارائه می‌دهد. به مثال زیر دقت کنید:

• به مقدار ۱۰ هزار اتریوم وام آنی دریافت کنید.
• از اتریوم برای خرید مقدار زیادی رپد بیت کوین wBTC استفاده کنید.
• از باقیمانده اتریوم استفاده کنید تا روی جفت ارز ETH/wBTC شورت بگیرید.
• از wBTC خود برای گرفتن وام بزرگ اتریوم و ایجاد لغزش قیمت در جفت ارز ETH/wBTC استفاده کنید.
• حالا به دلیل لغزش قیمت در جفت ارز ETH/wBTC، رپد بیت کوین‌هایی که با آن‌ها اتریوم بیشتری تولید کرده‌اید را بازگردانید.
• وام آنی را همراه با کارمزد یا بهره آن برگردانید و اتریوم اضافی به دست آمده را به‌عنوان سود این معامله به جیب بزنید!

همه این مراحل بلافاصله اتفاق می‌افتند و به هیچ یک از نقاط زنجیره‌های بلاک فرصتی برای واکنش نمی‌دهند. کاری که مهاجم ممکن است در این روند انجام دهد، دستکاری قیمت ETH/wBTC است که برخی از افراد استدلال می‌کنند این کار غیرقانونی و حتی غیراخلاقی هم نیست.

این‌گونه حملات به وام‌های آنی تا به حال موجب ضررهای میلیون دلاری شده است. البته حملات وام فلش اشکال مختلفی دارند که اولین بار در سال ۲۰۲۰ در پلتفرم غیرمتمرکز DyDx اتفاق افتاد. به هرحال با وجود جذابیت وام‌های آنی و تسهیل در روند اعطای وام به کاربران، مشکلات و خطرات این‌چنینی نیز وجود دارد.

جمع‌بندی: آنچه درباره وام آنی یا فلش لون ارز دیجیتال خواندیم:

در این مقاله به ماهیت وام‌های آنی اشاره کردیم و دانستیم که وام‌های آنی به دلیل اینکه نیازی به وثیقه ندارند بسیار مورد توجه و محبوبیت افراد در دنیای ارزهای دیجیتال قرار گرفته‌اند.

روشی که کاربران می‌توانند در گرفتن وام‌های فلش یا آنی برای کسب سود استفاده کنند آربیتراژ است. یعنی یک توکن یا ارز دیجیتال را در صرافی الف با قیمت پایین خرید کرده و در صرافی دیگر با قیمت بالاتر بفروشند و در این روند می‌توانند از وام‌های آنی به‌عنوان سرمایه استفاده کنند که روش بسیار خوبی برای کسب ثروت در حوزه دیفای است.

علاوه‌بر مزیت بزرگ بدون وثیقه بودن این وام، معایبی نیز همراه با این پروژه وجود دارد. امنیت کم وام‌های آنی همواره موجب نگرانی افراد است.

به‌عنوان سخن پایانی به این نکته نیز باید اشاره کرد که وام‌های آنی بیشتر برای توسعه‌دهندگان طراحی شده و افرادی که درک خوبی از اتریوم، برنامه‌نویسی و قرادادهای هوشمند داشته باشند می‌توانند از این فرصت بهتر بهره ببرند.

سوالات متداول- وام بدون ضامن و وثیقه در ارز دیجیتال