P/E چیست؟ P/E بالا بهتر است یا پایین؟ آموزش محاسبه

یکی از سؤالات رایج سرمایه‌گذاران این است که P/E چیست و چرا در بورس اهمیت دارد؟ نسبت P/E که مخفف عبارت Price to Earnings Ratio است و به زبان ساده بیان می‌کند که یک سرمایه‌گذار حاضر است چند برابر مقدار سوددهی یک سهم را برای خرید آن سهم پرداخت کند. این نسبت یکی از شاخص‌های کلیدی در تحلیل بنیادی سهام است و می‌تواند سرنخ‌های مهمی در مورد عملکرد یک شرکت و آینده آن ارائه دهد.

در این مقاله از تیم ایران بروکر به بررسی مفهوم نسبت P/E، نحوه محاسبه آن، روش چک کردن P/E در بورس و اهمیت آن در تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری می‌پردازیم.

نسبت P/E چیست؟

نسبت پی بر ای که مخفف انگلیسی عبارت (Price to Earnings Ratio) بوده و به طور خلاصه با نماد P/E در بازار بورس نشان داده می‌شود، بیانگر نسبت قیمت به درآمد سهام شرکت‌ها است. در واقع نسبت پی بر ای یکی از شاخص‌های کلیدی در تحلیل سهام است که نشان می‌دهد سرمایه‌گذاران حاضرند تا چند برابر سود هر سهم (EPS) را برای خرید هر برگ سهام یک شرکت بپردازند. این نسبت بیانگر انتظارات بازار از رشد آینده ارزش شرکت است.

از آنجایی که مفهوم P/E در بورس در ارتباط با EPS است باید بدانید که؛ EPS در واقع مخفف عبارت (Earnings Per Share) به معنای میزان سودسازی خالص شرکت به ازای هر سهم است و مقدار EPS یکی از عوامل تعیین کننده مقدار نسبت P/E در بورس و ارزندگی سهام شرکت مورد بررسی است.

 نحوه محاسبه نسبت P/E

برای محاسبه نسبت P/E، کافی است قیمت فعلی هر سهم را بر سود هر سهم (EPS) تقسیم کنیم:

P/E = Price\Earning per Share

که در آن:

• Price: قیمت روز سهام شرکت
• EPS: سود هر سهم که از تقسیم سود خالص شرکت بر تعداد سهام منتشر شده به دست می‌آید.

به عنوان مثال، اگر قیمت سهم شرکتی 5000 تومان و EPS آن 250 تومان باشد، نسبت P/E آن برابر خواهد بود با:

P/E = 5000 \ 250 = 20

یعنی سرمایه‌گذاران حاضرند 20 برابر سود فعلی هر سهم را برای خرید آن بپردازند.

انواع P/E در بورس

محاسبه نسبت پی بر ای در بازار بورس به چند روش متفاوت انجام می‌شود. قیمت که در فرمول P/E ثابت است؛ بنابراین تنها تفاوت هر روش در نحوه به دست آوردن سود هر سهم یا همان EPS است. در ادامه به سه روش رایج برای محاسبه این نسبت پرداخته‌ایم:

1. P/E بر اساس روش TTM (Trailing Twelve Months)

در این روش، EPS بر اساس مجموع سود یا زیان شرکت طی ۱۲ ماه گذشته محاسبه می‌شود. به‌عنوان مثال، اگر سال مالی یک شرکت عادی باشد یعنی در اسفند ماه تمام شود و در حال حاضر در دی ماه باشیم، برای محاسبه EPS باید سود هر سهم در سه فصل ابتدایی سال مالی جاری (بهار، تابستان و پاییز) و فصل پایانی سال مالی گذشته (زمستان) را جمع کنیم. سپس با تقسیم قیمت سهم بر این مقدار، نسبت P/E به روش TTM به دست می‌آید.

یکی از بزرگ‌ترین مشکلات این روش این است که بر سودهای گذشته تمرکز دارد و همان‌طور که میدانیم سود سازی گذشته شرکت، تضمینی برای سودآوری آینده شرکت ارائه نمی‌دهد.

2. P/E فوروارد (Forward P/E)

برای رفع مشکل محاسبه پی بر ای بر اساس سود سازی گذشته شرکت، تحلیل‌گران بنیادی از روش فوروارد یا تحلیلی استفاده می‌کنند. در این روش، EPS بر اساس پیش‌بینی‌های آینده محاسبه می‌شود. عواملی مانند نرخ بهره بانکی، تورم، نرخ رشد سود شرکت و تحلیل صنعت در این پیش‌بینی تأثیرگذارند. محاسبه P/E فوروارد نیاز به شناخت دقیق از عملکرد شرکت و تحلیل صورت‌های مالی آن و یک کار کاملاً تخصصی است و معمولاً به عنوان یک معیار دقیق‌تر در تحلیل بنیادی استفاده می‌شود.

3. P/E میانگین‌گیری

در این روش، EPS بر اساس میانگین سود تحقق‌یافته در شش ماه گذشته و سود پیش‌بینی‌شده برای شش ماه آینده محاسبه می‌شود. این روش ترکیبی از دو روش قبلی بوده و تلاش می‌کند با کاهش نوسانات، مقدار دقیق‌تری از P/E را ارائه دهد.

P/E بالا بهتر است یا پایین (تفسیر انواع نسبت P/E)

نسبت P/E به‌تنهایی معیار دقیقی برای تحلیل سهام نیست و بهتر است در مقایسه با P/E گروه مورد بررسی قرار گیرد. معمولاً نسبت P/E یک شرکت به سمت میانگین P/E صنعت خود حرکت می‌کند.

• اگر نسبت P/E یک شرکت از میانگین P/E گروه کمتر باشد، این احتمال وجود دارد که قیمت سهم افزایش پیدا کند تا این نسبت تعدیل شود.
• از سوی دیگر، اگر P/E شرکت از میانگین گروه بالاتر باشد، ممکن است نشان‌دهنده این باشد که بازار انتظار دارد سودآوری شرکت در آینده رشد کند و سرمایه‌گذاران حاضرند مبلغ بیشتری برای هر سهم بپردازند.

بنابراین، P/E بالا الزاماً به معنای ارزش‌گذاری بیش از حد یا حباب قیمتی نیست، بلکه می‌تواند بازتابی از خوش‌بینی بازار نسبت به رشد آینده شرکت باشد.

P/E منفی به چه معنایی است؟

نسبت P/E منفی زمانی رخ می‌دهد که شرکت در دوره مالی مربوطه به جای سود، زیان کرده باشد. از آنجا که مقدار P/E از تقسیم قیمت سهم بر سود هر سهم محاسبه می‌شود، در صورتی که EPS منفی باشد، نسبت P/E نیز منفی خواهد شد (زیرا قیمت سهم که نمی‌تواند منفی باشد).

اگر وضعیت زیان ده بودن به طور مداوم ادامه پیدا کند، می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات جدی در ساختار مالی شرکت باشد و حتی احتمال ورشکستگی آن را افزایش دهد. اما در برخی موارد، P/E منفی لزوماً نشان‌دهنده عملکرد نامطلوب شرکت نیست. شرکت‌های نوپا، استارتاپ‌های فناوری و شرکت‌هایی که سرمایه‌گذاری بالایی در تحقیق و توسعه دارند، ممکن است برای مدتی P/E منفی داشته باشند، اما این به معنای ارزش‌گذاری نامناسب آن‌ها نیست. در چنین مواردی، ارزیابی شرکت باید با استفاده از شاخص‌های مالی دیگر انجام شود.

نحوه چک کردن P/E در بورس

برای بررسی نسبت P/E در بورس، باید به سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (TSETMC) مراجعه کرده و پس از جست‌وجوی نماد مدنظر، در صفحه اختصاصی سهام، نسبت P/E آن را به‌صورت لحظه‌ای مشاهده کرد. این سایت از روش TTM برای محاسبه P/E استفاده می‌کند.

برای مثال نسبت P/E نماد فملی در تصویر زیر نمایش داده شده است.

جمع بندی

نسبت P/E یکی از شاخص‌های مهم در تحلیل بنیادی سهام است که به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد ارزش‌گذاری سهام شرکت‌ها را بهتر درک کنند. P/E بالا می‌تواند نشان‌دهنده رشد آینده شرکت یا افزایش بیش از حد قیمت آن (ایجاد حباب قیمت – رشد غیر منطقی قیمت سهم) باشد، درحالی‌که P/E پایین ممکن است نشان‌دهنده ارزندگی سهم یا مشکلات مالی شرکت باشد. همچنین، P/E منفی زمانی اتفاق می‌افتد که شرکت زیان‌ده باشد.

در نهایت باید بدانید که بررسی P/E در بورس به‌تنهایی معیار کاملی نیست و باید در مقایسه با میانگین صنعت، روند سودآوری شرکت و شرایط کلی بازار تحلیل شود.