بانک مرکزی در اقدامی غیرمنتظره و بدون هیچ‌گونه اطلاع‌رسانی قبلی، دستور قطع سرویس‌های دو شرکت پرداخت‌یاری «تومن» و «جیبیت» را صادر کرد. این تصمیم که از عصر روز سیزدهم آبان‌ماه اجرایی شد، به اختلالات گسترده در سیستم‌های پرداخت و تسویه حساب بسیاری از کسب‌وکارهای بزرگ کشور منجر شده است.
شرکت تومن در بیانیه‌ای تفصیلی اعلام کرد که این مسدودسازی، که برای دومین بار در بازه زمانی ۱۰ روزه رخ داده، زندگی روزمره بیش از ۵ میلیون نفر از شهروندان را تحت تأثیر قرار داده است. این شرکت دانش‌بنیان که یکی از بزرگترین زیرساخت‌های پرداخت کشور را در اختیار دارد، خدمات متنوعی از جمله اپلیکیشن پرداخت کرایه تاکسی با بیش از دو میلیون کاربر فعال را ارائه می‌دهد و همکاری گسترده‌ای با شرکت‌های معتبری چون اسنپ، دیوار، دیجی‌کالا، آچاره و علی‌بابا دارد.
براساس آمار منتشر شده، تومن به تنهایی مسئولیت تسویه حساب مالی بیش از یک میلیون راننده اسنپ را بر عهده دارد و روزانه بیش از یک میلیون کاربر برای انجام پرداخت‌های امن در پلتفرم دیوار از خدمات این شرکت استفاده می‌کنند. علاوه بر این، بیش از ۱۰۰ کسب‌وکار بزرگ دیگر شامل گروه صنعتی انتخاب، رستوران‌های زنجیره‌ای شیلا با بیش از ۵۰ شعبه در سراسر کشور، کارگزاری‌های مطرح بورسی، شرکت‌های علی‌بابا و جاباما نیز از مشتریان اصلی این پرداخت‌یار هستند.
هادی علوی، مدیرعامل تومن، در مصاحبه‌ای تصریح کرد که تنها ۲۰ درصد از فعالیت‌های این شرکت مربوط به حوزه رمزارز است و قطعی سرویس‌ها تأثیر گسترده‌ای بر طیف وسیعی از کسب‌وکارها گذاشته است. به گفته وی، بانک مرکزی بدون هیچ‌گونه اخطار یا اطلاع‌رسانی قبلی، دستور مسدودسازی را مستقیماً به شبکه بانکی ابلاغ کرده و حتی پس از اجرای این تصمیم نیز هیچ توضیحی درباره دلایل آن ارائه نکرده است.
همزمان، شرکت جیبیت نیز با چالش‌های مشابهی روبرو شده است. محمدمهدی شریعتمدار، مدیرعامل جیبیت، در پلتفرم ایکس اعلام کرد که سرویس‌های استعلامی این پلتفرم با اختلال جدی مواجه شده و علت آن قطع کامل وب سرویس‌های این شرکت است. این محدودیت تأثیر قابل توجهی بر عملکرد صرافی‌های رمزارز داشته است.
در همین راستا، صرافی نوبیتکس و تعدادی صرافی دیگر در اطلاعیه‌ای رسمی اعلام کردند که به دلیل محدودیت خدمات تسویه پرداخت‌یار از سوی بانک مرکزی، تمامی عملیات تسویه و برداشت ریالی در این پلتفرم‌ها با اختلال و تأخیر مواجه شده است. این مشکل تنها محدود به صرافی‌های رمزارز نبوده و سایر کسب‌وکارهای فعال در حوزه پرداخت الکترونیک نیز با چالش‌های جدی روبرو شده‌اند.
روابط عمومی تومن در بیانیه‌ای اعلام کرده که این شرکت به عنوان عضوی از صنعت فینتک ایران و در راستای حفظ حقوق شرکا و کاربران خود، مصمم است موضوع را تا رسیدن به پاسخی شفاف پیگیری کند. همچنین تأکید شده که این شرکت همچون گذشته آماده همکاری و تعامل سازنده با تمامی نهادهای ذی‌ربط از جمله بانک مرکزی، شاپرک و پلیس فتا است.
این اقدام ناگهانی بانک مرکزی در شرایطی صورت گرفته که تا لحظه تنظیم این گزارش، هیچ توضیح رسمی درباره دلایل این تصمیم ارائه نشده و تنها شایعات و اخبار غیررسمی در این خصوص منتشر شده است. کارشناسان صنعت پرداخت الکترونیک هشدار می‌دهند که اعمال چنین محدودیت‌های ناگهانی می‌تواند علاوه بر آسیب به کسب‌وکارهای قانونی، منجر به شکل‌گیری بازارهای زیرزمینی و غیررسمی شود که کنترل و نظارت بر آنها بسیار دشوارتر خواهد بود.
در آخرین به‌روزرسانی، روز دوشنبه ۱۴ آبان، پلتفرم جیبیت با انتشار اطلاعیه‌ای در کانال تلگرامی خود از رفع مشکل سرویس‌های استعلامی خبر داد، اما همچنان بسیاری از خدمات اصلی هر دو پلتفرم با اختلال مواجه است و پیگیری‌ها برای روشن شدن دلیل این تصمیم ادامه دارد.
نظرات کاربران