همراه با محبوبیت ارزهای دیجیتال نیاز به وجود شفافیت در مورد پیامدهای قانونی این دارایی‌های جدید و نیز فناوری پشت آن بیش از پیش احساس می‌شود. نهادهای تنظیم‌گری، مقامات مالیاتی و بانک‌های مرکزی در سرتاسر جهان می‌کوشند ماهیت و معنای ارزهای دیجیتال را دریابند. با اینکه سرمایه‌گذاران در حال حاضر می‌توانند از طریق خرید‌و‌فروش ارزهای دیجیتال سود کلانی کسب کنند، اما معاملات رمزارزها در معرض ریسک‌های قانونی خاصی نیز قرار دارد.
بخش عمده ابهامات قانونی مربوط به ارزهای دیجیتال به‌خاطر جدید‌تر‌بودن آنها نسبت به سیستم‌های پرداخت و ارزهای سنتی است.
نکات اساسی ریسک قانونی ارزهای دیجیتال
- تنظیم‌گری و مقررات ارزهای دیجیتال در وضعیت نابسامانی به سر می‌برد.
- سرمایه‌گذاران عاقل بهتر است دارایی‌های رمزنگاری‌شدۀ خود را به‌عنوان دارایی‌های خارجی در نظر گرفته و گزارش کنند؛ هرچندکه الزامات و مقررات مربوط به آن همچنان مبهم است.
- یک واقعیت قطعی در کار است: سود حاصل از معاملات ارزهای دیجیتال، ذیل سود سرمایه قرار می‌گیرد و در ایالات متحده مشمول مالیات است.
- فقدان قدرت متمرکز در ساختار ارزهای دیجیتال می‌تواند برای صاحبانش ریسکی مالی و قانونی تلقی گردد.
هشدار: ممکن است به‌زودی صاحبان کیف پول ملزم به ارائۀ فرم FinCEN 114 شوند؛ گزارشی که برای مالیات‌دهندگان ایالات متحده که دارایی‌های قابل‌توجهی در حساب‌های بانکی خارجی دارند الزامی است.
رمزارزها و مالیات
برای سرمایه‌گذاران، یکی از مهم‌ترین جنبه‌های قانونی سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال نگاه مقامات مالیاتی به این نوع از دارایی‌هاست. درواقع، نگاه مقامات مالیاتی نسبت به رمزارزها در حال تغییر و تحول است و لازم است سرمایه‌گذاران این تغییرات را به‌دقت رصد کنند.
عایدی سرمایه و ارزهای دیجیتال
اداره کل مالیات‌های درون‌مرزی ایالات متحده (IRS) ارزهای دیجیتال را به‌جای آنکه پول بداند، یک دارایی معرفی کرده است. این بدان معناست که سرمایه‌گذاران فردی هنگام گزارش سود و زیان ارزهای دیجیتال خود در اظهارنامۀ مالیاتی سالیانه مشمول قوانین مالیات بر عایدی سرمایه قرار می‌گیرند؛ فارغ از اینکه ارزهای دیجیتال خود را از کجا خریده باشند.
باید توجه کنید که مورد فوق در مورد سرمایه‌گذارانی صدق می‌کند که به خرید‌و‌فروش رمزارزها می‌پردازند. اگر کارمند هستید و به‌جای حقوق رمزارز دریافت می‌کنید پس به‌عنوان درآمد به آن مالیات تعلق می‌گیرد. مقدار مالیات هم براساس ارزش دلاریِ رمزارزها و به قیمت زمان پرداخت تعیین می‌گردد. البته بایستی قوانین مربوط به رمزارزها را متناسب با زمان و کشوری که در آن زندگی می‌کنید مطالعه کنید. در حال حاضر در ایران برخی موارد از سمت پلیس فتا ابلاغ شده اما قانونگذاری در این حوزه هنوز جای بحث و بررسی دارد. ما در ایران بروکر سعی می‌کنیم آخرین قوانین مربوط به این حوزه را بررسی کرده و به کاربران ارائه کنید.
ارزهای دیجیتال و مقررات مربوط به حساب‌های بانکی خارج از کشور
معاملات ارزهای دیجیتال اغلب مستلزم نگهداری آنها در یک حساب خارجی است. تا مورخۀ آگوست 2023، قانون فدرال حساب ارزهای دیجیتال خارجی را به‌عنوان نوعی «حساب قابل‌گزارش» محسوب نمی‌کند. این بدان معنی است که دارندگان حساب‌های رمزارزی ملزم نیستند اطلاعات حساب‌های خارجی خود را به شبکه مقابله با جرائم مالی (FinCEN) گزارش دهند. لازم به ذکر است که این سازمان وابسته به وزارت خزانه‌داری ایالات متحدۀ آمریکا است.
در حال حاضر، کیف‌پول‌های رمزارزی تحت این الزام قرار نمی‌گیرند، اما به‌هر‌حال ممکن است شرایط تغییر کند. FinCEN در نظر دارد اصلاحاتی در زمینۀ مقررات مربوط به گزارش‌دهی حساب‌های بانکی خارجی پیشنهاد دهد که دارایی‌های رمزنگاری‌شده را نیز در بر خواهد گرفت.
در ایران در حال حاضر باید و نبایدهایی در رابطه با ارزهای دیجیتال، توسط پلیس فتا ایجاد شده که برخی از صرافی های ارز دیجیتال به آنها پایبند هستند و برخی دیگر ممکن است این الزامات را نپذیرند.
رمزارزها و سازمان امور مالیاتی آمریکا (IRS)
فرم شماره 8938 سازمان امور مالیاتی آمریکا، که با عنوان «قانون تبعیت از مالیات حساب‌های خارجی» (FATCA) نیز شناخته می‌شود، به‌نحوی همان فرم گزارش حساب‌های بانکی و مالیِ خارجی (FBAR) منتها از طرف سازمان مالیاتی است. آن دسته از مؤدیان مالیاتی که دارایی‌های خارجی قابل‌توجهی دارند باید «اظهاریۀ دارایی‌های مالی خارجی معین» را همانند FBAR پُر کنند.
مشخص نیست که آیا دارندگان کیف‌پول‌های رمزارزی باید دارایی‌های خود را با ارائۀ فرم شماره 8938 اعلام کنند یا نه؛ تا مورخۀ 23 آگوست 2023 سازمان IRS تصمیم مشخصی در این‌باره اتخاذ نکرده است. وبلاگ‌ها و وبسایت‌های وکلا و حسابداران و سرمایه‌گذاران ارزهای دیجیتال پُر است از مطالبی پیرامون اینکه آیا کیف‌پول به‌خودی خود نوعی نهاد مالی به حساب می‌آید یا نه و اینکه نظر سازمان امور مالیاتی آمریکا در این مورد چیست.
با توجه به اینکه عدم ارائۀ فرم‌های FATCA و FBAR جریمه‌های مالی سنگینی در بر دارد، لذا دارندگان کیف‌پول‌های رمزارزی باید هر دو فرم را پُر کنند. تخلف از این قوانین جریمه‌های در بر دارد ازجمله 10 هزار دلار یا نصف ارزش حساب و همچنین مجازات‌های کیفری نیز محتمل است.
حداقل کاری که از دستتان در این مورد بر‌می‌آید این است که هنگام ثبت اظهارنامۀ مالیاتی خود با یک متخصص مالیاتیِ آشنا به ارزهای دیجیتال مشورت کنید.
ساختارِ غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال
غیرمتمرکز‌بودنِ ارزهای دیجیتال جاذبۀ اصلی این صنعت به‌حساب می‌آید، اما در عین حال، برای سرمایه‌گذاران فردی نیز نوعی ریسک بالقوه به شمار می‌روند. به‌طور کلی، ارزهای دیجیتال ماهیتی غیرمتمرکز دارند؛ یعنی وجود فیزیکی ندارند و هدایتشان در دست هیچ نهاد متمرکزی نیست.
با اینکه دولت‌های سرتاسر جهان اقدامات گوناگونی جهت اعمال نظارت خود صورت داده‌اند، اما بیتکوین و رمزارزهای مشابه هنوز هم از دست دخالت حوزه‌های قضایی و نهادی در امان هستند.
استقلال رمزارزها از طرفی مانع از وابستگی سرمایه‌گذاران به نهادها هستند و از طرفی دیگر نیز سبب پیچیدگی‌های حقوقی و قانونی شده‌اند.
وقتی مرجع متمرکزی در کار نباشد
ارزش و قیمت ارزهای دیجیتال تماماً منبعث از ارزشی است که که سایر دارندگان و سرمایه‌گذاران برای این دارایی‌های قائل هستند. این امر در مورد تمام ارزها اعم از فیات و ارزهای دیجیتال صدق می‌کند. اگر مرجع متمرکزی برای پشتیبانی از ارزش رمزارزها در میان نباشد، ممکن است تراکنش‌ها یا مالکیت با مشکل مواجه شود.
ریسک دیگری که در رابطه با ماهیت غیرمتمرکز رمزارزها وجود دارد مرتبط با تراکنش خاص این دارایی‌هاست. در سایر تراکنش‌های متداول ارزها به‌صورت فیزیکی دست‌به‌دست می‌شوند.
در تراکنش‌های الکترونیکی معمولاً یک مؤسسۀ مالی معتبر نقش واسطه را به عهده دارد و در ایجاد سپرده و تسویه‌حساب و مطالبات بدهی نقشی اساسی ایفا می‌کند. اما در مورد ارزهای دیجیتال هیچ نهادی متولی این وظایف نیست.
به‌خاطر همین تفاوت اساسی است که احتمال بالاگرفتن سردرگمی‌های حقوقی در تراکنش ارزهای دیجیتال تقویت می‌شود. و باز هم بنا بر ماهیت غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال، پیگیری حقوقی چنین مشکلاتی دشوار است.
ثبت و مجوز ارزهای دیجیتال
شمار روبه‌رشدی از مشاغل هستند که ارزهای دیجیتال را به‌عنوان وسیلۀ پرداخت انتخاب می‌کنند. در سال 2023 این امکان به وجود آمد که بتوانید در فروشگاه‌هایی مانند ایکس‌باکس مایکروسافت، هاوم دیپوت (Home Depot) و هول فودز (Whole Foods) از بیتکوین به‌عنوان وسیلۀ پرداخت استفاده کنید.
احتمال دارد این مشاغل، همانند سایر حوزه‌های مالی، درنهایت ملزم شوند تا حوزه‌های قضائی و فعالیت‌های خاص خود را ثبت و مجوز دریافت کنند. با این حال، به‌خاطر وضعیت قانونی پیچیده و درحال‌تحولِ ارزهای دیجیتال وضعیت تنظیم‌گری و مقررات مشاغلی که با رمزارزها سروکار دارند هنوز شفاف نیست.
به عنوان مثال، شرکت‌هایی که تنها پذیرای ارزهای دیجیتال هستند ممکن است اصلاً نیازی به ثبت یا دریافت مجوز نداشته باشند و از طرفی دیگر هم ممکن است ملزم به رعایت ملاحظات خاصی بسته به حوزۀ قضایی خود باشند.
مسئولیت رعایت رویه‌های قانونی در عملیات شرکت‌ها در سطح محلی و ایالتی بر عهدۀ صاحبان مشاغل و مدیران آنهاست.
به‌عنوان مثال، در سطح ایالتی، مؤسسات مالی باید برای مقابله با پولشویی ، کلاهبرداری و انتقال وجوه فعالیت‌های حفاظتی خاصی را ترتیب دهند. اقداماتی از این دست نیز برای مشاغلی که با ارزهای دیجیتال سروکار دارند به کار می‌رود.
کلاهبرداری و پولشویی
باور رایجی وجود دارد مبنی بر اینکه ارزهای دیجیتال دست سازمان‌های تبهکاری را در انجام کلاهبرداری، پولشویی و سایر جرائم مالی باز نگه داشته‌اند. البته این موضوع ممکن است تآثیر مستقیم چندانی بر سرمایه‌گذارانی که نیت‌های تبه‌کارانه ندارند نداشته باشد. اما با این حال، سرمایه‌گذارانی که قربانی جرائم مالی رمزارزی می‌شوند، احتمالاً راهی برای پیگیری قانونی ماجرا، آن‌طور که قربانیان جرائم مالی کلاسیک دارند، نخواهند داشت.
این مورد به وضعیت غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال مرتبط است. به‌عنوان مثال، هنگامی که یک صرافی ارز دیجیتال هک می‌شود و دارایی‌های کاربران به سرقت می‌رود، اغلب هیچ رویۀ استانداردی برای زنده‌کردن وجوه ازدست‌رفته وجود ندارد.
بنابراین، سرمایه‌گذاران ارزهای دیجیتال با خرید و نگهداری دارایی‌های رمزنگاری‌شده خود را در معرض ریسک خاصی قرار می‌دهند.
امنیت دیجیتال
مسئلۀ امنیت دیجیتال باعث شده تا توسعه‌دهندگان و استارت‌آپ‌های مرتبط با صنعت کریپتو توجه زیادی به ایجاد روش‌های امن برای نگهداری توکن‌های دیجیتال کنند. با وجود عرضۀ کیف‌پول‌های پیشرفته و بهبود اقدامات امنیتی صرافی‌ها، سرمایه‌گذاران هنوز نتوانسته‌اند ریسک‌های قانونی ارزهای دیجیتال را به‌طور کامل صفر کنند و احتمالاً هم هرگز نخواهند توانست.
