خطرات CBDCها؛ ارز دیجیتال بانک مرکزی چه معایبی دارد؟

در حال حاضر کنترل و مدیریت دنیا از اقتصاد گرفته تا سیاست و حوزه‌های دیگر، به‌صورت متمرکز انجام می‌شود. کنترل و ثروت دنیا در دست معدود افرادی قرار دارد که به صورت متمرکز آن را به تصاحب خود در آورده‌اند. بلاکچین و ارزهای دیجیتال در حال مقابله با سرمایه‌داران بزرگ هستند و به‌صورت غیرمتمرکز سعی می‌کنند، ثروت جهانی به تعادل برسد و فسادهای مالی و سیاسی از بین برود. بانک‌های مرکزی در سراسر دنیا نگران موقعیت قدرتمند خود هستند و از این می‌ترسند که یک روز ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز مانند بیت‌کوین تخت پادشاهی آن‌ها را تصاحب کند. به همین دلیل آن‌ها نیز وارد این میدان نبرد شده‌اند و سعی در ساخت و عرضه ارز دیجیتال بانک مرکزی دارند.

اما چه فایده؟ وقتی ارز دیجیتال بانک مرکزی توسط یک سازمان متمرکز ساخته و به بازار عرضه می‌شود دقیقا چه مشکلی از جامعه را می‌خواهد حل کند؟ وقتی تقسیم ثروت و کنترل آن توسط سازمان‌های بزرگ صورت می‌گیرد هیچ‌گونه تغییری در زندگی جوامع مختلف ایجاد نخواهد شد. با ما در این مقاله هیجان‌انگیز از مجموعه ایران بروکر همراه باشید تا باهم زیروبم ریسک ارزهای دیجیتال بانک‌های مرکزی را بررسی کنیم و متوجه شویم پیدایش آن‌ها دقیقا به چه دلیل است؟

مزایا و معایب ارز دیجیتال بانک مرکزی

ارز دیجیتال بانک مرکزی، نگرانی‌های مربوط به حریم خصوصی را افزایش می‌دهد؛ زیرا به‌صورت نامحسوس و غیرمستقیم، نفوذ دولت را نسبت به گذشته چند برابر آسان‌تر می‌کند. تهدیدات امنیتی، از جمله حملات سایبری و هزینه‌های حفاظت از ارز دیجیتال بانک مرکزی، خطرات بیشتری را به همراه دارد. پذیرش دلارهای دیجیتالی می‌تواند نابرابری مالی را بدتر از حال حاضر کند، شکاف دنیای دیجیتالی را بیشتر از گذشته کند و به مشاغل کوچک آسیب برساند. همان‌طور که بانک‌های مرکزی در سراسر جهان مفهوم ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) را بررسی می‌کنند، معرفی پر سر و صدای ارز دیجیتال بانک مرکزی امریکا بحث‌های زیادی را به‌وجود آورده است. بنابراین می‌توان گفت ارز دیجیتال بانک مرکزی نه تنها مزایایی برای مردم ندارد بلکه با آرمان‌های اولیه ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین که به دنبال غیرمتمرکزسازی بودند کاملا در تضاد است. البته که این ارزها از مدل بانکداری فعلی برتر خواهند بود و مزایایی برای دولت‌ها ایجاد می‌کنند که در ادامه بررسی می‌کنیم.

دلار دیجیتال بانک مرکزی (CBDC)

CBDC همان پول فیات بانک مرکزی یک کشور است که به شکل ارز دیجیتال درآمده است و برای عموم مردم به راحتی در دسترس قرار دارد. این ارز، توسط مقام و قدرت پولی یا بانک مرکزی یک کشور صادر و تنظیم می‌شود. آن‌ها با همکاری، اعتماد و اعتبار کامل از طرف دولت صادر کننده، حمایت خواهند شد. CBDCها می‌توانند اجرای سیاست‌های پولی و مالی را ساده‌سازی کنند و با وارد کردن افراد غیر بانکی به سیستم مالی، مشارکت مالی را در یک اقتصاد توسعه دهند. از آن‌جا که آنها شکل متمرکزی از ارز می‌باشند، ممکن است که حریم خصوصی شهروندان را از بین ببرند.

در حالی که موجودی ارزهای فیات که توسط بانک‌های تجاری در بانک مرکزی نگهداری می‌شود و حفظ آن برای بانک‌ها و دولت‌ها هزینه‌هایی در پی دارد، CBDC این مشکل را حل می‌کند. CBDC با هدف ارائه یک گزینه پرداخت اضافی، ایمن و کارآمدتر از پول‌های فیات سنتی عمل می‌کند.

ارز دیجیتال بانک مرکزی امریکا

فدرال رزرو در حال بررسی یک CBDC برای “افزایش ایمنی و کارایی سیستم پرداخت داخلی ایالات متحده” است. این امر به دلیل ظهور محصولات و خدمات مالی بخش خصوصی مانند کیف پول‌های دیجیتال، برنامه‌های پرداخت موبایلی، ارزهای دیجیتال و استیبل کوین‌های جدید است.

CBDC می‌تواند مزایایی مانند دسترسی راحت به پول بانک مرکزی را برای مشتریان خود ارائه دهد. می‌تواند بستری برای محصولات و خدمات مالی نوآورانه، پرداخت‌های سریع‌تر و ارزان‌تر و مشارکت مالی بیشتر برای مصرف‌کنندگان را فراهم کند.

با این وجود، یک CBDC آمریکایی نیز خطرات و نگرانی‌های سیاستی را به دنبال دارد. این معایب شامل تأثیر آن بر ساختار بازار بخش مالی، در دسترس بودن اعتبار و هزینه، ایمنی و ثبات سیستم مالی و اثربخشی سیاست پولی است.

رویکرد فدرال رزرو نسبت به CBDC مثبت است و مزایای آن را بسیار بیشتر از هزینه‌ها و خطرات آن می‌داند. هدف فدرال رزرو تکمیل دلار آمریکا و خدمات مالی فعلی برای متعادل کردن حریم خصوصی مصرف‌کننده با شفافیت برای جلوگیری از فعالیت‌های مجرمانه و به اصطلاح فساد مالی است.

ارز دیجیتال بانک مرکزی ایران یا ریال دیجیتال

رمزریال ارز دیجیتال بانک مرکزی ایران است که به آن ریال دیجیتال نیز گفته می‌شود و با هدف بهینه کردن سیستم بانکداری راه‌اندازی شده است. در واقع رمز ریال نسخه دیجیتال پول رایج در کشورمان است که از تکنولوژی رمزنگاری بهره می‌برد. این نوع پول امکان برنامه ریزی و برنامه نویسی دارد که باعث تسهیل سیستم مالی و بانکداری ایران خواهد شد

خطرات رمز ارز بانک مرکزی

از دست دادن حریم خصوصی

یکی از مهم‌ترین خطرات دلار دیجیتال بانک مرکزی، از دست دادن احتمالی حریم خصوصی کاربران است. برخلاف تراکنش‌های نقدی فیزیکی که می‌توانند ناشناس باشند، تراکنش‌های دیجیتال به راحتی قابل ردیابی و پیگیری هستند.

این بدان معناست که دولت می‌تواند دسترسی بسیار بیشتر و بی‌سابقه‌ای به داده‌های مالی شهروندان خود داشته باشد. بنابراین دلار دیجیتال بانک مرکزی، باعث افزایش نگرانی در مورد نظارت و از بین رفتن حریم خصوصی مالی خواهد شد.

با توانایی ردیابی تراکنش‌های دیجیتال، دولت‌ها ممکن است وسوسه شوند که از این اطلاعات برای نظارت و کنترل بیشتر بر شهروندان استفاده کنند که منجر به سوءاستفاده‌های احتمالی از قدرت می‌شود. این موضوع خطرناک می‌تواند شامل ردیابی ناراضیان سیاسی و افشاگران یا صرفاً نظارت بر عادات خرج کردن شهروندان عادی باشد.

بو لی، معاون مدیر عامل صندوق بین‌المللی پول (IMF) بیان کرد:

“CBDC می‌تواند به آژانس‌های دولتی و بازیگران بخش خصوصی اجازه دهد تا عملکردهای خط مشی هدفمند را برنامه‌ریزی کنند. با برنامه‌ریزی یک CBDC، می‌توان از نحوه خرج کردن و هزینه‌های زندگی مردم خبردار شد و تمام کارها و فعالیت‌های روزمره جوامع مختلف را زیر نظر گرفت.

در واقع ارز دیجیتال بانک‌‌های مرکزی پتانسیل سوء استفاده، نگرانی‌های جدی در مورد از بین رفتن حقوق حریم خصوصی در محیط ارز دیجیتال را ایجاد می‌کند. فراتر از نظارت دولت، دلار دیجیتال بانک مرکزی می‌تواند داده‌های مالی کاربران را در معرض اشخاص ثالث، مانند شرکت‌ها یا تبلیغ‌ کننده‌ها قرار دهد. این امر می‌تواند منجر به کالایی کردن داده‌های مالی شخصی شود؛ زیرا شرکت‌ها به دنبال سوءاستفاده از این اطلاعات برای بازاریابی هدفمند یا اهداف دیگر هستند.

کاهش آزادی مالی

علاوه بر نگرانی‌های مربوط به حریم خصوصی، دلار دیجیتال بانک مرکزی می‌تواند آزادی مالی را تقریبا به‌طور کامل از بین ببرد. با پتانسیل افزایش کنترل دولت بر تراکنش‌های مالی، افراد ممکن است توانایی خود را برای انجام معاملات آزادانه از دست بدهند.

ارز دیجیتال بانک مرکزی می‌تواند مسدود کردن یا توقیف دارایی‌ها را برای دولت آسان‌تر کند.

مسدود کردن دارایی‌های نقدی فیزیکی نیاز به حکم دادگاه دارد، اما یک CBDC می‌تواند این روند را برای دولت آسان‌تر کند. میشل بومن، فرماندار فدرال رزرو معتقد است که این نوع کنترل می‌تواند به سیاسی کردن نحوه استفاده از پول منجر شود.

دلار دیجیتال بانک مرکزی اجازه کنترل بیش از حد را به دولت‌ها می‌دهد. نه تنها این پتانسیل را دارد که به دولت اجازه دهد انواع خاصی از مخارج خصوصی یا دسترسی به حساب‌های بانکی را محدود کند، بلکه می‌تواند استقلال فدرال رزرو را نیز تهدید کند.

بانک‌های مرکزی می‌توانند با استفاده از دلار دیجیتال نرخ‌های بهره منفی را آسان‌تر اعمال کنند و به‌طور موثر کسانی که وجه خود را پس‌انداز کرده‌اند را جریمه کرده و آن‌ها را مجبور به خرج کردن یا سرمایه‌گذاری پول خود کنند.

نماینده Tom Emmer (R-MN) معتقد است:

این موضوع می‌تواند عمیقاً بر تصمیم‌گیری مالی و استقلال افراد مختلف تأثیر بگذارد. ارز دیجیتال بانک مرکزی نشان دهنده “پول قابل برنامه‌ریزی و کنترل شده توسط دولت است که به راحتی می‌تواند به یک ابزار نظارتی تبدیل شود.”

خطرات امنیت سایبری CBDCها

ماهیت دیجیتالی ارز دیجیتال بانک مرکزی آن را بیشتر در معرض حملات سایبری قرار می‌دهد. ماساتو کاندا، معاون وزیر دارایی ژاپن در امور بین‌الملل، معتقد است:

امنیت سایبری یکی از چالش‌های اصلی CBDCها در آینده است.

هکرها می‌توانند بانک مرکزی یا حساب‌های کاربری فردی را هدف قرار دهند و به‌طور گسترده باعث اختلالات زیاد در سیستم مالی شوند.

یک حمله سایبری موفقیت‌آمیز به زیرساخت ارز دیجیتال بانک مرکزی می‌تواند منجر به خطر یا ایراد سیستماتیک شود. همچنین باعث از دست دادن اعتماد به ارز و سیستم مالی در سطح گسترده‌تر شود. این موضوع می‌تواند عواقب اقتصادی شدیدی داشته باشد؛ زیرا اعتماد، جزء اساسی یک سیستم مالی کارآمد است.

مجرمان سایبری همچنین می‌توانند حساب کاربران فردی دلار دیجیتال را هدف قرار دهند. آنها ممکن است از ضعف‌های امنیتی سوء‌استفاده کنند یا از تکنیک‌های مهندسی اجتماعی برای دسترسی به حساب‌ها استفاده کنند. این نوع خراب‌کاری‌ها می‌تواند منجر به خسارات مالی شدید برای قربانیان شود و اعتماد به ارز دیجیتال را تضعیف کند.

تشدید نابرابری مالی

اجرای طرح ارز دیجیتال بانک مرکزی ممکن است با افزایش شکاف دیجیتالی، نابرابری مالی را بدتر کند. همه نمی‌توانند به فناوری مورد نیاز برای استفاده از ارزهای دیجیتال مانند تلفن‌های هوشمند یا اتصالات اینترنتی قابل اعتماد دسترسی داشته باشند. همین موضوع می‌تواند به‌طور نامتعارفی بر جوامع کم درآمد و روستایی تأثیر بگذارد و منجر به محرومیت بیشتر مالی شود.

در حالی که برخی از طرفداران دلایلی را مطرح می‌کنند که CBDC‌ها می‌توانند فراگیری مالی را تقویت کنند. همچنین ارز دیجیتال بانک مرکزی ممکن است کسانی را که در حال حاضر به حاشیه رانده شده‌اند، را دوباره به حوزه مالی برگرداند. معاون مدیر صندوق بین‌المللی پول در این مورد اظهار داشت:

«اگر CBDC‌ها ضعیف طراحی شوند، می‌توانند به خطراتی برای ثبات مالی منجر شوند».

افراد بدون دسترسی به دستگاه‌های دیجیتال یا اتصال به اینترنت ممکن است نتوانند از اکوسیستم مالی دیجیتال به دلیل نبود امکانات استفاده کنند.

ارز دیجیتال بانک مرکزی همچنین وابستگی به فناوری برای دسترسی به خدمات مالی را تقویت می‌کند. در صورت بروز نقص فنی، بلایای طبیعی یا سایر اختلالات این اتکا به فناوری می‌تواند جمعیت آسیب‌پذیر را بدون دسترسی به منابع مالی خود رها کند و نابرابری‌های مالی موجود را افزایش دهد.

گذار به ارز دیجیتال بانک مرکزی همچنین می‌تواند بر مشاغل کوچک و اقتصادهای مبتنی‌بر پول نقد تأثیر منفی بگذارد. از آن‌جایی که تراکنش‌های دیجیتالی عادی می‌شوند، مشاغلی که به تراکنش‌های نقدی متکی هستند ممکن است با چالش‌های مخرب و ویران کننده‌ای روبه‌رو شوند.

کسب‌وکارهای کوچک ممکن است با انتقال به سیستم‌های پرداخت دیجیتال از جمله: سخت‌افزار، نرم‌افزار و کارمزد تراکنش، با افزایش هزینه‌ها مواجه شوند. این امر می‌تواند فشار مالی بیشتری بر کسب‌وکارهایی که برای رقابت با شرکت‌های بزرگ‌تر و از نظر فناوری پیشرفته‌تر تلاش می‌کنند، وارد کند.

آیا ارز دیجیتال بانک مرکزی آمریکا آینده پول است؟

در حالی که بسیاری از بانک‌های مرکزی، از جمله فدرال رزرو، در حال تحقیق و بررسی توسعه CBDCهای خود هستند، هیچ تصمیم نهایی تا به حال گرفته نشده است. آینده دلار دیجیتال به تجزیه و تحلیل و مشاوره کامل با سهام‌داران نهادی و کلیدی بستگی دارد تا اطمینان حاصل شود که منافع و مزایای آن بیشتر از خطرات آن است.

با پیشرفت فناوری و افزایش تقاضا برای خدمات مالی دیجیتال، ایده ارز دیجیتال بانک مرکزی می‌تواند جذابیت بیشتری پیدا کند. با این حال، مسیر پذیرش گسترده همچنان نامشخص است و سیاست‌گذاران این طرح باید پیامدهای بالقوه اجرای دلار دیجیتال را در نظر بگیرند.

آنچه در مقاله خطرات ارز دیجیتال بانک مرکزی مطالعه کردیم:

همان‌طور که در بخش ابتدای مقاله بیان کردیم بانک‌های مرکزی وارد میدان نبرد جدی با ارزهای دیجیتال، مانند بیت کوین شده‌اند. در نهایت دنیا از نظر سیاسی، اقتصادی و اجتماعی به سمت غیرمتمرکز بودن حرکت خواهد کرد و تا زمانی که ارز دیجیتالی بانک‌های مرکزی به‌صورت متمرکز کنترل و مدیریت شوند نمی‌توان آینده روشنی را برای آن‌ها پیش‌بینی کرد.

هرچند نمی‌توان مزیت‌های این نوع پول را نادیده گرفت اما در حال حاضر معایب آن بیشتر از مزایای آن است. درصورتی که دولت‌ها و بانک‌ها بتوانند چاره و راه‌حل ایمنی را برای چالش‌های پیش روی ارز دیجیتال بانک مرکزی پیدا کنند آنها آینده خوبی خواهند داشت.