سویا ظاهراً یک غلۀ ساده است اما در حقیقت نقش بسیار بزرگی در دنیای ما بازی می‌کند. از سویا برای تهیۀ روغن پخت و پز، خوراک دام و حتی سوخت‌های زیستی استفاده می‌شود. در این مقاله توضیح داده می‌شود که چگونه می‌توان از دانۀ سویا برای خرید و فروش (معامله) در سرتاسر جهان استفاده کرد. ما در این مقاله عوامل دخیل در بازار سویا، نحوۀ کار بازار سویا و عوامل کاهش و افزایش قیمت را شرح خواهیم داد. اگر کنجکاوید که دربارۀ یک بازار جهانی یاد بگیرید، این مقاله برای شما مناسب است.
معاملۀ سویا چیست؟
معاملۀ سویا عبارت است از خرید و فروش سویا در بازارهای مالی. سویا یک کالای کشاورزی مهم است و منبع اصلی تأمین پرتئین و روغن گیاهی در سرتاسر جهان محسوب می‌شود.
معاملۀ دانۀ سویا در بورس‌های کالا انجام می‌شود که در آنجا خریدار‌ها و فروشنده‌ها می‌توانند تراکنش‌های پوشش ریسک در برابر نوسانات قیمت انجام دهند، در نوسانات قیمت سفته بازی کنند یا اینکه تعهدات تحویل فیزیکی را انجام دهند.
چند روش برای معاملۀ سویا وجود دارد؟
قرارداد‌های آتی، قرارداد‌هایی هستند برای خرید و فروش سویا در یک قیمت تعیین شده در یک تاریخ مشخص شده در آینده. کشاورزان، معامله گران و شرکت‌های موادغذایی برای پوشش ریسک در برابر نوسانات قیمت از این قرارداد‌ها استفاده می‌کنند.
قرارداد‌های آپشن (اختیار معامله) به خریدار این فرصت را می‌دهند تا یک دارایی انتخاب شده را در یک قیمت تعیین شده در قرارداد در یک دورۀ زمانی مشخص یا در یک تاریخ انقضاء بخرد یا بفروشد.
صندوق‌های ETF (صندوق‌های قابل معامله در بورس) عبارتند از سبد‌های اوراق بهادار که قیمت سویا یا یک سبد از کالا‌ها که شامل سویا می‌شود را دنبال می‌کنند. این صندوق‌ها به سرمایه‌گذاران کمک می‌کنند تا بدون خرید و فروش مستقیم سویا، در بازار سویا فعالیت داشته باشند.
معاملۀ فیزیکی سویا شامل خرید و فروش واقعی سویا می‌شود بطوریکه سویا بعد از انجام معامله، در انبار نگهداری می‌شود، حمل و نقل می‌شود و پردازش می‌شود. معمولاً تجار و شرکت‌های غذایی بزرگ چنین معاملاتی را انجام می‌دهند.
بازار سویا چیست؟
بازار سویا یک شبکۀ جهانی متشکل از خریدار‌ها و فروشنده‌ها است که مشغول معاملۀ سویا با موارد مصرف بسیار گوناگون هستند. بازار سویا می‌تواند مبتنی بر عوامل مختلفی باشد که برخی از این عوامل عبارتند از:
- سویا اساساً به دو شکل اصلی موجود است: روغن سویا و کنجالۀ سویا. از روغن سویا در محصولات غذایی مختلف مانند روغن پخت و پز، مارگارین و سوخت زیستی استفاده می‌شود. کنجالۀ سویا یک مادۀ غذایی با پروتئین بالا است که از آن برای خوراک دام، طیور و پرورش آبزیان استفاده می‌شود.
- مناطق اصلی تولید و مصرف سویا عبارتند از آمریکای شمالی، آمریکای جنوبی و آسیا. ایالات متحده و برزیل تولیدکنندگان برتر سویا و چین بزرگترین مصرف کنندۀ سویا هستند.
- از سویا برای اهداف مختلف از جمله غذا، خوراک دام، محصولات صنعتی و سوخت زیستی استفاده می‌شود. بزرگترین بازار مصرف کنندۀ نهایی برای سویا، خوراک دام است سپس نوبت به محصولات خوراکی و صنعتی می‌رسد.
روندهای بازار سویا
به عنوان یک معاملۀ کالای نرم، چندین عامل وجود دارند که بر قیمت سویا تاثیر می گذارند.
| دسته بندی | روندها |
افزایش تقاضا | سطوح درآمد و جمعی جهانی: افزایش جمعیت و سطوح درآمد موجب افزایش نیاز به پروتئین و در نتیجه افزایش تقاضا برای سویا می شود. آگاهی سلامت: افزایش شناخت فواید غذایی سویا موجب افزایش تقاضا برای آن می شود. پتانسیل سوخت زیستی: کاربرد سویا در تولید سوخت زیستی می تواند یک دلیل دیگر برای افزایش تقاضا محسوب می شود. |
| عرضه | رشد تولید: پیش بینی می شود که افزایش تولید سویا به دلیل پیشرفت های فن آورانه و گسترش زمین زیرکشت ادامه پیدا کند. عدم اطمینان های جغرافیای سیاسی: جنگ های تجاری، ممنوعیت های صادراتی و رویدادهای آب و هوایی می توانند به زنجیرۀ عرضه آسیب بزنند و موجب نوسان قیمت می شود. نگرانی های مربوط تداوم پذیری: ایجاد توازن بین تولید با ملاحظات زیست محیطی مانند سلامت خاک و جنگل زدایی بسیار ضروری است. |
نوسانات بازار | نوسانات قیمت: رابطۀ متقابل بین عرضه و تقاضا و عوامل بیرونی مانند تبادلات ارزی بر قیمت سویا تاثیر می گذارند. تنوع تولید: نوآوری در پردازش و پیشرفت در تولید منجر به ایجاد مصارف جدید برای سویا می شود مانند جایگزین های خوراکی گیاهی. پیشرفت های فن آورانه: کشاورزی دقیق و اتوماسیون در حال تغییر شکل تولید و تجارت سویا هستند. |
تغییرات منطقه ای | آمریکای شمالی: هنوز یک تولیدکنندۀ اصلی سویا محسوب می شود اما در حال رقابت با آمریکای جنوبی است و تقاضای داخلی نیز رو به افزایش است. آمریکای جنوبی: برزیل و آرژانتین در حال افزایش تولید هستند اما مشکلات مربوط به زیرساخت و تداوم پذیری ادامه دارند. آسیا: چین به عنوان بزرگترین مصرف کنندۀ سویا در حال متنوع سازی منابع است و بر تولید داخلی متمرکز شده است. |
بازیگران اصلی در بازار سویا
تولیدکنندگان
- کشاورزان: شرکت‌های کشاورزی یا افراد کشاورز مسئول کاشت و برداشت سویا هستند. اصلی‌ترین مناطق کشت سویا در ایالات متحده، برزیل، آرژانتین و پروگوئه واقع شده‌اند.
- دولت‌ها: دولت‌ها ممکن است نقش حمایتی یا قانونگذاری در تولید سویا داشته باشند که این موضوع به سیاست‌های کشاورزی در هر کشور مربوط می‌شود. دولت‌ها می‌توانند از طریق یارانه‌ها، قرارداد‌های تجاری و قوانین زیست محیطی بر نوسانات بازار تأثیر بگذارند.
معامله گر‌ها
- شرکت‌های تجاری: بازیگران اصلی مانند Cargill، ADM، Bunge و COFCOدرگیر خرید و فروش سویا در جهان هستند. آن‌ها تولیدکنندگان را به مصرف‌کننده‌ها وصل می‌کنند و امور لجستیک را مدیریت می‌کنند و در تعیین قیمت نقش مؤثری دارند.
- تعاونی‌ها: تعاونی‌های در اختیار کشاورزان مانند CHS و Land O\’Lakes تولید اعضای‌شان را جمع‌آوری می‌کنند و خدمات بازاریابی و مدیریت ریسک ارائه می‌دهند.
پردازش‌کننده‌ها
- شرکت‌های آسیاب کن: این شرکت‌ها سویا را به روغن و کنجاله و محصولات مشتق شدۀ اصلی تبدیل می‌کنند. اصلی‌ترین بازیگران عبارتند از Bunge، Cargill، ADM و Wilmar International.
- شرکت‌های غذایی: شرکت‌هایی مانند Unilever، Nestle و Kraft Heinzاز کنجاله و روغن سویا در محصولات غذایی مختلف مانند روغن پخت و پز، مارگارین و خوراک دام استفاده می‌کنند.
سایر ذینفعان
- سرمایه‌گذاران: صندوق‌های پوشش ریسک و سایر سازمان‌های سرمایه‌گذاری از طریق قرارداد‌های آتی و سایر ابزار‌های مالی در بازار سویا حضور دارند.
- مصرف‌کننده‌ها: نهایتاً این مصرف‌کننده‌ها هستند که جریان تقاضا برای محصولات مبتنی بر سویا مانند مواد غذایی، خوراک دام و سوخت‌های زیستی را پیش می‌برند. ارجحیت‌ها و تصمیم‌های مصرف‌کننده‌ها بر روندهای بازار تأثیر می‌گذارند.
عوامل مؤثر بر قیمت سویا
قیمت سویا تحت تأثیر ارتباط متقابل پیچیدۀ عوامل مختلف قرار دارد که به شکل زیر دسته‌بندی می‌شوند:
عرضه و تقاضا
تولید: سطوح تولید جهانی سویا تحت تأثیر آب و هوا، آفات، بیماری‌ها و تصمیم‌های مربوط به سطح زمین زیر کشت، تأثیر مستقیم بر عرضه دارند.
تقاضا: تقاضا برای سویا تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد:
- رشد جمعیت و افزایش سطوح درآمد: افزایش نیاز به پروتئین برای یک جمعیت رو به رشد تقاضا برای سویا به عنوان یک منبع تأمین مهم برای پروتئین را افزایش می‌دهد.
- دامپروری: از سویا به عنوان یک منبع اصلی برای تأمین پروتئین خوراک دام استفاده می‌شود که بر تقاضا برای سویا از طرف دامدار‌ها تأثیر می‌گذارد.
- صنعت غذا: از سویا در محصولات غذایی مختلفی استفاده می‌شود مانند روغن پخت و پز، تمپه و توفو که بر تقاضا از طرف شرکت‌های غذایی تأثیر می‌گذارد.
نوسانات بازار
هزینه‌های حمل و نقل و انبار: این هزینه‌ها بر قیمت نهایی تحویل سویا تأثیر می‌گذارند.
سیاست‌های دولت: سیاست‌های تجاری، یارانه‌ها و ممنوعیت‌های صادراتی به زنجیرۀ عرضه آسیا می‌زنند و بر قیمت‌ها تأثیر می‌گذارد.
نرخ‌های مبادلاتی ارزی: نوسانات ارزش دلار آمریکا بر قیمت‌ها برای خریداران بین‌المللی تأثیر می‌گذارد زیرا سویا در سطح جهان اغلب با دلار آمریکا معامله می‌شود.
این عوامل همگی با یکدیگر مرتبط هستند و دائماً تغییر می‌کنند که باعث ایجاد نوسان در قیمت جهانی سویا می‌شوند. برای اینکه بتوانید تصمیم‌های درست بگیرید باید این عوامل مؤثر را درک کنید.
